Учқудуқ туман ҳокими С.Ф.Хамроев иштирокида ўтказилган брифинг

Ассалому алайкум ҳурматли тумандошлар, брифинг иштирокчилари!
Рухсатингиз билан, туман тиббиёт бирлашмасида олиб борилаётган ишлар, янгиликлар ва ўзгаришлар, аҳолига сифатли тиббий хизмат кўрсатиш бўйича эришилаётган ютуқлар ҳақида маълумот бериб ўтмоқчиман.
2023 йил ҳолатида Учқудуқ туман тиббиёт бирлашмаси хизмат кўрсатадиган аҳоли сони 37 254 нафар бўлиб, шундан 20 384 нафари эркаклар, 16870 нафари аёллар ҳамда 11757 нафари болаларни ташкил этади. Туман аҳолисига 10 та тиббиёт муассасаси томонидан тиббий хизмат кўрсатиб келинмоқда. Туманда 80 ўринли марказий шифохона бўлиб, унинг таркибида шошилинч тиббий ёрдам, туғруқ, юқумли касалликлар, болалар, жарроҳлик ҳамда тез тиббий ёрдам бўлимлари киради. Шифохонада жами 6481 нафар киши даволаниб чиқди.
Бугунги кунда туман тиббиёт тиббёт бирлашмасида 672 нафар ходим фаолият олиб бормоқда. Шундан 62 нафари олий маълумотли шифокорлар, уларнинг 18 нафари оилавий шифокор, 44 нафари эса тор соҳа шифокорларидир.
Мавжуд вакансияларни камайтириш мақсадида
2022 йилда тиббиёт олийгоҳларнинг битирувчи ёшлари билан шартномалар тузилиб, 11 нафари ишга қабул қилинган.

Бирламчи тизим бўйича:
Аҳолига кўрсатилаётган бирламчи тиббий санитария ёрдам ҳолати ҳақида гапирадиган бўлсак, Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан бирламчи тизимга оид чиқарган фармон ва қарорлари ижроси юзасидан биргина 2023 йилнинг ушбу даврига қадар тизимда туб ўзгаришлар кузатилди. Узунқудуқ ва Мингбулоқ ОШП ларда тиббий санитар постлар ҳамда Узунқудуқ ОФЙ, Шалхар ОФЙ, Ифтихор МФЙ ларда “Маҳалла тиббиёт пункти”лари ташкил этилиб, фаолиятини давом эттирмоқда.
Бундан ташқари, аҳолига кўрсатилаётган тиббий хизмат сифатини янада яхшилаш мақсадида кўп тармоқли марказий поликлиника, оилавий поликлиника ҳамда оилавий шифокорлик пункларидаги 39 та кундузги стационар ўринлари ташкил этилиб, 6200 нафар бемор даволанди. Кундузги стационарнинг иш вақти 08:00 дан 20:00 гача этиб белгиланиб барча бирламчи тиббий санитария муассасаларида фитобарлар ташкил этилди.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президентининг
2020 йил 12 ноябрдаги ПФ-6110-сон Фармонига асосан олис ва чекка ҳудудлардаги оилавий шифокор пунктлари ва оилавий поликлиникаларни мутахассис кадрлар билан таъминлаш мақсадида берилган топшириқ ижроси юзасидан 11 нафар оилавий шифокорлар ишга қабул қилиниб, худудларда истиқомат қилувчи аҳолига кўрсатилаётган тиббий хизмат сифати янада яхшиланди.
Фармон ижросини юзасидан 18 та тиббий бригадалар ташкил этилиб, аҳолини хатловни ўтказиши учун 13 турдаги зарурий тиббий жиҳозлар планшет, глюкометр, тўлиқ жиҳозланган патронаж сумкаси билан таъминланди. Аҳолини тиббий кўрикдан ўтказиш, касалликларни эрта аниқлаш мақсадида чуқурлаштирилган тиббий кўрик режалари ишлаб чиқилди. Ҳозирда 5200 нафари тиббий кўрикдан ўтказилди. Аниқланган касалликлар бўйича даволаш профилактикаси чора тадбирлари ўтказилди.
Ташкил этилган республика-вилоят-тумани интеграцияси натижасида республика ихтисослаштирилган тиббиёт марказларидан келган 2 нафар етук мутахасислар томонидан бирламчи бўғинда саралаб олинган 14 нафардан зиёд беморларда юқори технологик муолажалар ўтказиш бўйича вилоят ихтисослаштирилган тиббиёт муассасаларига ётқизилди.
Шунингдек, мураккаб операцияларга муҳтож 5 нафар болаларнинг рўйхати шакллантирилиб, уларни соғломлаштириш учун Болалар миллий тиббиёт марказига юборилиши таъминланди ва бу ишларни мунтазам давом эттириш бўйича барча чоралар кўрилади.

Оналик ва болаликни муҳофаза қилиш бўйича:
Туманда аёллар, ҳомиладорлар ва чақалоқларга тиббий хизмат кўрсатишда 1 та аёллар маслаҳатхонаси, 1 та ўсмир қизлар тиббий кўрик хонаси, 20 ўринли туғруқ ва аёллар хасталиклар бўлими ҳамда 10 ўринли болалар бўлими томонидан олиб борилмоқда.

Туманда фертель ёшидаги хотин-қизлар 8814 нафарни ташкил этиб шундан ҳомиладорлик билан ҳисобга олинган 815 нафар аёллар тиббий назоратга тўлиқ олинган. Ҳомиладорларнинг барчаси туман тиббиёт бирлашмасида бирламчи скринингдан ўтказилган. Исталмаган ҳомиладорликни олдини олиш учун тиббиёт бирлашмаси томонидан контрацептик воситалари бепул берилмоқда.
2023 йил давомида оналар ва гўдаклари ўлими қайд этилмади.

Моддий-техника базасини мустаҳкамлаш бўйича:
Аҳолига кўрсатилаётган тиббий хизмат сифатини ошириш мақсадида туман тиббиёт бирлашмасига қарашли кўп тармоқли поликлиникасига 1 дона Центрафуга ва марказий шифохона стерилизация бўлимига 1 дона дистилятор олиб келинди. Туман хокимлик маблағларидан 100 млн ажратилиб, тиббийёт бирлашмасида замонавий лаборатория жиҳозлари харид қилинди
Туман тиббиёт бирлашмасига қарашли барча бирламчи тиббий-санитария хизмати муассасалари Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 09.08.2022 йилдаги 63-сонли буйруғига асосан 80 турдаги дори воситалари, 16 турдаги стоматологик воситалар, 24 турдаги тиббий воситалар билан таъминланди мунтазам таъминланиб келинмоқда.
Тиббиётни рақамлаштириш соҳаси бўйича:
Жорий йилнинг энг устувор вазифаларидан бири этиб тиббиёт соҳасини рақамлаштириш кўламини ошириш белгиланган.
Мазкур вазифанинг ижроси доирасида тиббиёт муассасалари томонидан масофавий хизмат кўрсатиш сонини ошириш ва сифатини яхшилашга, шунингдек, поликлиника ва шифохоналарда электрон ҳужжат юритиш тизимларини жорий этишга йўналтирилган кенг кўламли ишлар олиб борилмоқда.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 5 октябрдаги “Рақамли Ўзбекистон - 2030” стратегиясини тасдиқлаш ва уни самарали амалга ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-6079 сон Фармонининг 6а-иловаси билан кўп тармоқли марказий шифохона ва 7 ОШП лар оптик толали алоқа тармоғи орқали юқори тезликдаги интернет тармоғига уланди.
Туманда соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузурида янги ташкил этилган “IT-MED маркази” ДУК томонидан “ , “Туғилиш ва ўлимни электрон рўйхатга олиш”, “Хатлов уз”, “Бемор уз”, “Коронавирус инфекциясига қарши эмлаш ҳисобини юритиш бўйича ягона ахборот тизими” жорий этилган бўлиб, ҳозирда вилоят даволаш профилактика муассасаларига логин пароллар ажратилиб, мазкур тизимларнинг электрон базалари кунлик маълумотлар реал вақт режимида билан бойитилмоқда.
Туман тиббиёт бирлашмаси томонидан ёшлар ўртасида гиёҳванд моддаларсиз соғлом турмуш тарзини шакллантириш, спорт тўгаракларига жалб этилган ўсмирлар қамровини кенгайтириш юзасидан аҳоли қатламлари орасида ҳар ҳафта давра суҳбатлари ва тарғибот-ташвиқот ишлари амалга оширилмоқда. Аҳолини соғлом-турмуш тарзини қўллаб-қувватлаш ва жисмоний фаоллигини ошири бўлими билан биргаликда гиёҳвандликнинг салбий оқибатларини акс этган 20 та буклет, 30 дан тарқатма материаллар аҳолига тарқатилди.
Шунингдек тиббиёт ходимлари орасида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 12 декабрдаги “Юқумли бўлмаган касалликлар профилактикаси, соғлом турмуш-тарзини қўллаб-қувватлаш ва аҳолининг жисмоний фаоллиги даражасини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида” ги ПҚ-4063-сонли қарори ҳамда Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 30 октябрдаги ПФ-6099-сон “Соғлом турмуш-тарзини кенг татбиқ этиш ва оммавий спортни янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида” ги Фармони ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2021 йил 28 апрелдаги “Соғлом турмуш-тарзи платформаси фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида” ги 253-сонли қарорлари ижросини таъминлаш мақсадида ички буйруқ ишлаб чиқилиб белгиланган йўналишлар асосида спорт тадбирлари ташкил этиб келинмоқда. Аёллар спортини ривожлантириш мақсадида тиббиёт бирлашмасида ишловчи аёллар ўртасида спортнинг волебол тури бўйича ички ўйинлар ташкил этилиб, саралаб олинган жамоалар туман босқичи ўйинларида фаол иштирок этмоқда.
Эътиборингиз учун рахмат.

Учқудуқ тумани марказидаги “Чўл гули” кўчасидаги 4 – кўп қаватли уйни олди ана шундай манзара. “Uchquduq golden groop” бошқарув сервис компанияси томонидан қуёш нури тушмайдиган уй ҳовлиларига қуёш нури билан зарядланадиган чироқлар ўрнатилган.
Энди эса кун ботиши билан бу чироқлар ҳам "уйқуга" кетишаркан. Ёш болалар тугул ишдан қайтаётган ва саҳарлаб ишдан келаётганлар ваҳимали кўчадан юришга қўрқишмоқда.
Албатта тежамкорлик яхши бироқ у халққа манфаат бера олса...

УЧҚУДУҚ ТУМАН ҲОКИМЛИГИ АХБОРОТ ХИЗМАТИ

   Жиноят ишлари бўйича Учқудуқ туман суди томонидан тайинланган жазони ўташ даврида ўрнатилган тартиб-қоида талабларни бажарган ва ҳалол муносабатда бўлган 44 та маҳкумларга нисбатан Жиноят кодексининг 73-моддасига асосан жазони ўташдан муддатидан илгари шартли озод этилган.

    Маҳкум озодликни чеклаш тариқасидаги жазони ўташдан қасддан бўйин товлаган, шунингдек суд томонидан ўз зиммасига юкланган мажбуриятларни бажармаган тақдирда, суд маҳкумни жазосининг ўталмай қолган муддатини бошқа турдаги жазо билан алмаштириши мумкин. 

    Мазкур қонун талабидан келиб чиқиб, суд томонидан озодлиги чекланган, аҳлоқ тузатиш ишларига ва жарима жазосига ҳукм қилинган маҳкумлар жазосини ўташ тартиб қоидалари тушунтирилишига карамасдан ўзига тўғри хулоса чиқармасдан, қасддан жазосини ўташдан бўйин товлаб юрганлиги, суд ҳукмининг ижроси таъминланмасдан қолаётганлигини инобатга олиб, 12 та маҳкумни жазосининг ўталмай қолган муддатини бошқа оғир турдаги, яъни озодликдан маҳрум қилиш жазосига алмаштирилган.

    Спиртли ичимликка ружу қўйган шахс ташхиси билан ҳисобда туриб, мунтазам равишда спиртли ичимликлар истеъмол қилган 12 та шахсга нисбатан суд томонидан мажбурий даволанишга юборилган.

Жиноят ишлари бўйича

Учқудуқ туман суди раиси А.Курбонов

   Халқ билан мулоқот қилиш, юртдошларимизни ўйлантираётган, кези келганда қийнаётган дарду муаммоларига қулоқ тутиш бугун давлат идоралари фаолиятининг бош мезонига айланди.

   Бугун “Алтинтау” овул фуқаролар йиғинидаги Қулқудуқ овулида ташкил сайёр қабулда бевосита ёшлар билан жонли мулоқот ташкил қилинди. Туман ҳокими С.Хамроев, Учқудуқ шаҳар ДХХ раҳбари ва мутасадди корхона ва ташкилот вакиллари аввалига овул ёшларининг бугунги турмуши ва фаолияти билан танишдилар. 1-сонли умумий ўрта таълим мактабида овул ёшлари ўртасида ўтказилаётган волейбол спорт мусобақасига гувоҳ бўлишди. Овул биринчилиги учун бўлиб ўтган беллашувлар муросиз ва баҳсларга бой тарзда ўтказилиб, ғолиб ва совриндорларга туман ҳоким томонилан эсдалик совғалари топширилди.

Овул фуқаролар йиғинида ўтказилган бу галги сайёр қабулда овул ёшлари иштирок этишди. Бугун овул фуқаролар йиғинида 14-30 ёшдаги фуқаролар сони 100 нафардан ортиқ бўлиб, корхона ва ташкилотларда, чорвачиликка ихтисослаштирилган фермер хўжаликларида аксариятининг бандлиги таъминланган. Шунингдек, 22 нафар овул ёшлари турли олий ўқув юртларида, техникумларда таҳсил олишмоқда. Бугунги учрашувда Бауржан Примқулов, Умитхат Алиакбарова иш сўраб мурожаат қилди. Туман электр таъминоти корхонаси овул бўлимига Б.Примқулов электрик, У.Алиакбарова эса овул фуқаролар йиғинида апрель ойида бўшайдиган хизматчи вазифасига ишга қабул қилинадиган бўлди. Алимжан Примқулов эса субсидия асосида ускуналар харид қилиб, ўзи-ўзини банд қиладиган бўлди. 

   Шунингдек, очиқ мулоқотларда Гулзат Оразимбетова, Лайло Жайсанова, Жанна Оринбасарова ва Марат Аймахановларнинг олий ва ўрта –махсус таълимдаги контракт пуллари тўлаб бериладиган бўлди.

   Рақамлардан кўриниб турибдики, Учқудуқда аҳоли айниқса ёшлар муаммоларини ўрганиш, уларнинг таклиф ва ташаббусларини қўллаб-қувватлашга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Бундан кейин ҳам туман ҳокимлиги ва мутасадди ташкилот раҳбарлари ҳар бир фуқаронинг мурожаатларини тинглаш ва ҳар бир муаммони тегишли тартибда ўрганиб, бартараф этишга доим тайёр!

УЧҚУДУҚ ТУМАН ҲОКИМЛИГИ АХБОРОТ ХИЗМАТИ

“ Umumiy  ovqatlanish   korxonalarida 

ovqatdan zaharlanish hamda yuqumli

kasalliklarning  oldini  olish, sanitariya

gigiyena  qoida  va  normalariga  rioya

qilish to’g’risida”

O’zbekiston Respublikasi Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi xizmati ma’lumotlariga ko’ra Respublika aholisi o’rtasida joriy yilning yanvar oyi davomida 11 ta holatda ovqatdan zaharlanish holatlari hamda “Botulizm” kasalligi qayd etilib, 34 nafar fuqarolar jabrlanganligi va Samarqand viloyati Qo‘shrobot tumanida qayd etilgan holatda  2 nafar fuqarolar vafot etganligi ko‘rsatib o‘tilgan.

Ovqatdan zaharlanish  holatlari ko‘pincha umumiy ovqatlanish korxonalarida  tashkil etilgan tadbirlarda (to‘y, tug‘ilgan kun, oilaviy tadbirlar) sifatsiz tayyorlangan taomlarni hamda ishlab chiqarish korxonasi noma’lum xavfsizligi ta’minlanmagan, uy sharoitida tayyorlangan taomlar, konserva mahsulotlari istemol qilish natijasida qayd etilgan.

O‘tkazilgan sanitariya nazorati vaqtida umumiy ovqatlanish korxonalari tomonidan sanitariya gigiyena va epidemiyaga qarshi kurash tartiblariga rioya qilinmaganligi, umumiy ovqatlanish korxonlarida kunlik tozalash ishlari o‘tkazilmaganligi, oziq-ovqat mahsulotlari tashish, saqlash, va ishlov berishda belgilangan sanitariya qoida va normalariga rioya etmasligi, oziq-ovqat mahsulotlarini saqlashda mahsulot turiga qarab sovutgichlar bilan ta’minlanmaganligi, yarim tayyor mahsulotlarni alohida sovutgichda saqlash, mahsulotlarga ishlov berish jarayonida sanitariya gigiyena qoidalariga rioya qilinmaslik, zararsizlantirish ishlarini kun davomida o‘z vaqtida olib bormasligi, xodimlar maxsus ish kiyimsiz, tibbiy ko‘rikdan o‘tmasdan ish olib borilayotganligi aniqlangan.

O‘zbekiston Respublikasi Bosh Davlat sanitariya vrachi tomonidan 2022-yil                 14-iyulda tasdiqlangan “Umumiy ovqatlanish korxonalariga qo‘yiladigan sanitariya-gigiyena talablari” SanQvaN 0027-22-sonli sanitariya qoida va normalari hamda O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining 10.07.2012-yildagi «Xodimlarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida»gi 200-sonli buyrug‘i va qo‘shimcha 16.10.2013-yildagi «Xodimlarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga o‘zgartirishlar kiritish haqida»gi 351-sonli buyrug`i bo‘yicha olib borilayotgan ishlarni samarali muvofiqlashtirish, shuningdek aholi o‘rtasida yuqumli kasalliklar hamda ovqatdan zaharlanish holatlari yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan oqibatlarni bartaraf etish ishlarni tizimli tashkil qilish asosida faoliyat yuritishinigiz hamda quyidagi talablarni zudlik bilan bajarishingiz talab etiladi:

         1.SanQvaN 0027-22-sonli me’yoriy hujjatning 3-bob 13-22 bandi talablari bo‘yicha markazlashtirilgan suv ta’minoti va oqova suv ta’minoti tarmog‘ini tashkil etishni va doimiy ishlashi yo’lga qo’yilsin.

-issiq suv ta’minoti markazlashgan bo‘lishi yoki hududiy “Ariston” elektr uskunasi orqali issiq suv bilan ta’minlansin.

         2.SanQvaN 0027-22-sonli me’yoriy hujjatning 5-bob 31-32 bandi talablari bo‘yicha taomlar tayyorlash, pishirish, yordamchi xonalar (sexlar) bilan to‘liq ta’minlash, sanitariya-maishiy xonalarning tarkibi va foydalanishiga qo‘yiladigan talablari asosida umumiy ovqatlanish korxonalarida kunlik tozalash ishlarini belgilangan tartibda 4 marta zararsizlantiruvchi moddalar bilan ishlov berish asosida tozalash ishlari o‘tkazilsin.

         3.Korxonaning texnologik jarayonlarining ketma-ketligini, mahsulotlar xavfsizligini va mahsulotlarning ikkilamchi ifloslanishini oldini olish SanQvaN 0027-22-sonli me’yoriy hujjatning 3-bob 35-bandi talablari bo‘yicha choralari ko‘rilsin.

         4.SanQvaN 0027-22-sonli me’yoriy hujjatning 5-bob 38-bandi talablari bo‘yicha tayyor va yarim tayyor mahsulotlardan foydalanishda ajratilgan ish stollarida texnologik jarayoniga ketma-ketlikka rioya qilgan holda ish yuritilsin.

         5.SanQvaN 0027-22-sonli me’yoriy hujjatning 5-bob 54-55-60-61-62-bandi talablari asosida ish stollarini ishlov beriladigan mahsulotlariga qarab alohida ajratilib, tamg‘alansin.

-idish-tovoq yuvish qoidalariga qa’tiy rioya etilsin.

-ovqatlanish stollarini har bir mijozdan so‘ng tozalash ishlarini o‘tkazilsin.

         6.SanQvaN 0027-22-sonli me’yoriy hujjatning 7-bob 79-bandi talablari  asosida oziq-ovqat xom ashyosi va mahsulotlarni tashish, qabul qilish hamda saqlashga qo‘yiladigan sanitariya qoida va normalariga qat’iy rioya etish.

-ishlab chiqarilgan korxonasi ko‘rsatilmagan hamda yaroqlilik to‘g‘risidagi ma’lumot bo‘lmagan mahsulotlarni qabul qilish qat’iyan man etiladi.

-tez buziluvchi oziq-ovqat mahsulotlarini sovutgichda saqlash va mahsulot turiga texnologik jarayoniga qarab vaqtincha saqlash uchun sovutgichlar bilan ta’minlansin.

-qadoqlanmagan xom va tayyor mahsulotlarni birga saqlanishga yo‘l qo‘ymaslik va alohida saqlash choralari ko‘rilsin.

         7.SanQvaN 0027-22-sonli me’yoriy hujjatning 7-bob 79,80,81-bandi talablari bo‘yicha xavfsizligi kafolatlanmagan uyda tayyorlangan oziq-ovqat mahsulotlari, qo‘lbola konserva mahsulotlaridan foydalanmaslik choralari ko‘rilsin.

         -yaroqlilik muddati o‘tgan va sifatsizlik belgilari bo‘lgan oziq-ovqat  mahsulotlardan foydalanmaslik.

-istemol qilinishi mumkin bo‘lmagan, yoki iste’mol qilinishi mumkin, lekin xo‘jaliklarda yetishtirilmagan qurtlangan, so‘ligan qo‘ziqorinlardan foydalanish qat’iyan man etiladi.

         8.Kunlik tayyorlangan taomlarni umumiy ovqatlanish korxonasi ish vaqti tugaganda yo‘qotish  hamda isitilib, qayta istemol qilmaslik choralari ko‘rilsin.

         9.O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining 10.07.2012-yildagi «Xodimlarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida»gi 200-sonli buyrug‘i va qo‘shimcha 16.10.2013-yildagi «Xodimlarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga o‘zgartirishlar kiritish haqida»gi 351-sonli buyrug`i bo‘yicha ishlovchi xodimlarni dastlabki va vaqti-vaqti bilan tibbiy ko‘rikdan o‘tishni tashkil etilsin.

           -tibbiy ko‘rikdan o‘tmagan xodimlar ishga qo’yish qa’tiyan man etiladi.

          10.O’zbekiston Respublikasi Bosh Davlat sanitariya vrachining 2021-yil 17-iyuldagi “O`zbekiston Respublikasida yuqumli kasalliklar immunoprofilaktikasi” 0239-07/4-sonli sanitariya qoidalari, normalari va gigiyenik normativlariga qo`shimchalar kiritish to`g`risidagi 10-sonli qaroriga asosan, 18 yoshdan katta bo`lgan aholi qatlamini koronavirus infeksiyasiga qarshi ixtiyoriy bo`lmagan holda ommaviy emlanish (salomatligi bo`yicha qarshi ko`rsatma bo`lgan hollar bundan mustasno) belgilangani uchun  hamda O`zbekiston Respublikasi Bosh vaziri tomonidan tasdiqlangan 24.02.2022-yildagi Respublika maxsus komissiyasining 98-sonli yig`ilish bayoni talablari bo’yicha COVID-19 koronavirus infeksiyasiga qarshi   emlash turlarini to’liq olish ta’minlansin.

        11.Ishlovi xodimlar uchun kiyinish-yechinish xonasi bilan ta’minlashni, hamda  maxsus ish kiyim bilan ta’minlashni, shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya qilishlari uchun sharoit yaratilsin.

        Sizdan O‘zbekiston Respublikasi Bosh Davlat sanitariya vrachi tomonidan 2022-yil 14-iyulda tasdiqlangan “Umumiy ovqatlanish korxonalariga qo‘yiladigan sanitariya-gigiyena talablari” SanQvaN 0027-22-sonli sanitariya qoida va me’yoriy hujjat ijrosi mulkchilik shaklidan qatiy nazar mehnatni muhofaza qilish ishchilarning salomatligini himoya qilish, shuningdek ko‘rsatilayotgan xizmat va ishlab chiqarilayotgan mahsulot orqali yuqumli kasalliklar va ovqatdan zaharlanish holatlari ishchilar va aholi o‘rtasida kelib chiqishi va tarqalishiga yo‘l qo‘ymaslik maqsadida qo‘llanilishi majburiyligi belgilangan. Shunga asosan yuqumli kasalliklar va ovqatdan zaharlanish holatlarining korxona ishchi xodimlari ularning oila a’zolari va yaqinlari, aholi o‘rtasida tarqalib ketishining oldini olish maqsadida faoliyat yuritayotgan korxonangizda 2022-yil 14-iyulda tasdiqlangan SanQvaN 0027-22-sonli sanitariya qoida va normalari talablariga riya etgan holda ish olib borishingizni, belgilangan talablar asosida faoliyat yuritishingiz to‘g‘risida ogohlantiramiz.

        O`zbekiston Respublikasining 26.08.2015-yildagi “Aholining sanitariya-epidemiologik osoyishtaligi to`g`risida”gi O‘RQ-393-sonli qonuning 28-moddasida ish beruvchilar ishlab chiqarish binolariga va sanitariya maishiy binolarga, ishlab chiqarish jarayonlariga, texnologik uskunalarga, ish joylarining tashkil etilishiga, xodimlarning mehnat qilish, dam olish tartibiga hamda xodimlarga maishiy xizmat ko‘rsatilishiga doir sanitariya qoidalari va gigiyena normativlariga rioya etilishi shart ekanligi ko‘rsatib o‘tilgan.

         Binobarin, Siz rahbarligingizdagi korxona tomonidan faoliyatida sanitariya qoidalariga amal qilinmaslik salbiy epidemiologik vaziyatning yuzaga kelishiga, aholi o‘rtasida turli yuqumli kasalliklar hamda ovqatdan zaharlanish holatlari tarqalishiga sabab bo‘ladi.

        Umumiy ovqatlanish korxonalari hududida kunlik sanitariya gigiyena va epidemiyaga qarshi tartiblarga to‘liq rioya etish muhimligi hamda aholi o‘rtasida ayniqsa bolalar o‘rtasida yuqumli va parazitar kasallikni oldini olishda, sanitariya qoida va normalariga amal qilgan holda umumiy ovqatlanish korxonasi faoliyatini tashkil etishingiz talab etiladi.

         Sizni ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 53,54-moddalari bilan ma’muriy javobgarlik hamda sanitariya qoidalari va sanitariyaga oid qonun hujjatlarini yoki epidemiyaga qarshi kurash qoidalarini buzish, oziq-ovqat mahsulotlarini saqlash, tashish va sotilishiga qo’yiladigan sanitariya-gigiyena talablarini buzish hamda odamlarning ommaviy kasallanishiga yoki zaharlanishiga sabab bo‘lsa, Jinoyat kodeksining 257¹-moddasi bilan jinoiy javobgarlikga tortilishingiz haqida ogohlantiramiz.

Uchquduq  tuman Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi bo’limi.

Савол;

Мактабда ўқийдиган фарзандимнинг телефонини ўқитувчиси олиб қўйибди Телефон шахсий мулк бўлса, уни олиб қўйишга ҳаққи борми?

Жавоб;

Қонунчиликка асосан (https://t.me/huquqiyaxborot/8369), ўқув машғулотлари ва тадбирлар бошланишидан олдин таълим олувчилар телефонини ўчириб қўйиши ҳамда сумкасига солиб қўйиши шарт.

ТАҚИҚЛАНАДИ

Таълим олувчиларга қуйидагилар қатъиян тақиқланади:

телефонини бўйнига осиб олиш, кўкрак чўнтакларида, шим, юбкалари чўнтакларида ва шу кабиларда сақлаш;

телефон аккумуляторини зарядлаш учун таълим муассасаси электр тармоқларига улаш;

Телефони ёрдамида:

атрофдагиларга зўравонлик, шафқатсизлик, порнографияни тарғиб қилувчи видео ва суратларни намойиш қилиш;

таълим муассасасининг нуфузига, шу жумладан, зўравонлик ва вандализм ҳолатларини суратга олиш ва кейинчалик уларни атрофдагиларга намойиш этиш йўли билан зарар етказиш;

Ўқув машғулотлари вақтида:

телефон орқали сўзлашиш ҳамда SMS (ММS) ва бошқа турдаги хабарларни жўнатиш;

телефонни стол устига қўйиш;

мусиқа тинглаш;

сурат ва видео тасвирларни кўрсатишда телефондан фойдаланиш, тасвир кўриш, диктофон, калкулятор, календарь, блокнот, ён дафтарча кабилар сифатида фойдаланиш;

суратга олиш ва видео тасвирга тушириш;

телефон орқали бошқа хизматлардан фойдаланиш.

 РУХСАТ ЭТИЛАДИ:

Таълим муассасасида таълим олувчиларга машғулотлар ва тадбирлар оралиғида фақат асосли ва кечиктириб бўлмайдиган зарур ҳолатларда ота-онаси (уларнинг ўрнини босувчилар), яқин қариндошлари, таълим муассасаларининг раҳбарлари ёки ходимлари билан зудлик билан боғланиш мақсадида телефонлардан фойдаланишга рухсат этилади.

 ТАРТИБНИ БУЗСА

Ушбу талаблар бузилган тақдирда таълим муассасасининг ҳар қандай педагог ходими таълим олувчидан телефонни олиб қўйиш, билдиришнома расмийлаштириш ва уни телефон билан бирга таълим муассасасининг директорига ёки директор ўринбосарига, кейинчалик уни ота-оналарга бериш ҳуқуқига эга.

Демак, таълим муассасасида мобил телефондан фойдаланиш тартиби бузилган тақдирда, ўқитувчи унинг телефонини муассаса раҳбариятига ёки ота-онасига бериш шарти билан олиб қўйиши мумкин.

Савол;

Maktab rahbariyati o'quvchilardan  o'qituvchilar to'g'risida anonim xat olishi to'g'rimi, agar to'g'ri bo'lsa qaysi qonun yoki qarorda belgilab qo'yilgan?

Жавоб;

Бунга чеклов йўқ деб ҳисоблаймиз. Яъни мактаб раҳбарияти ўқувчилардан ўқитувчиларнинг малакаси, кўникмаси, маҳорати, ўқувчилар билан ўзаро мулоқоти, дарсларнинг сифати ҳақида бемалол аноним сўровнома ўтказиши мумкин.

 Аввало, Таълим тўғрисидаги қонунда мактаб раҳбариятининг бундай ҳаракатларига чеклов ўрнатилмаган.

Иккинчидан, Халқ таълими вазирлигининг 07.12.2019 йил 393-сонли буйруғи ҳамда Халқ таълими вазирлигининг 01.07.2021 йил 206-сонли буйруғига асосан директорнинг ўқувчиларнинг билимлари сифатини давлат таълим стандартларига мос келишини, тарбиявий ишлар самарадорлигини таъминлаш ва назорат қилиш, ўқувчиларнинг фанларни ўзлаштиришини яхшилаш ва уларга сифатли таълим бериш мақсадида мактабни узлуксиз ривожлантириш чораларини кўриш лавозим мажбурияти белгиланган.

Ўқув ишлари бўйича директор ўринбосари(ЎИБДЎ)нинг мактабда таълим стандартлари талаблари бажарилишини назорат қилиш, ўқитувчиларнинг илғор тажрибаларини ўрганиш ва умумлаштиришни, замонавий педагогик технологияларни жорий қилишни ташкил этиш мажбурияти белгилган.

Маънавий-маънавий ишлар бўйича директор ўринбосари(ММИБДЎ)нинг лавозим мажбуриятлари қаторида таълим муассасасида маънавий-ахлоқий тарбиявий ишларни ташкил қилиш, педагог ходимларни танлаш ва жой-жойига қўйишда иштирок этиш, юқори малакали ўқитувчиларнинг илғор педагогик тажрибасини ўрганиш, умумлаштириш ва уларни оммалаштириш кабилар мавжуд.

Шунингдек, психологнинг ўқувчилар ривожланишига тўсқинлик қилаётган омилларни аниқлаш ва турли кўринишдаги психологик ёрдам бериш, турли йўналиш ва мақсадларда психологик ташхис ўтказиш, руҳий, жисмоний ва ақлий қобилият, мойиллик, имконият каби сифатларни аниқлаш учун тестлар ўтказиш каби мажбурияти белгиланган.

Ушбу шахслар юқоридаги мажбуриятларни бажариш учун синфларда ўқувчилар аноним сўровномалар ўтказишга ҳақли.

 Учқудуқ туман адлия бўлими

Савол.

Синглим 2 ой аввал буён туман Болалар шифохонасига ҳамшира бўлиб ишга кирган эди. 3 нафар вояга етмаган фарзандлари бор. Катта қизи 5-синфда, ўғли 3-синфда ўқийди. Кенжаси 5 ёш мактабгача таълим муассасасига боради. Айни кунларда барча фарзандлари таътилда, уйда. Шу сабабли, уларга қараш учун синглим ҳам ҳақ тўланадиган меҳнат таътилига чиқса бўладими?

Жавоб:

Ўзбекистон Республикаси бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирининг 2020-йил 25-мартдаги 8-2020/Б-сон буйруғи билан тасдиқланган Низомга асосан - карантин вақтида меҳнат таътили боғчалар 14 ва мактаблар фаолияти тўхтатилган даврда боғча тарбияланувчиси бўлган боланинг ва мактабнинг бошланғич синф (1-4-синф) ўқувчисининг ота-онаси, уларнинг ўрнини босувчи шахс, васий, ҳомийга ходимнинг хоҳишига кўра таътиллар жадвалидан қатъи назар берилади. Бунда, ходимга биринчи иш йили учун 6 ой ишлангандан кейин таътил беришга оид талаб татбиқ қилинмайди.

Савол:

Ассалому алайкум ҳурматли юрист. Мен 2018 йил апрель ойида қонуний никоҳдан утган эдик. Эримнинг аризасига асосан СУД орқали ажрим бўлдик. Собиқ эрим бирон корхонага ишлайди, бозорчи бўлиб ҳар ҳар хел ишлар қилиб боради . Ўртага бир қизимиз бор қонунга асосан қанча миқдорда алимент тулаши керак. Алимент пулини ойма -ой бермасдан юрибди. Шикоят килгандан кийин билгиланган алиментни қисман тулайди, қолган ойларида туламай қочиб юрибди. Қарз қолган ойлар алимент пулини қандай олишни ва кимга мурожаат қилишим керак?

Жавоб:

Оила кодексининг 99 – моддасига асосан Агар вояга етмаган болаларига таъминот бериш ҳақида ота-она ўртасида келишув бўлмаса, уларнинг таъминоти учун алимент суд томонидан ота-онанинг ҳар ойдаги иш ҳақи ва (ёки) бошқа даромадига қараб белгиланади жумладан

1 та фарзанд учун даромаднинг 1/4 қисми;

2 та фарзанд учун даромаднинг 1/4 қисми;

3 та ва ундан ортиқ фарзандлар учун даромаднинг 1/2 қисми.

Ушбу алимент миқдорлари суд томонидан томонларнинг моддий ва оилавий аҳволини ҳисобга олган ҳолда камайтирилиши ёки кўпайтирилиши мумкин.

Оила кодексининг 139 – моддасига асосан алимент қарзи алимент тўлаши шарт бўлган шахснинг иш ҳақи ва (ёки) бошқа даромадидан ундирилади. Алиментлар ижро варақаси ёки алимент тўлаш тўғрисидаги нотариал тартибда тасдиқланган келишув бўйича алимент тўлаши шарт бўлган шахснинг айби билан ундирилмаган бўлса, ўтган барча вақт учун ундирилади.

Бундан келиб чиқадики, сиз бу ҳолатда алимент тўланмаган барча давр учун алимент қаризини ундира оласиз.

Оила кодексининг 140 – моддасига асосан агар алимент тўлаши шарт бўлган шахс шу даврда ишламаган бўлса ёки унинг иш ҳақи ва (ёки) даромадини тасдиқловчи ҳужжатлар тақдим қилинмаган бўлса, алимент қарзи ундирилаётган вақтда алимент Ўзбекистон Республикасидаги ўртача ойлик иш ҳақи миқдори бўйича ҳисоблаб чиқилади.

Алимент қарзи масаласига келсак, бу вазиятда МИБ ходимининг устидан прокуратурага ариза беришни тавсия қиламиз. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 30 майдаги ПҚ – 3016-сон қарорига 4-илова билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ҳузуридаги Мажбурий ижро бюроси тўғрисида”ги низомга 9-бандига мувофиқ суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларининг сўзсиз ижросини таъминлаш, ижро ҳужжатлари ҳамда ундирилган маблағларнинг ҳаққоний ҳисобини юритиш, ижро иши юритишда сансалорлик ва суистеъмолчилик ҳолатларини олдини олиш Мажбурий ижро бюроси (МИБ)нинг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади.

Шунингдек, низомнинг 12-бандига кўра суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларнинг ўз вақтида ва тўлиқ ижро этилишини таъминлаш соҳада МИБ жавобгар ҳисобланади.

Энди турмуш ўртоғингизнинг алимент тўламаганлиги масласига келсак, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс 47-4(прим)-моддасига кўра Моддий ёрдамга муҳтож бўлган вояга етмаган ёки меҳнатга лаёқатсиз шахсни моддий таъминлашдан бўйин товлаш, яъни уларни моддий жиҳатдан таъминлаш учун суднинг ҳал қилув қарорига ёки суд буйруғига биноан ундирилиши лозим бўлган маблағни жами бўлиб икки ойдан ортиқ муддат мобайнида тўламаслик,

- ўн беш сутка муддатга маъмурий қамоққа олишга ёки ушбу Кодексга мувофиқ маъмурий қамоқ қўлланилиши мумкин бўлмаган шахсларга базавий ҳисоблаш миқдорининг 20 баравари миқдорида жарима солишга сабаб бўлади.

Ёдда тутинг! Шахсни юқоридаги норма билан жавобгарликка тортиш уни алимент қарздорлигини тўлашдан озод қилмайди.

Учқудуқ туман адлия бўлими

Жаҳон тарихида ўчмас из қолдирган бетакрор сиймолардан бири Заҳириддин Муҳаммад Бобур буюк шоир, қомусий олим, давлат арбоби ва моҳир саркарда сифатида бутун дунёда маълум ва машҳурдир.
Унинг беқиёс илмий-ижодий мероси нафақат миллий маданиятимиз ва халқимиз адабий-эстетик тафаккурининг шаклланишида, балки жаҳон адабиёти, илм-фани ва давлатчилиги тарихида алоҳида ўринга эга.
Жорий йилнинг 23 январида Ўзбекистон Президентининг «Буюк шоир ва олим, машҳур давлат арбоби Заҳириддин Муҳаммад Бобур таваллудининг 540 йиллигини кенг нишонлаш тўғрисида»ги қарори қабул қилиниб, хусусан, шоир туғилган кун – 14 февраль санаси мамлакатимиз бўйлаб адабиёт ва илм-маърифат байрами сифатида нишонланмоқда.
Жумладан Учқудуқ туманида ҳам сана муносабати билан ўқув муассасаларида корхона ва ташкилотларда маънавий-маърифий тадбирлар бўлиб ўтмоқда.
Ана шундай тадбирлардан бир “КЕЛАЖАК” ёшлар марказида “Ватан соғинчи ила яшаган сиймо” мавзусида ўтказилди. Унда корхона-ташкилотлар мутасаддилари, кенг жамоатчилик вакиллари ҳамда ўқув муассасалари ўқувчилари иштирок этишди.
Тадбирда туман ҳокими Н.Муратов сўзга чиқиб, Бобур шахсиятининг ўзига хос қирралари, шоир асарларида улуғланган ғоялар, улуғ ватандошимизнинг давлат арбоби сифатидаги серқирра фаолияти, айниқса миллий адабиётимиз ривожига қўшган бетакрор ҳиссаси ҳақида қимматли фикрлар билдирди.
Учқудуқ туман ҳокимлиги томонидан “Бобурни англаш” мавзусида иншолар танлови эълон қилиниб, туман тадбирида ғолиб ва совриндорлар рағбатлантирилди. Танловда олий ўринни 20-мактабнинг 11-синф ўқувчиси Зайниддинова Рушана, 1-ўринни Учқудуқ туман 10-мактаб 9-синф ўқувчиси Сирожиддинова Моҳинур, 2-ўринни 18-мактаб ўқувчиси Ўринбоева Гулсевар, 3-ўринни 18- умумий ўрта таълим мактаби 10- синф ўқувчиси Садирова Лазизалар эгалладилар.
Танлов совриндорлари туман ҳокимининг ташаккурномаси, “Учқудуқ кеча ва бугун” китоб – альбоми ва эсдалик совғалари билан тақдирланди.
Шунингдек, 10-сонли Болалар мусиқа ва санъат мактаби ҳамда “Қизилқум” маданият уйи қошида фаолият юритаётган “Ёш актёрлар” тўгарагининг иқтидорли ўқувчилари томонидан “Бобурнинг тахтга ўтириши” деб номланган саҳна кўриниши маромига етказиб ижро этилди. “Қизилқум" маданият уйи хонандаси Рахматилло Курбонназаров ижросидаги "Ўзбекистон Ватаним маним" қўшиғи тадбир иштирокчиларига бирдек манзур бўлди.
Бундан ташқари, 20-умумий ўрта таълим мактаби ўқувчилари томонидан шох ва шоир Заҳириддин Муҳаммад Бобур қаламига мансуб ғазалларидан намуналар ифодали ёд айтилди.
Мухтасар айтганда, буюк давлат арбоби, шоҳ ва шоир Заҳириддин Муҳаммад Бобур жаҳон тамаддунида муносиб из қолдирган аждодларимиздан бири саналади. Ўрта асрлар Шарқ Ренессанси ривожига улкан ҳисса қўшган бобокалонимиз илмий-адабий мероси миллий маънавиятимизнинг бебаҳо гавҳарига айланган. Унинг бебаҳо адабий-бадий хазинаси ёшларни комил инсон этиб тарбиялаш, уларнинг адабий-эстетик тафаккурини юксалтиришда муҳим аҳамият касб этмоқда.

УЧҚУДУҚ ТУМАН ҲОКИМЛИГИ АХБОРОТ ХИЗМАТИ.

Mavzu: Boburni anglash.

                                                      Reja.

1. Boburning siyosiy faoliyati.

2. "Boburnoma" memuar asar.

3. Bobur ijodi va uning o'rganilishi. 

  Jahon tarixida o'chmas iz qoldirgan buyuk siymo, ham shoh ham shoir ham qomusiy olim sifatida nom qoldirgan Zahiriddin Muhammad Boburning siyosiy faoliyati juda erta boshlanadi. Zahiriddin Zahiriddin Muhammad Bobur 1483-yil 14-fevral kuni Andijonda dunyoga keladi. Uning otasi Umarshayx Mirzo Temuriylar naslidan bo'lib Farg'ona viloyatining hokimi edi. Onasi Qutlug' Nigor xonim Chingizlar naslidan edi. Bobur ikki buyuk sulolaning naslidan edi. Bobur ota-onasining, ustozlarining ko'magida ko'plab bilimlarni egallayotgan bir davrda otasi bevaqt vafot etadi va 12 yoshli Bobur taxtga o'tiradi. Bu davrdagi taxt talashishlar, Amir Temur tuzgan davlatning parakonda bo'layotgani kabi siyosiy vaziyatlar Boburni o'z komiga tortdi. Otasining vafotidan so'ng bir tarafdan Andijon taxtiga ukasi Jahongir Mirzoning davogar bo'lib chiqishi, ikkinchi tarafdan amakisi Sulton Mirzo va tog'asi Sulton Mahmud Mirzolarning isyoni Boburni o'z jigarlariga qilich ko'tarishiga majbur qiladi. Ukasi bilan sulh tuzib Farg'ona viloyatini ikki qismga bo'lib bir qismini ukasiga beradi. Bu davrda Samarqandda ham tinchlik hukmron emas edi. Bobur Samarqandda bir necha yil davomida Shayboniyxon bilan urushadi. Ammo bu janglarda ko'p qo'shinga ega bo'lgan Shayboniyxonning qo'li baland kelib Bobur Samarqand butunlay tashlab ketishga majbur bo'ladi. Shundan so'ng Shayboniyxon Andijonni ham egallaydi. Bobur esa yurtini tashlab ketishga majbur bo'ladi. Bobur avval Kobulda o'z hokimyatini o'rnatadi. Undan so'ng esa bir necha o'rinishlardan so'ng 1526-yilda Lo'diylar sulolasini mag'lub etib Hindistonni egallaydi va Boburiylar sulolasiga asos soladi. Qisqa bir vaqt ichida Bobur Hindistonda siyosiy muhitni barqarorlashtirish, Hindiston yerlarini birlashtirish, shaharlarni obodonlashtirish, savdo-sotiq masalalarini toʻgʻri yoʻlga qoʻyish, bogʻ-rogʻlar yaratish ishlariga homiylik qildi. Hindistonni obodonlashtirish, unda hozirgacha mashhur boʻlgan meʼmoriy yodgorliklar, bogʻlar, kutubxonalar, karvonsaroylar qurdirish, ayniqsa, uning oʻgʻillari va avlodlari davrida keng miqyosga yoyildi. Hindiston sanʼati va meʼmorchiligiga Markaziy Osiyo uslubining kirib kelishi sezila boshladi. Bobur va uning hukmdor avlodlari huzurida oʻsha davrning ilgʻor va zehni oʻtkir olimlari, shoirlari, musiqashunoslari va davlat arboblarini mujassam etgan mukammal bir maʼnaviy, ruhiy muhit vujudga keldi. Zahiriddin Muhammad Bobur 1530 yil dekabr oyida Agra shahrida vafot etdi va keyinroq uning vasiyatiga koʻra farzandlari uning xokini Kobulga olib kelib dafn etdilar. Boburning avlodlari Hindistonda 300 yildan ortiqroq hukmronli qildi va Yevropa tarixchiligida "Buyuk mo'g'ullar" nomi bilan mashhur bo'ldi.

      Zahiriddin Muhammad Boburning "Boburnoma”si– adabiy va tarixiy ahamiyatga molik memuar asar. Unda oʻz davridagi koʻplab kishilarning turli vaziyatlardagi kechinmalari, Osiyoning koʻplab togʻlari, daryolari, oʻrmon va choʻllari, iqlimi, aholisi, ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy ahvoli haqidagi maʼlumotlar jamlangan. Asarda tarixning Bobur yashab oʻtgan davri ya'ni 1494-yildan 1529-yilgacha bo'lgan voqelari ifodalangan. Bu voqealar Andijon, Samarqand, Xoʻjand, Hirotdan boshlab Kobul va Agragacha boʻlgan qamrovga ega. Yaʼni unda Oʻrta Osiyodan boshlab Hindistongacha boʻlgan masofadagi deyarli 50 yillik voqealar haqqoniy ifoda va bahosini topgan. Bu asarni o'qib ekansiz go'yoki Bobur bilan birga o'sha davrda yashayotganday bo'lasiz. Bu asar orqali Boburning siymosini uni qanday mohir sarkarda, adolatli shoh, iste’dodli shoir, hamda qomusiy olim bo'lganligini ko'ramiz. "Boburnoma”dagi voqealar bayoni aniq, ixcham va loʻnda, taʼsirchan, eng muhimi, hayotiy haqiqatga mos va muvofiqligi bilan eʼtiborlidir. Bobur voqealar bayonida tabiat tasviriga, ayrim joylar tavsifiga, alohida kishilarning taʼriflariga jiddiy ahamiyat beradi. Bobur koʻplab hukmdorlar, mamlakat boshliqlari haqidagi tarixiy faktlarni muhrlab qoldirgan. Amir Temur, Umarshayx, Mirzo Ulugʻbek, Husayn Boyqaro, Shayboniyxon, Badiuzzamon, Muzaffar mirzo singari davlat boshliqlarining siyosiy-ijtimoiy faoliyatlariga baho berilgan. Bundan tashqari asarda oʻsimliklar va hayvonot olami haqidagi nodir maʼlumotlar ham jamlangan, jumladan, adib Afgʻonistondagi Dashti Shayxda oʻttiz uch xildagi bir-birini takrorlamaydigan lola turlari haqida gapiradi. Boburnomada turli shaxslarga yozilgan xatlar ham keltirib o'tilgan. Ba'zi g'azal ruboiylarining ham qanday yozilganlig tarixi keltirib o'tilgan. "Boburnoma”da adibning shaxsi, uning tarjimayi holi, xarakteri, qiziqishlari, kishilarga munosabati borasidagi qarashlari tegishli tarzda oʻz aksini topgan. Biz asar sahifalaridan Bobur shaxsiyatidagi rostgoʻylik, mardlik, adolatparvarlik, mehribonlik, qattiqqoʻllik, hassoslikning namoyon boʻlish holatlari bilan tanishamiz. Asarda Boburning ajdodlari, oilasi, avlodlari haqida ham birlamchi materiallar berilgan. Asarda 1508–1520,1525,1530-yillardagi voqealar aks etmay qolgan.

          Zahiriddin Muhammad Bobur o'zbek mumtoz adabiyoti, jug'rofiya, tarix voqeligini muhrlashda katta mavqega erishdi. Ulug' bobomizning sertashvish hayoti va jo'shqin faoliyati siyosiy jihatdan inqirozga uchragan Temuriylar davlatining so'nggi davriga to'g'ri keldi. Bobur Mirzo chekiga inqirozning barcha azob -uqubatlarini boshdan kechirish tushgandi. Uning ruboiy va g'azallarida akslantirilgan holatlarda ham ana shu ruh yaqqol bayon etilgan.

Ishqingda ko 'ngil xarobdur men ne qilay ?

Hajrinda ko 'nglim parobdur men ne qilay ?

Jismim aro pech-u tobdur men ne qilay ?

Jonimda ko 'p iztirobdur men ne qilay ? 

Boburning har bir ruboiylarida, g'azallarida uning ichki kechinmalari aks etgan, sog'inch hissi sezilib turganini his qilishiniz mumkin: 

Tole’ yo‘qi jonimg‘a balolig‘ bo‘ldi, 

Har ishniki ayladim, xatolig‘ bo‘ldi.

O‘z yerni qo‘yub Hind sori yuzlandim,

Yorab, netayin, ne yuz qarolig‘ bo‘ldi.

Boburning ko‘p g‘azallari hasbi hol tarzida yozilgan. Ularda adibning shaxsiy hayotiga oid bo‘lgan kechinmalar juda yorqin va ta’sirchan tarzda ifodalangan.Bobur g‘azaliyotida yurt va Vatanga muhabbat, ezgu insoniy fazilatlar tarannumi, oliyjanob tuyg‘ular tasviri yetakchilik qiladi.Bobur hayotda nihoyatda jur’atli, mardona, yangiliklarga o‘ch bo‘lgan. Bu xislatlar uning ijodi uchun ham xosdir. Bobur lirikasida ruboiy va qit’alar ham katta mavqe tutadi. Ularda mumtoz adabiyotimizdagi yetakchi obrazlar tizimi sifatida o‘ziga xos tarzda mujassamlashgan. Shu bilan birga, adib she’riyatning ijtimoiy motivlar bilan boyitilishiga ham katta hissa qo‘shdi. Bobur ruboiylarida ona Vatanga intilish, g‘urbat, hijron mavzulari keng yoritilgan. Quyidagi ruboiy ham adibning yurt sog‘inchiga to‘la qalbining aks sadosi, o‘ziga xos oynasidir. 

Ko‘pdin berikim, yor-u diyorim yo‘qdur,

Bir lahza-yu bir nafas qarorim yo‘qdur.

Keldim bu sori o‘z ixtiyorim birla,

Lekin borurimda ixtiyorim yo‘qdur.

Birinchi misradayoq yor va diyor sog‘inchi juda oshkor va samimiy ifodalanmoqda. Unda muddatning davomiyligi e’tiborni tortadi. Bunga ko‘pdin berikim ifodasi orqali erishilgan. Keyingi misrada ana shu hodisa-sababning oqibati ko‘rsatilmoqda Keyingi ikki misrada ham mantiqiy ziddiyat aks etgan. Bu ruboiy ham boshqalari kabi ifodalarning tabiiy va quymaligi, turkona so‘zlarning o‘z o‘rnida, jonli holda qo‘llangani bilan ajralib turadi. Bobur g'azallarida turli she'riy san'atlar bilan uning hayotida bo'lib o'tgan voqealarni ko'rishimiz mumkin. 

Bobur ijodini oʻrganish 1958-yil yoʻlga qoilgan. Bu yili Toshkentda katta ilmiy anjuman tashkil qilingan. Sharof Rashidov Bobur ijodini oʻrganish uchun alohida eʼtibor qilgan. Bobur asarlari nashr qilingan[6] va Hamid Sulaymonov Bobur miniatyuralarining nusxalarini xorijdan olib kelib nashr qilgan.Sharqshunos Sabohat Azimjonova Bobur xayoti va tarixi toʻgrisida doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan va fundamental monografiy nashr qilgan. Bobur nafaqat buyuk sarkarda,shoh balki buyuk shoir boʻlgan. Bobur haqida oʻzbek xalq yozuvchisi Pirimqul Qodirov ʻʻYulduzli tunlarʼ’asarini yozgan.Bu asar aynan Boburning yoshligidan to vafot etgunga qadar voqealirini oʻz ichiga qamrab oladi.Andijonlik tabiatshunos olim Zokirjon Mashrabov rahbarlik qiladigan Xalqaro Bobur jamgʻarmasi (1993.23.12) Bobur ijodini oʻrganishda katta ishlarni amalga oshirdi. Jamgʻarmaning ilmiy ekspeditsiyasi 10 dan ortiq Sharq mamlakatlari boʻylab avtomobilda ilmiy safarlar uyushtirib, 200 ming km dan ortiq masofani bosib oʻtdi, Bobur va boburiylar qadamjolari, ularning ilmiy merosiga oid yangi maʼlumotlar toʻplab, ularni ilmiy isteʼmolga kiritdi. Bobur ijodini o'rganish hozirgacha ham o'rganilmoqda. Shu yil Zahiriddin Muhammad Bobur tavalludining 540 yilligining keng nishonlashini ham bundan dalolat berib turmoqda.

                                                   Navoiy viloyati Uchquduq tumani XTB ga         

                                                   qarashli 12-sonli umumta'lim maktabining

                                                    10-sinf o'quvchisi Aldabayeva Gulbanu

Поэзия Бабура

(1483-1530)

   Захириддин Мухаммад Бабур -старший сын владетеля Ферганского удела Омар шейха Мирзы-родился 14 февраля 1483 года в Андижане.

   В 12 лет объявлен государем Ферганы. Он стремится создать в Мавераннахре крупное централизованное государство, но планам не удалось свершиться. Неоднократные попытки Бабура вернуть «наследственные владения » оканчиваются полной неудачей, и он обращает внимание на Индию и в 1526 году он становится правителем Северной Индии, основав там Империю Бабуридов.

Бабур автор замечательного произведения «Бабур -намэ», который занял видное место среди выдающихся деятелей науки и культуры средневекового Востока,

Каких страданий не терпел и тяжких бед Бабур?

Каких не знал измен, обид, каких клевет Бабур?

Но кто прочтёт «Бабур-намэ», увидит, сколько мук

И сколько горя перенёс царь и поэт Бабур!

  Талантливый писатель, ценитель искусства, литературы и науки, оригинальный мемуарист З.М.Бабур оставил значительный след во многих областях жизни народов Средней Азии, Афганистана, Индии.

  Но известен З.М.Бабур не только как автор «Бабур-намэ», но и как лирический поэт, который продолжил творческие традиции Низами, Хосрова Дехлеви, Лутфи, Навои.

 Бабур создал небольшой сборник стихотворений, поэтические произведения.

В поэзии Бабур еще более усовершентсвовал жанр газели и рубаи. Он сумел выразить все тонкости движений человеческих чувств. Его лирика-это гимн красоте и земной человеческой любви. Лирика Бабура включает в себя такие жанры, как газель, рубаи, кытъа, масневи, фард и муамма.

   Большое место в поэзии Бабура занимают мотивы любви к родной стране, тоски по родине.

Ты на чужбине- и забыт, конечно человек!

Жалеет только только сам себя сердечно человек,

В своих скитаньях ни на час и радости не знал!

По милой Родине скорбит извечно человек.

Разлука-это край, где я воздвиг жилище,

Пустынный край-не рай, мое жилище нище.

А я еще живу, клянусь, лишь потому,

Что образ твой- мой свет, моё питьё и пища!

 Тяжелые душевные переживания, порожденные разлукой с любимой родиной, выражаются в ряде - писем Бабура.

    Следуя традициям Алишера Навои, Бабур в творчестве ставит на первый план воспевание настоящего человека, возвеличивает его. Он призывает высоко ценить достоинство человека.

Страною правя, чти людей труда,

От них не отделяйся никогда,

Забудь свои пристрастья и обиды,

Внимай их бедам, а не то –беда.

   Чтобы по праву носить имя человека, необходимо быть достойным его высшего назначения. Быть правдивым, справедливым- это главный признак высокой нравственности

Желанной цели должен ты добиться человек,

Иль ничего пускай тебе не сниться, человек

А если этих двух задач не сможешь ты решить-

Уйди куда-нибудь, живи, как птица, человек!

   Когда мы знакомимся с поэтическим наследием Великого поэта и писателя, Бабур предстает перед нами во всем величии своего облика, как мастер художественного слова, внесший большой вклад в развитие не только узбекской , но и мировой литературы

Не говорите, что Бабур

Не завершил пути:

Остановился я на миг,-

Мне снова в путь пора…