Савол; Bugundan subsidiyaga ariza berish boshlanibdi, shu bo’yicha ma’lumot bersangiz.

Жавоб; 

   Rasmiy band bo‘lmaganlarga ham ipoteka krediti ajratilishi mumkin

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «2023 yilda bozor tamoyillariga asoslangan ipoteka kreditlari orqali aholini uy-joy bilan ta’minlash dasturini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi Prezident farmoni (PF–51-son 13.04.2023-y.) qabul qilindi.

   Unga ko‘ra, bozor tamoyillariga asoslangan ipoteka kreditlari orqali aholini uy-joy bilan ta’minlashning amaldagi tartibiga 2023-yil 1-maydan quyidagi o‘zgartirishlar kiritiladi:

-banklarga rasmiy daromadga ega bo‘lmagan shaxslarga ipoteka kreditini ajratishda ularning to‘lov qobiliyatini aniqlashning muqobil usullaridan foydalanishga, shu jumladan qarz oluvchilarning bank kartasi aylanmasi, ijara, kommunal va qonunchilik hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa xarajatlarini inobatga oluvchi skoring tizimi joriy qilinadi;

-banklarga qarz oluvchi tomonidan to‘langan dastlabki badal miqdori, imtiyozli davr muddati va boshqa ko‘rsatkichlardan kelib chiqib, subsidiyasiz ajratiladigan ipoteka kreditlari bo‘yicha tabaqalashtirilgan foiz stavkalarini o‘rnatish huquqi beriladi;

-professional ta’lim tashkilotlarining muhandislik, ishlov berish va qurilish sohalaridagi maxsus fanlar bo‘yicha dars berayotgan yoki o‘quv amaliyotini o‘tkazayotgan o‘qituvchilari va ishlab chiqarish ta’lim ustalariga imtiyozli shartlarda subsidiya xabarnomalarini berish tartibi joriy etiladi;

-uy-joy sotib olish yoki yakka tartibdagi uy-joylarni qurish va rekonstruksiya qilish uchun olinadigan ipoteka kreditlari bo‘yicha berilgan subsidiya taqdim etish to‘g‘risidagi xabarnomalarning amal qilish muddati 4 oy etib belgilanadi;

-2023-yil uchun ipoteka kreditlari bo‘yicha subsidiyalar ajratishga doir arizalar tasdiqlangan parametrlar doirasida 2023-yil 1-maydan 2023-yil 1-dekabrgacha qabul qilinadi;

-2023-yilda kvartiralar sotib olish va yakka tartibdagi uy-joylar qurish hamda rekonstruksiya qilish uchun respublika bo‘yicha jami 44 690 ta ipoteka kreditlari ajratiladi.

Mazkur kreditlarning kamida 30 foizi xotin-qizlarga ajratilishi belgilangan.

-Ipoteka kreditlari bo‘yicha 30 ming nafar shaxsga subsidiyalar ajratiladi.

2023-yil 1-maydan:

qurilayotgan ko‘p kvartirali uy-joylarning qurilishi yakunlangan qismini (qavatlarini) banklar tomonidan kredit ta’minoti sifatida bosqichma-bosqich garovga olish amaliyoti joriy etiladi;

2025-yil 1-yanvargacha ayrim qurilish materiallari va xomashyo turlarini import qilishda bojxona bojining nol stavkasi qo‘llaniladi.

2024-yil 31-dekabrgacha Tadbirkorlik faoliyatini qo‘llab-quvvatlash davlat jamg‘armasi tomonidan xususiy pudrat tashkilotlariga Toshkent shahrida – 9 va undan yuqori, boshqa shaharlarda – 7 va undan yuqori, qishloq joylarda – 5 va undan yuqori qavatli uy-joylar qurish uchun ajratilgan tijorat banklarining milliy valyutadagi kreditlari bo‘yicha 24 oydan ortiq bo‘lmagan muddatga kafillik va kompensasiya taqdim etiladi:

kompensasiya – kredit summasidan qat’i nazar har bir ko‘p kvartirali uy-joy uchun kreditning 5 milliard so‘mdan ortiq bo‘lmagan qismi bo‘yicha to‘lanadi;

kafillik – kredit summasidan qat’i nazar har bir ko‘p kvartirali uy-joy uchun 2,5 milliard so‘mdan oshmagan miqdorda taqdim etiladi;

kafillik va kompensasiyalar berish uchun maydoni 70 kvadrat metrdan oshmagan kvartiralar soni qurilayotgan uy-joydagi jami kvartiralar sonining kamida 70 foizini tashkil etishi lozim.

2023-yilda fuqarolarning alohida toifalari (harbiy xizmatchilar) uchun 4 000 ta kvartira sotib olish uchun ipoteka kreditlari ajratiladi.

Учқудуқ туман адлия бўлими.

Савол; 

Ипотека кредитлари шартлари эълон қилинибти, улар қандай?

Жавоб;

Ўзбекистон Ипотекани Қайта Молиялаштириш Компанияси ипотека кредитлари бўйича янгиланган талабларини маълум қилди.

Ипотека кредитлари шартлари қуйидагича белгиланди:

Кредит қуйидаги мақсадларга ажратилади:

1. Қарз олувчи яшаши кўзда тутилган, фойдаланишга топширилган, турар-жой (бирламчи ва иккиламчи уй бозоридан) сотиб олиш учун;

2. Қарз олувчи яшаб турган хонадонни қайта таъмирлаш учун.

Таркибий ўзгартиришлар (реконструкция) бунга кирмайди. Ипотека кредити хисобига сотиб олинган турар-жой қарз олувчининг асосий яшаш жойи бўлиши шарт.

Кредитлашга мувофик турар-жой тури:

1. Якка тартибда қурилган уй-жойлар (ҳовли), ёки кўп қаватли уйдаги хонадонлар.

2. Яшашга тайёр бўлмаган уйлар талабга номувофиқ ҳисобланади.

Ипотека кредитининг гарови:

Ипотека кредити остидаги (сотиб олинадиган ёки қайта таъмирланадиган) уй.

Қарз олувчи ёши:

18 ёшга тўлган ва ундан юқори.

Турар жойнинг географик жойлашуви:

Мамлакат бўйлаб.

Кредит фоиз ставкаси:

1. Турар жой сотиб олиш учун – ЎзИҚМК ставкаси + 5% гача тижорат банк устамаси (18%гача); 

2. Турар-жойнинг қайта таъмири учун – ЎзИҚМК ставкаси + 4% гача тижорат банки устамаси (17%гача).

Мақбул қарз олувчилар:

Мунтазам (доимий) даромад манбаларига эга бўлган шахслар бўлиши лозим.

Кредит суммаси миқдори:

1. Турар-жой сотиб олиш учун - 400 млн. сўмгача;

2. Турар-жойнинг қайта таъмири учун - 80 млн. сўмгача.

Кредит кайтариш жадвали:

Ҳар ойлик тўлов, аннуитет шаклида, имтиёзли даврсиз бўлиши керак. Аннуитет шакл - бу кредит муддатининг охиригача бир хил тўлов тўланади.

Кредит муддати:

1. Турар-жой сотиб олиш учун - камида 10 йил максимал 20 йил; 

2. Турар-жойнинг қайта таъмири учун максимал - 10 йил.

Умумий қарз юки (ДТИ):

ДТИ ≤ 50% (Қарздор ва биргаликда қарз олувчининг жами жорий кредит тўловларини ҳисобга олган ҳолда).

Олдиндан тўлов:

1. Турар-жой сотиб олиш учун- камида 25% (Бирламчи ва иккиламчи);

2. Турар-жойнинг қайта таъмири учун- талаб қилинмайди.

Қарз олувчининг максимал ойлик соф даромади:

15 млн. сўм.

Қарз олувчининг ойлик соф даромади етмаган тақдирда, қўшимча қарздор қилиб фақат биргаликда яшовчи хўжалик аъзоларини жалб қилиш мумкин.

Иккинчи ипотека кредити:

Мумкин эмас.

Қуйидаги ҳоллар «Иккинчи ипотека кредити» деб ҳисобланади:

1. Жорий ипотека кредити ҳисобига олинган уй-жой учун янги ипотека кредити олиш.

2. Мавжуд ипотека кредити бўлса.

Гендер талаби:

Ипотека кредитларининг камида 35% аёлларга тақдим этилиши зарур.

Турар-жой суғуртаси:

Турар-жойнинг 100% қайта тиклаш қиймати.

Турар-жой мулкини бахолаш:

Махсус лицензияга эга мустақил бахоловчи томонидан бахоланиши керак.

Ушбу кредитлар қуйидаги тижорат банклари томонидан ажратилади:

Агробанк, Асакабанк, Инфин банк, Ипотека-банк, Капиталбанк, Ориентфинансбанк, Туронбанк, Hamkorbank, Халқ банки, Ўзмиллийбанк, Ўзсаноатқурилишбанк ва Қишлоққурилишбанкларнинг жойлардаги барча филиаллари.

Учқудуқ туман адлия бўлими.

Савол;

Assalomu aleykum yaxshimisiz bizga 28 fevral kuni ogohlantirish xati berildi, men may oyini pullik kompensatsiya bilan almashtirsam boladimi? Ogohlantirish 1 oyga uzaytirildiku.

Жавоб;

Агар сизга огоҳлантириш муддати 1 ойга узайтирилгани ҳақида ёзма хабарнома ёки қўшимча огоҳлантириш хати берилган бўлса, демак огоҳлантириш ҳақиқатдан ҳам расман 1 ойга узайтирилган бўлади.

Агар, сизга январда огоҳлантириш хати берилган бўлиб, унда умумий қилиб 2 ойдан сўнг меҳнат шартномасини бекор қилиш кўрсатилган бўлса ва шу ой бошида алоҳида ҳабарнома ёки қўшимча огоҳлантириш берилмаган бўлса, буни огоҳлантириш расман 1 ойга узайтирилган дея олмаймиз.

Бунда 2 ойлик муддат ўтганидан кейинги исталган вақтда иш берувчи сиз билан тузилган меҳнат шартномасини бекор қилиш ҳуқуқига эга бўлади.

Биринчи вазиятда, яъни хабарнома ёки қўшимча огоҳлантириш хати берилиб, огоҳлантириш расман узайтирилган вазиятда кейинги 1 ойлик (агар 2023 йил 1 майгача узайган бўлса, бугундан ҳисобласак 13 кунлик) огоҳлантириш муддатини компенсацияга алмаштириш мумкин. 

Лекин, бунинг учун амалдаги Меҳнат кодексининг 102-моддаси талабига кўра, ҳар икки томоннинг келишуви, яъни ходимдан ташқари иш берувчининг ҳам розилиги керак бўлади. Бусиз иложи йўқ.

Учқудуқ туман адлия бўлими.

   Дунё ҳалқларининг жиддий муаммосига айланган одам савдосига қарши курашиш барчанинг эътиборига қолмоқда. Жиноятчиликнинг бу мудҳиш турига қарши курашиш ва унинг олдини олиш мақсадида БМТнинг бир қатор тавсиявий ва мжбурий ҳарактерига эъга бўлган ҳужжатлари қабул қилинган. 

   Хусусан “одам савдосига ва учинчи шахс томонидан танфурушликдан фойдаланишга қарши курашиш тўғрисида”ги 1949 йил Конверция “Қуллик ва қул савдосини, Қулликга ўхшаш институтлар ва одатларни бекор қилиш тўғрисида”ги қўшимча конверция 1956 йил, “Трансмилий уюшган жиноятчиликка қарши курашиш ҳақида”ги конверсияни тўлдирувчи “Одамлар айниқса аёллар ва болалар савдосини тўхтатиш олдини олиш ва унинг учун жазо тўғрисида”ги баённома 2000 йил шу тоифадаги ҳалқаро ҳуқуқий ҳужжатлар ҳисобланади.

   Бундан ташқари одам савдосига қарши курашиш юзасидан Давлатлараро ҳамкорликни кучайтириш мақсадида 2005 йил МДХ доирасида “Одам савдосига қарши курашиш соҳасида ҳамкорликни кучайтириш тўғрсида”ги келишув 2006 йилда 8 аъзо мамлакат доирасида “одам савдосига қарши курашишнинг 2007-2010 йилларга мўлжалланган дастур” қабул қилинган эди”. Одам савдоси ва мажбурий меҳнатга қарши курашиш масалаларига оид миллий қонунчилигимизда ҳам ўзгаришлар бўлмоқда. Бундан ташқари ХМТ ва Халқаро миграция ташкилотининг 6 та конверсия ҳамда протоколлари ратификация қилинди. Болалар меҳнати ва мажбурий меҳнатга йўл қўйилганлиги учун жавобгарлик чораларини кучайтириш мақсадида Ўзбекистон Республикасининг маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексининг ҳамда жиноят кодексларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди. Шу билан бирга халқаро тажрибаларни ҳисобга олган ҳолда “Одам савдосига қарши курашиш тўғрисида”ги Қонуни янги таҳрирда қабул қилинди.

   БМТ маълумотларига кўра дунёда ҳар йили тахминан 2 млн 700 минг киши одам савдосининг қурбонига айланмоқда. Халқаро экспертларнинг ббахолашича ушбу жиноятчилик натижасида олинаётган йиллик даромад миқдори 7 млрд ақш долларидан ошиб кетган. Ташвишланарлиси одам савдоси жиноятида жабрланганларнинг 80 % аёллар ва болалардир. Ҳар йили дунё бўйича 600-800 минг нафар аёл ва болалар алдов йўли билан хорижий мамлакатларга олиб кетилиб сотиб юборилмоқда. Бугунги кунда одам савдосининг 3 та кенг тарқалган кенг тури мавжуд бўлиб булар Жинсий эксплутация (фохишабозлик), мажбурий меҳнат ва одам аъзоларини сотишдир. 

   Бу жиноятнинг асосий сабаби таг замирига назар ташласак маънавий қашшоқлик, очкўзлик дунёга хатдан ташқари хирс қўйиш ва нафсига қул бўлишликни кўрамиз. 

   Хулоса қилиб айтганда, одам савдосининг ҳар қандай кўринишига қарши курашиш халқаро даражада жиддий ёндашув ва ўзаро ҳуқуқий ҳамкорлик йўлга қўйилган холда амалга оширилса ўз самарасини беради. Зероки одам савдоси кечириб бўлмас, оғир гуноҳ.

Жиноят ишлари бўйича 

Учқудуқ туман судининг раиси А.Курбонов       

   Эслатиб ўтамиз, янги МК 2023 йил 30 апрелдан кучга кирди.

Савол;

  Бизга савол йўллашди. Янги Меҳнат кодекси (220-моддаси) бўйича иш стажи билан боғлиқ бўлган қўшимча меҳнат таътилини агар жамоа шартномасида “ходимнинг ўзи бу таътилдан фойдаланишни истамаса, бермаслик мумкин” деган қоида киритилса, бермаса ҳам бўладими?

Жавоб;

Йўқ, бўлмайди. 

Меҳнат кодексининг 220-моддаси 1-қисмига кўра:

-ходимга у битта ташкилотда ёки тармоқда ишлаган ҳар 5 йил учун давомийлиги 2 календарь кун бўлган, бироқ жами 8 календарь кундан кўп бўлмаган ҳар йилги қўшимча меҳнат таътили берилади.

Ходимларга стажи билан боғлиқ бўлган ушбу имтиёз қонунчилик билан белгиланган иш берувчига мажбурият сифатида юклатилаётган имтиёздир.

Меҳнат кодексининг 12-моддасига асосан жамоа шартномаси меҳнат ҳақидаги бошқа ҳуқуқий ҳужжатлар сирасига киради.

Кодекснинг 13-моддасида эса “меҳнат ҳақидаги бошқа ҳуқуқий ҳужжатларга ходимнинг ҳолатини меҳнат тўғрисидаги қонунчиликка нисбатан ёмонлаштирувчи қоидаларни киритишга йўл қўйилмайди” дейилган.

Шундай экан, ходимларга бериладиган стаж (ўша ташкилот ёки ўша тармоқдаги стажи)га қараб бериладиган қўшимча меҳнат таътили берилиши шарт. Чунки бу қонунчилик (Меҳнат кодекси ҳам қонунчилик таркибига киради).

Бошқа ички ҳужжатлардаги ходимларнинг ҳолатини Меҳнат кодексига нисбатан оғирлаштирувчи қоидалар билан бу имтиёздан "айланиб ҳам, ўргилиб ҳам ўтолмайсиз".

Учқудуқ туман адлия бўлими.

Савол;

Assalomu alaykum. Men bank tizimida kadrlar bolimi ish yuritaman. Tekshirish davomida aniqlangan kamchiliklar boyicha yakuniy nazorat bolimi tomonidan olingan tushuntirish xatlarini asl nusxasini bermasdan turib intizomiy jazo korib berishni soramoqda. Aslini ҳуқуқ органларига taqdim etishini bildirmoqda. Tartibi qanday boladi? Tushuntirish xatini asli kimda turishi kerak boladi?

Жавоб;

Ўтгандаги Меҳнат кодексининг 182-моддасига асосан "интизомий жазо қўлланилишидан аввал ходимдан ёзма равишда тушунтириш хати талаб қилиниши лозим".

Янги таҳрирдаги Меҳнат кодексининг 313-моддасига мувофиқ "иш берувчи ходимдан интизомий жазо чораси қўлланилгунига қадар ёзма тушунтиришни талаб қилиши, шу жумладан, агар интизомий қилмиш хизмат текшируви натижаларига кўра аниқланган бўлса, талаб қилиши шарт".

Умуман олганда, тушунтириш хати интизомсиз ходимга нисбатан интизомий жазо қўллаш ҳақидаги буйруқ (ёки қарор) чиқариш учун асос бўлувчи ҳужжатлардан бири ҳисобланади. 

Мавжуд вазиятда тушунтириш ҳатининг асл нусхаси ҳуқуқий жиҳатдан тўлиқ асос бўла олиши мумкинлигини унутмаслик керак.

Бундан ташқари, эртага интизомий жазо юзасидан меҳнат низоси туғилганда, низони кўриб чиқувчи орган (масалан, судлар) ҳам иш берувчининг хатти-ҳаракатларига ҳужжатларнинг аслига қараб якуний баҳо беради (ФПК 80-модда).

Шундай экан, интизомий жазо қўллаш билан боғлиқ бўлган тушунтириш хатининг асли албатта иш берувчида сақланиши лозим.

Сизнинг вазиятингизда аслида ечим жуда оддий: якуний назорат ходимлари тузган далолатномадан ёки улар берган ахборотдан келиб чиқиб, агар ҳолат интизомий жазога лойиқ бўлса, ходимдан бошқа алоҳида тушунтириш хати олингани маъқул. Шунда якуний назорат ходимлари олган тушунтириш хати улар ўтказган текшириш материали таркибида қолаверади. Сих ҳам, кабоб ҳам куймайди шунда.

Учқудуқ туман адлия бўлими.

Бугун Учқудуқ туманида Ўзбекистон Конституцияга ўзгартиришлар киритиш бўйича референдумда овоз бериш жараёнлари ана шундай кўтаринки руҳ билан бошланди. .

Учкудук тумани – вилоят марказидан 330 км олисда жойлашган. Бу ерда ўзбек,қорақалпоқ, рус, қозоқ, туркман, тожик. қирғиз, корейс, татар каби 30 дан ортиқ миллат ва элат вакиллари иноқ аҳил яшашади. 

40 мингдан ошиқ аҳоли яшаётган тумандошларнинг 25 минг нафари бугун 30 апрель куни бўлиб ўтаётган умумхалқ референдумида овоз бериш ҳуқуқига эга. Мазкур фуқаролар ўз хоҳиш иродаларини эркин ифода этишлари учун туман ҳудудида 23 та референдум участкалари ташкил этилган.  

Жумладан туман марказидаги 202 – референдум участкасида овоз бериш жараёнлари кетмоқда.

   Шавкат Мирзиёевнинг қарори билан, 27 январ куни Бишкекда   имзоланган келишув тасдиқланди. Унга кўра, Ўзбекистон ва Қирғизистон фуқаролари икки мамлакат чегарасини ID-карта ёрдамида кесиб ўтиши мумкин бўлади. Шу тариқа, Қирғизистон – Ўзбекистон фуқаролари хорижга чиқиш паспортисиз чиқиши мумкин бўлган биринчи давлатга айланади.

   27 апрел куни президент Шавкат Мирзиёев “Халқаро шартномани тасдиқлаш тўғрисида” қарор имзолади. 

   Қарор билан, 2006 йил 3 октябрда Тошкент шаҳрида имзоланган Ўзбекистон ва Қирғизистон ҳукуматлари ўртасида фуқароларнинг ўзаро келиб-кетишлари тўғрисидаги битимга ўзгартиришлар киритилмоқда. 

   Бу ўзгаришлар ҳақидаги баённома 2023 йил 27 январ куни Мирзиёевнинг Бишкекка давлат ташрифи вақтида имзоланган эди. Унга кўра, икки мамлакат фуқаролари хорижга чиқиш паспортисиз, ID-картани кўрсатган ҳолда ўзаро чегарани кесиб ўтиши мумкин бўлади. 

Ўзбекистон томонидан қарор ижросини таъминлашга Ички ишлар вазирлиги ва ДХХ Чегара қўшинлари масъул этиб белгиланди. Ташқи ишлар вазирлиги Ўзбекистон Республикаси томонидан бу халқаро шартноманинг кучга кириши учун зарур бўлган давлат ички тартиб-таомиллари бажарилгани ҳақида Қирғизистон томонига билдиришнома юборади.

Янги тартиб қачондан кучга кириши маълум эмас.

Енгиллик амалиётга татбиқ этилгач, фуқароларнинг чегарадан кириш-чиқиши ҳақидаги маълумотлар электрон тарзда қайд этилади, паспортга штамп босишга ҳожат қолмайди.

Бу тартиб исталган транспорт орқали (самолёт, поезд, автомобил, автобус ва ҳк) чегарани кесиб ўтишда амал қилиши айтилган.

Эслатиб ўтамиз, бугунги кунгача ҳали бирорта давлат билан ID-карта орқали ўзаро бориб-келиш тартиби йўлга қўйилмаган эди. Қирғизистон биринчиси бўлмоқда.

Шавкат Мирзиёевнинг 27 апрелдаги бошқа бир қарори билан, шунингдек, Ўзбекистон ва Қирғизистон ҳукуматлари ўртасида фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш ва бартараф этиш соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги битим ҳам тасдиқланди.

2022 йил ноябр ойида Ўзбекистон ва Қирғизистон президентлари чегара бўйича келишувларни имзолаган, шундан сўнг икки мамлакат ўртасида чегара масаласида ҳеч қандай келишмовчиликка ўрин қолмагани эълон қилинганди.

   Икки ва ундан ортиқ талабани ижарага қўйишда хонадоннинг майдони ҳар бир талаба учун 12 квадрат метрдан кам бўлмаслиги керак, деган қоида киритилиши мумкин.

  Вазирлар Маҳкамасининг "Олий таълим муассасалари талабаларини турар жой билан таъминлаш тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида"ги қарори лойиҳаси эълон қилинди.Президент фармони билан тасдиқланган 2022–2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегиясини “Инсонга эътибор ва сифатли таълим йили”да амалга оширишга оид давлат дастурида талабаларни ётоқхонага онлайн жойлашиш имкониятларини берувчи, Давлат хизматлари маркази ва Ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали кўрсатиладиган бепул электрон хизматни жорий этиш, бунда:

ётоқхоналар ҳисобини юритиш реестрини ишлаб чиқиш;

ижтимоий ҳимояга муҳтож талабаларни устувор равишда жойлаштириш;

Ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали электрон ариза бериш ва тўловларни амалга ошириш имкониятини яратиш назарда тутиш белгиланган.

2023 йил 1 сентябрдан бошлаб давлат олий таълим муассасалари талабаларига ижара тўловининг бир қисмини давлат бюджети ҳисобидан қоплаб беришнинг соддалаштирилган тартиби жорий этилади.

   Бунда:

талабгорларга ойлик ижара тўловининг бир қисми ижара шартномасининг суммасидан қатъи назар Тошкент шаҳрида – базавий ҳисоблаш миқдорининг бир баравари, қолган ҳудудларда – базавий ҳисоблаш миқдорининг ярим баравари миқдорида тўланади;

ижара шартномасида икки ва ундан ортиқ талабаларни расмийлаштиришда хонадоннинг майдони ҳар бир талаба учун 12 (ўн икки) метр квадратдан кам бўлмаслиги лозим;

талабалар сафига қабул қилинган ва талабалар турар жойи билан қамраб олинмаган олий таълим муассасасидан узоқ жойлашган ҳудудлардан келган биринчи босқич талабалари (доимий яшаш жойи бошқа туманда (шаҳарда) бўлган ижара асосида яшайдиган талабалар)га, олий таълим муассасаларига ушбу мақсадларда ажратилган маблағлар доирасида сентябрь ва октябрь ойлари учун ижара шартномаси талаб этмасдан ойлик ижара тўловининг бир қисми қоплаб берилади ҳамда белгиланган тартибда ижара шартномаси тақдим этган талабаларга ноябрь ойидан тўловлар давом эттирилади;

давлат олий таълим муассасалари томонидан ижара ҳуқуқи асосида яшаётган, бироқ ижара тўловлари ушбу қарорда белгиланган тартибда давлат бюджети ҳисобидан қопланадиган талабаларнинг 60 фоизидан ортган қисми учун ойлик ижара тўлови бир қисмини ушбу олий таълим муассасаси томонидан тасдиқланган мезонлар ва тартиб асосида молиявий имкониятидан келиб чиқиб бюджетдан ташқари маблағлари ҳисобидан қоплаб берилиши мумкин.

Талабалар билан тузиладиган турар жой ижара шартномаларини давлат солиқ хизмати органларида солиқ тўловчининг шахсий кабинети орқали масофадан туриб биометрик идентификациялаш (Face-ID) технологияси орқали электрон шаклда реал вақт режимида ҳисобга қўйишга рухсат этилади.

   Фармонга кўра, 2023 йил 1 майдан 2025 йил 1 январга қадар 25 ёшдан ошмаган ходимлар учун тўланган ижтимоий солиқ суммаси иш берувчиларга Давлат бюджетидан тўлиқ қоплаб берилади. (ПФ–61-сон, 26.04.2023 й.)

  Эслатма: бюджет ташкилотлари, давлат корхоналари, устав жамғармаси (капитали)да давлат улуши 50 фоиз ва ундан ортиқ бўлган юридик шахслар, шунингдек, ижтимоий солиқни 1 фоиз ставкада тўловчилар бу имтиёздан мустасно.

Ижтимоий солиқ ишга кирган ёш ходимнинг еттинчи ойидан бошлаб қоплаб берилади.

   Стюардесса ва ҳамшира Виолет Жессоп машҳур “Титаник” кемаси айсбергга урилиб чўкиб кетганда, ундан олдин ва кейин ҳам даҳшатли фалокатларга юзма-юз келган, бироқ шунда ҳам кемада ишлашни давом эттирган. Ундан ҳар сафар қандай омон қолгани ҳақида сўрашганда “ҳаётга бўлган муҳаббат сабаб” деб жавоб берган.

   1916 йил 21 ноябр тонгида Британия океан лайнери “Британник” Эгей денгизи бўйлаб сузиб борарди. У биринчи жаҳон уруши кетаётгани сабаб шифохона кемаси сифатида қайта жиҳозланганди. Ўша куни кема немис минасига урилиб кетади ва чўка бошлайди. Ҳамшира, кема стюардессаси Виолет Жессоп ўша пайти эндигина нонушта қилишга ўтирганди. У қутқарув қайиғига чиқишдан олдин ўзига керакли нарсаларни олишга шошилади. Виолетнинг бу даражада хотиржамлиги сабаби у бундан олдин ҳам икки марта даҳшатли кема фожиаларидан омон қолганида эди.

“Чўкаётган кемалар маликаси”, “Сувда чўкмас хоним” каби иборалар билан эсланадиган Виолет Жессоп 3 марта жуда йирик кема ҳалокатларига дуч келади ва ҳаммасидан ўзига бўлган ишонч, кучли ирода сабаб омон қолади. Охирги марта “Британник” кемасида бахтсиз ҳодисага учраганидан сўнг ҳам яна 32 йил, то нафақага чиққунча кемада ишлашни тўхтатмайди.

Виолет Жессоп ким эди?

Виолет Констанс Жессоп 1887 йилда Аргентинада ирланд иммигрантлари оиласида туғилган. Жессопнинг оиласи чорвачилик билан шуғулланарди. У болалигида оғир касалликлар: тиф ва туберкулёзга чалиниб, деярли ўлим ёқасидан қайтади. Тузалиб кетгани эса деярли мўъжизага тенг ҳодисалар эди.

“Виолетни ҳаётга бўлган кучли муҳаббат даволаган”, деб ёзади унинг хотиралари муаллифи Жон Макстон-Грем.

1903 йилда Жессопнинг отаси вафот этгач, унинг оиласи Англияга кўчиб келишади. Ўшанда Жессоп 16 ёшда эди. Онаси Кетрин оилани боқиш учун Атлантика океанини кесиб ўтувчи пароходларда стюардесса бўлиб ишлай бошлайди.

5 йиллик денгиздаги ишдан сўнг Кетрин касалликка чалинади ва 21 ёшли Виолет оиланинг ёлғиз таъминловчисига айланади. У онасининг изидан бориб стюардессаликни танлайди. Гарчи стюардессаликка жуда ёшлик қилса-да, Виолетнинг хушмуомалалиги ва инглиз, испан, француз тилларини билиши ишга киришига ёрдам беради.

Кемалардаги карьера

Виолет 1911 йилда White Star Line компаниясига қарашли учта машҳур “опа-сингил” кемаларнинг биринчиси, ўз замонасининг энг машҳур “Олимпик” кемасида иш бошлайди. Ўша йилнинг сентябр ойигача ҳаммаси яхши кетади. Бироқ 1911 йил 20 сентябрда “Олимпик” кемаси бошқа Британия кемаси билан тўқнашиб кетади. Олимпик кемасининг сув чизиғидан пастки қисмида катта ёриқ пайдо бўлади. Бахтсиз ҳодисага учраган бўлса-да, кема амаллаб Англияга қайтишга муваффақ бўлади.

   Даҳшатли чўкиш

“Олимпик” кемаси таъмирланиши кераклиги сабабли Жессоп учликдаги бошқа кема, ўша машҳур “Титаник” кемасига ишга ўтади. Жессоп ишга кирганидан 7 ойча ўтгач “Титаник” ўзининг биринчи ва сўнгги сафарини амалга оширади, бироқ элегант лайнер йўлга чиққанининг тўртинчи кунидаёқ айсбергга урилиб чўкиб кетади. Кемада бўлган 1,5 мингдан ортиқ йўловчи ва экипаж аъзолари ҳалок бўлади.

Тунги ўн иккига яқин Жессоп шовқинли товушларни эшитади. Дастлаб, у буни шунчаки дрель овози деб ўйлайди. Ахир “Чўкмас кема” – “Титаник” чўкаётган бўлиши мумкин эмас! Бироқ 3 соат ўтар-ўтмас қутқарув қайиғидан туриб улкан кеманинг чўкиб бораётганини кўрган Жессоп воқеаларни худди тушида бўлаётгандек ҳис қилади.

1914 йилда биринчи жаҳон уруши бошлангач, Жессоп кўнгилли тарзда ҳамшира бўлиб ишлай бошлайди. Дастлаб, бир муддат қуруқликдаги хизматдан сўнг, 1916 йилдан шифохона вазифасини бажараётган “Британник” кемасида ишлайди. Кема Грециянинг Кея ороли яқинида минага урилганда Жессоп денгизга сакраб омон қолишга муваффақ бўлади. Бироқ бош суяги дарз кетади, оёғи қаттиқ жароҳатланади. Жессопнинг жароҳатлари тузалиши учун уч йил керак бўлади. Бу орада уруш тугаб, лайнерлар Атлантика бўйлаб қатнай бошлаганди.Кетма-кет учта даҳшатли денгиз фожиаларидан омон қолган бошқа киши бўлганда, омад ҳар доим кулиб боқавермаслигини ўйлаб кемаларда ишлашни тўхтатган бўлиши мумкин эди, эҳтимол. Бироқ Виолет Жессоп эмас. У 1920 йил қайта тикланган “Олимпик” кемаси билан иш бўйича шартнома имзолайди ва то 1950 йил нафақага чиққунига қадар стюардесса бўлиб ишлашда давом этади.

Виолет Жессоп 1971 йилда, 83 ёшида вафот этади.

Интернет материаллари асосида тайёрланди

УЧҚУДУҚ ТУМАН ҲОКИМЛИГИ АХБОРОТ ХИЗМАТИ.

Баҳор иссиғи айни тафтига олган шу кунларда Ободонлаштириш бошқармаси ишчи-ходимлари шаҳар кўчалари, йўл ёқалари, хиёбонлар, бекатлар атрофи умуман ҳудудда ободонлаштириш ва кўкаламзорлаштириш ишларини уюшқоқлик билан олиб боришаётир.
Кичик иссиқхоналар ташкил этилиб, йил давомида гул ва дарахт кўчатлари етиштирилмоқда. Баҳорда ушбу гул кўчатлари ва ниҳоллар шаҳар кўчаларига экилиб, парвариш қилинмоқда.

Албатта Учқудуқ шароитида кўчат экиб гул кўкартириш, ниҳол экиб дарахт ўстиришнинг машаққатини бу ерда яшовчилар билади. Шунинг учун ҳам азиз тумандошлар, соҳа ходимлари меҳнатини қадрлайлик, ҳудуд тозалиги ва ободончилигига ҳар биримиз ҳисса қўшайлик!
Учқудуқнинг бугунги қиёфасини кўрган ҳар бир киши учқудуқликлар том маънода бунёдкорлик ва яратувчанлик иштиёқи билан яшаётганига амин бўлишсин!

УЧҚУДУҚ ТУМАН ҲОКИМЛИГИ АХБОРОТ ХИЗМАТИ.

  Иш ҳақи ошади

  Президент фармонига кўра, 1 май кунидан бюджет ташкилотлари ходимларининг иш ҳақи миқдори   7 фоизга оширилади. Шунингдек, Ўзбекистон ҳудудида меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдори – ойига 980 минг сўм, базавий ҳисоблаш миқдори – ойига 330 минг сўм этиб белгиланади.

Жарималар учун 50% чегирма

  Тегишли қонунга мувофиқ 2023 йил 1 майдан маъмурий жарималарни 15 кун ичида тўлаганлик учун чегирма миқдори оширилади. Бунда ҳуқуқбузар унга жарима солиш тўғрисидаги қарор топширилган кундан бошлаб 15 кун ичида жарима миқдорининг 50 фоизини ёки 30 кун ичида 70 фоизини ихтиёрий равишда тўлаган тақдирда, у жариманинг қолган қисмини тўлашдан озод қилинади. Мазкур тартиб суд қарорига асосан қўлланадиган жарималарга нисбатан ҳам татбиқ этилади.

Имтиёзли транспорт карталари “ишга тушади”

  1 майдан шаҳар йўловчилар транспортида айрим тоифадаги фуқароларга бепул юриш ҳуқуқини берувчи имтиёзли транспорт карталари республиканинг барча шаҳарларида берилади. Президент қарорига мувофиқ шаҳар йўловчилар транспортида айрим тоифадаги фуқароларга бепул юриш ҳуқуқини берувчи имтиёзли транспорт карталарини бериш республиканинг барча шаҳарларида амалга оширилади.

Айримларга хариди учун қўшилган қиймат солиғи қайтарилади

Президентнинг тегишли қарорига асосан 2023 йил 1 майдан бошлаб «Ижтимоий ҳимоя ягона реестри»га киритилган жисмоний шахсларга айрим турдаги товарлар хариди учун қўшилган қиймат солиғи қайтариб берилади. Яъни «Ижтимоий ҳимоя ягона реестри»га киритилган жисмоний шахслар чакана савдо объектларида тухум, ўсимлик ёғи ҳамда мол, қўй, парранда гўштлари харидини амалга оширганда ва ушбу харидни солиқ органларининг махсус мобил иловасида харид чекининг фискал белгисини матрицали штрих код (QR-код) ёрдамида сканерлаш орқали рўйхатдан ўтказганда, уларнинг банк карталарига ҳар ой якуни билан харид суммасининг 1 фоизи миқдоридаги тўлов ўрнига, харид суммасида тўланган қўшилган қиймат солиғи суммаси республика бюджетидан қайтарилади.

“Метан-заправка”ларга онлайн камера ўрнатиш мажбурий бўлади

Президентнинг 2023 йил 10 февралдаги “Тадбиркорлик субъектларини тоифаларга ажратиш мезонлари ҳамда солиқ сиёсати ва солиқ маъмуриятчилигини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармонига асосан 1 майдан қатор тартиблар ўрнатилмоқда.

Жумладан: 

– автомобилларга газ тўлдириш компрессор станциялари ва автомобилларга газ қуйиш станцияларида электрон ўлчаш ускуналари ва онлайн видео камераларини ўрнатиш ҳамда уларни солиқ органларининг ахборот тизимлари билан интеграция қилиш мажбурий ҳисобланади;

– пахта хомашёси, ғалла ёки шолини қабул қилиш ва ҳисобини юритиш бўйича ахборот тизимларининг операторлари ўз тизимларини солиқ органларининг ахборот тизимлари билан интеграция қилишлари мажбурий ҳисобланади;

– тўлов хизматларини кўрсатувчи ташкилотлар жисмоний шахслар ўртасида пул ўтказмалари амалга оширилганда, уларга кўрсатилган хизматлар учун (олинган ҳақ, комиссия учун «0» сўм бўлган тақдирда ҳам) электрон ҳисобварақ-фактуралар тақдим этади ва расмийлаштиради. 

Янги “дом”ларнинг томига қуёш панеллари ўрнатиш мажбурий бўлади

Президентнинг 2023 йил 16 февралда қабул қилинган “2023 йилда қайта тикланувчи энергия манбаларини ва энергия тежовчи технологияларни жорий этишни жадаллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорига кўра, 1 майдан бошлаб фойдаланишга топшириладиган кўп қаватли уйлар томлари бўш қисмининг камида 50 фоизида қуёш панелларини ўрнатиш талаби жорий қилинади. Шунингдек, 1 майдан бошлаб янги ташкил этиладиган иссиқхона хўжаликлари ҳамда цемент, ғишт ва оҳак маҳсулотларини ишлаб чиқарувчиларга табиий газ тармоқларига уланиш учун техник шартлар берилиши тақиқланади. Республикадаги барча ёқилғи (автобензин, суюлтирилган ва сиқилган газ) қуйиш шохобчаларининг маиший-техник эҳтиёжлари ва ҳудудини ёритиш учун электр энергияси таъминотининг камида 50 фоизи ушбу объектларда ўрнатиладиган қуёш панеллари орқали қопланиши талаб этилади. 

Айримларга шифохонада бепул овқат берилади

Президентнинг тегишли қарори билан 2023 йил 1 майдан ногиронлиги бўлган шахсларни қўллаб-қувватлашда қатор тартиблар ўрнатилмоқда. Жумладан, тиббиёт муассасаларида даволанаётган ногиронлиги бўлган болага ғамхўрлик қилиш учун шу муассасада унинг отаси ёки онасига (уларнинг ўрнини босувчи шахсга) ёхуд оиланинг болани бевосита парваришлаётган бошқа аъзосига ногиронлиги бўлган боланинг ёнида бирга бўлиш учун шароит яратилади. Шунингдек, стационар тиббиёт муассасаларида ногиронлиги бўлган болани парваришлаётган шахсга мазкур давр учун меҳнатга лаёқатсизлик варақаси берилади ҳамда болаликдан ногиронлиги бўлган шахсларга ғамхўрлик қилувчи шахслар (ота-онаси ва бошқалар) учун даволаш даврида давлат стационар тиббиёт муассасаларида бепул овқатланиш йўлга қўйилади. 

Ҳалок бўлган ҳарбий хизматчининг яқинлари ижтимоий қўллаб-қувватланади

Президентнинг тегишли фармони билан ватан ҳимояси ва эл-юртимиз тинчлиги йўлида яраланганлиги, контузия ёки майиб бўлганлиги оқибатида ҳалок бўлган ҳарбий хизматчилари ва ходимларининг оила аъзолари ҳамда уларнинг қарамоғидаги шахсларга 2023 йил 1 майдан бошлаб қатор имтиёзлар берилмоқда.

Жумладан:

– оиланинг меҳнатга лаёқатсиз ҳар бир аъзосига боқувчисини йўқотганлик пенсияси пенсияни ҳисоблаб чиқиш учун олинадиган пул таъминотининг (иш ҳақининг) 50 фоизи миқдорида белгиланади;

– оила аъзолари (ота-онаси, турмуш ўртоғи, 23 ёшга тўлмаган фарзандлари) даромадлар қайси ойда олинган бўлса, ўша ойда ҳар бир ой учун меҳнатга ҳақ тўлаш энг кам миқдорининг 3 баравари миқдоридаги даромадлар бўйича жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғидан озод этилади;

– белгиланган тартибда турар жойга муҳтож деб тан олинган тақдирда, турар жой билан биринчи навбатдаги тартибда таъминланади;

– қонунчиликда белгиланган ҳарбий хизматчиларга (ходимларга) турар жой сотиб олиш (қуриш) учун узоқ муддатли имтиёзли ипотека кредитлари бериш тартибига мувофиқ узоқ муддатли имтиёзли ипотека кредитларини олиш ҳуқуқи сақлаб қолинади;

– ҳалок бўлган ҳарбий хизматчининг (ходимнинг) янги никоҳга кирмаган турмуш ўртоғи ва (ёки) ҳарбий хизматчининг (ходимнинг) қарамоғида бўлган ота-онасидан бирига Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучларининг ҳарбий хизматчиларига турар жойни ижарага олганлик (ижарада турганлик) учун ҳар ойлик пул компенсациясини тўлаш тартиби татбиқ этилади (мулкида турар жой бўлмаган тақдирда).

Раҳбар кадрлар учун ўқув курслари жорий этилади

Президентнинг 2023 йил 7 февралдаги тегишли қарорига асосан, 2023 йил 1 майдан бошлаб раҳбар кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимида инсон ҳуқуқлари ва гендер тенглик бўйича ўқув курслари (соатлари)ни жорий қилинади. Бунда, мазкур ўқув курсларини Инсон ҳуқуқлари соҳасида таълим олиш бўйича электрон платформаси орқали ташкил этишга рухсат берилади.

Банк ҳисобварағини масофадан туриб очишга рухсат этилади

Президентнинг 2022 йил 10 ноябрь куни қабул қилинган “Ҳисобот тақдим этиш ва архив ҳужжатларини сақлаш тартиб-таомилларини мақбуллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори билан 2023 йил 1 майдан қуйидагиларга рухсат берилмоқда:

– тижорат банкларига ариза берувчини масофадан туриб идентификация қилиш учун зарур шарт-шароитлар мавжуд бўлганда, таъсисчилари Ўзбекистон Республикаси резидентлари бўлган юридик шахслар ҳамда якка тартибдаги тадбиркорларга банк ҳисобварағини масофадан туриб очишга;

– юридик шахсларга электр энергияси, табиий газ, иссиқ сув, ичимлик сув таъминоти, оқова сув ва телекоммуникация хизматлари кўрсатиш бўйича шартномаларни, уларнинг истеъмоли тўғрисидаги ҳисоботларни ва келгуси давр учун шартномавий миқдорлар тўғрисидаги бир марталик ва даврий ҳужжатларни электрон шаклда расмийлаштиришга.