Америкалик мутахассислар ўсмирларга овқатланиш вақтида ижтимоий тармоқларга кирмасликни тавсия қилади.

    Ижтимоий тармоқларга қарамликдан қутулиш — психологдан 3 та маслаҳат

    Американинг наркологик тиббиёт ҳамжамияти қарамликни зарар келтирса ҳам давом этаверадиган одат, деб баҳолайди. 2017 йилда америкаликларнинг 43 фоизи ижтимоий тармоқларни доимий равишда текшириб туришларини, 20 фоизи эса ижтимоий тармоқлар улар учун стресс манбаи эканини айтди.

    Бундан ташқари, ижтимоий тармоқлардан фойдаланиш гиёҳванд моддалар ёки спиртли ичимликларни истеъмол қилиш каби мияда допамин реакциясини қўзғатиши мумкин. Тармоқларнинг айнан ушбу хусусияти қарамликка олиб келади. Психологлар бунга қарши курашиш бўйича бир неча маслаҳат берди.  

    Ижтимоий тармоқлардан бутунлай воз кечишнинг ҳожати йўқ, лекин ўзингиз учун чекловларни ўрнатишингиз муҳим.

    Танаффус олинг

    Ижтимоий тармоқлардан «танаффус» олинг. Бир неча соат ёки бутун ҳафта давомида улардан фойдаланмасдан вақт ўтказинг. 2019 йилда ўтказилган тадқиқот шуни кўрсатдики, беш кун давомида ижтимоий тармоқларни текширмаган талабалар ўзларини анча хотиржам ҳис қила бошлаган. 

    Иловаларни ўчириб ташланг ёки билдиришномалар (notifications)ни ёпиб қўйинг. Кўпчилик ижтимоий тармоққа эҳтиёж сезмаса-да кираверади, бошқача қилиб айтганда: телефон бўш қолди деганча Telegram ёки Instagram «лента»сига қараб кириб кетади, гўё қўлимиз ўзимизга бўйсунмаётгандек. Бу худди асабий касал одамнинг ёмон одатига ўхшайди. 

    Баъзида шундай бўладики инсонлар нега тармоққа кирганини унутиб қўяди. Дастлаб, уларда тармоққа киришдан бирор конкрет мақсад ёки вазифа бўлади. Айтайлик, иш юзасидан бирор бир файлни бошқаларга улашиш эҳтиёжи бор. Бироқ тармоққа киргач барчаси эсдан чиқади, вазифа ҳам бажарилмай қолади. Якунда эса 30-40 дақиқа вақтимизни «лента» айлантириб ўтказганимизни ҳам билмай қоламиз.

    Тармоқлардан келадиган билдиришномалар (notifications) ўчириб қўйилганда эса уларга киришимиз сезиларли камаяди. Тармоққа киришда қўйилган ҳар бир тўсиқ ундан фойдаланишимизни камайтиради. Телефоннинг ҳар вақт Wi-fi’га уланган ёки интернети ёқиқ ҳолатда туриши ҳам ярамайди.

    Чекловларни белгиланг ва уларга риоя қилинг

Телефонингизда ижтимоий тармоқдан фойдаланиш вақтини белгиланг ёки чегарага етганингиздан кейин уларни блоклайдиган иловадан фойдаланинг. 

    Aмерика Педиатрия Академияси ўсмирларга оилавий овқатланиш, жисмоний машқлар пайтида, дам олаётганда ёки бўш вақт бўлганда ижтимоий тармоқлардан «бемақсад» фойдаланмасликни тавсия қилади.

   Бўш вақтни унумли сарфланг

Бўш вақт пайдо бўлганида уни қизиқарли ва фойдали машғулотларга сарфланг. Ҳобби ёки янги машғулотлар ижтимоий тармоқларни текшириш истагини енгишга ёрдам беради.

    Ижтимоий тармоқлардан воз кечиш баъзиларга ёрдам бериши, бошқаларни эса янада кўпроқ стрессга солиб қўйиши мумкин.

    Муаммонинг яна бир жиҳати бор. Ижтимоий тармоқлар қарамликка олиб келиши, вақт «ўғирлаши» тушунарли. Бироқ улардан бутунлай воз кечиш инсонни алоқа, керакли маълумот ва ёрдамсиз қолдириши мумкин. Асосийси, меъёрни билиш, бўш вақтни ўзига зарар келтирмайдиган машғулотларга сарфлаш керак.

    Австралия ихтирочилари оғиздан нафас чиқараётганда коронавирус борлигини аниқлайдиган қурилма яратишди.

   Бу ҳақда жума куни мамлакатнинг 9News телеканали маълум қилгани айтилмоқда.

    Хабарда келтирилишича, Examine Holdings технология компанияси мутахассислари оддий алкотестер асосида оғиздан нафас чиқаётганда ҳаво таркибида SARS-CoV-2 борлигини аниқлайдиган аппарат яратган.  

    "Бу жуда оддий қурилма. Қилинадиган иш бор-йўғи қурилманинг махсус тешигига 5 сониялик пуфлашдан иборат. Тестер чиқарилаётган нафасда коронавирус борлигини аниқлайди", - дейди Examine Holdings компаниясининг бошқарув директори Колин Хики. Унинг таъкидлашича, таҳлил натижасини бир неча дақиқадан кейин олса бўлади.

     Хикининг айтишича, дастлабки синовлар тестернинг аниқ натижани кўрсатиш даражаси камида 98 фоиз эканини исботлаган.

     Австралия саноат вазири Ангус Тейлорнинг маълум қилишича, федераль ҳукумат Examine Holdings компаниясига ушбу ихтирони такомиллаштириш ва саноат даражасида ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш учун 464 минг АҚШ доллари миқдорида грант таклиф қилган. 

    Компаниядагилар тестерни шу йилнинг март ойида оммавий ишлаб чиқаришни режалаштирмоқда, апрел-май ойларида у очиқ савдога чиқарилади.

    "Атомобиль йўллари соҳасида очиқлик стандартларини жорий этиш ва соҳада жамоатчилик назоратини кучайтириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Ҳукумат қарори (49-сон, 02.02.2022 й.) қабул қилинди 

    Қарорга кўра, 2022 йил 1 июлдан автомобиль йўллари соҳасига тегишли маълумотлар базасини ўз ичига олган “Shaffof yo'l” платформаси тест режимида ишга туширилади.

    Қарор билан мазкур платформада жойлаштирилиши лозим бўлган маълумотлар (17 та) рўйхати тасдиқланди.   

    “Shaffof yo'l” платформасининг алоҳида саҳифаси орқали аҳолининг йўллар носозлиги, шунингдек, йўлларда ва йўл бўйида хавфсиз ҳаракатланиш учун юзага келган фавқулодда техник муаммолар (светофорлар ва йўл белгилар ўрнатилмаганлиги ёки уларнинг шикастланганлиги, табиий офатлар натижасида юзага келадиган ҳодисалар ортидан ҳосил бўладиган оқибатлар) ҳақида фото- ва видеомурожаатлар – жамоатчилик фикри асосида шакллантирилади.

    2022 йил 1 майгача автомобиль йўлларини қуриш, реконструкция қилиш ва таъмирлаш объектларининг интерактив онлайн харитаси-схемаси ишлаб чиқилиб, платформага жойлаштирилади.

2023 йилдан бошлаб ва кейинчалик ҳар йили кейинги йилда қурилиши, реконструкция қилиниши, таъмирланиши назарда тутилган барча тоифадаги йўл участкаларини харитага жойлаштириш амалиёти йўлга қўйилади.

  Қарорга кўра, “Очиқ бюджет” ахборот портали орқали туман (шаҳар)лар бюджетлари параметрларида ҳудудий ички йўлларини таъмирлаш учун ажратилган маблағлар жамоатчилик фикри асосида шаклланган ички хўжалик йўлларни таъмирлашга йўналтирилади.  

   Бу бўйича алоҳида низом тасдиқланди.

   Унга кўра, жамоатчилик фикри асосида ички йўлларни таъмирлашда таклифларни қабул қилиб олиш ҳар йили 10 январгача, билдирилган таклифлар орасидан ғолиб таклифларни овоз бериш йўли билан аниқлаб олиш жорий йилнинг 31 январига қадар амалга оширилади.

   Таклифларни юбориш ҳамда овоз бериш жараёнида вояга етган фуқаролар иштирок этишлари мумкин.   

   Фуқаролар ҳар йили ички йўлларни таъмирлашга доир фақат битта таклифни киритиши ҳамда битта таклифга овоз бериши мумкин. Фуқаролар ўзлари томонидан киритилган таклифга овоз бериши тақиқланади.

    Фуқаролар томонидан танланган ички йўллар ахборот порталида автоматик равишда таклиф сифатида шаклланади ва бошқа фуқароларнинг овоз бериши учун имконият яратилади.  

   Ҳар бир туман ва шаҳарларда билдирилган таклифлар бўйича берилган энг кўп овозлар сонидан келиб чиқиб, юқоридан пастга қараб сараланади.   

   Ғолиб таклифлар туман (шаҳар) маҳаллий бюджетлари параметрларида ҳудудий ички йўлларни таъмирлаш учун ажратилган маблағларнинг камида 50 фоизи доирасида таклифларни амалга ошириш қийматини ҳисобга олган ҳолда автоматик тарзда кетма-кетлик бўйича аниқланади.

   Қарорга кўра шунингдек, 2022 йил 1 мартгача ички хўжалик йўлларининг жойлашган манзили (геопозицияси), тўлиқ номи, узунлиги, ҳолати (асфальтланган, таъмирталаб) ва бошқа маълумотларни ўз ичига олган Ички хўжалик йўллари реестри шакллантирилади.

   2023 йил 1 январдан “Shaffof yo'l” платформаси тўлиқ ишга туширилади.

Учқудуқ туман адлия бўлими

    Интеллектуал мулк объектлари тўғрисидаги қонунчилик такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш ҳақида”ги Қонун (ЎРҚ–749-сон, 02.02.2022 й.) Президент томонидан имзоланди

     Қонун билан “Ихтиролар, фойдали моделлар ва саноат намуналари тўғрисида”ги Қонунга қўшимчалар киритилди.

   Унга кўра, Саноат мулки объектлари тўғрисидаги қонунчиликни бузганлик учун жарима солиш асослари ва тартиби, шунингдек юридик шахслар томонидан жаримани тўлаш тартиби белгиланди.

   Шунга асосан,тегишли патентланган саноат мулки объектини ўз ичига олган маҳсулотни ёки буюмни рухсатсиз тайёрлаш, қўллаш, импорт қилиш, сотишга таклиф этиш, сотиш, фуқаролик муомаласига бошқа йўсинда киритиш каби ҳаракатларни содир этган юридик шахсларга БҲМнинг 100 бараваридан 200 бараваригача жарима солиниши мумкин.

   Жарималар миқдорлари ҳуқуқбузарликларнинг ҳар бир тури бўйича алоҳида белгиланади.

   Жарима суммаси миқдорининг 70 фоизи ҳуқуқбузар томонидан бир ой ичида ихтиёрий равишда тўланган тақдирда, ҳуқуқбузар жариманинг қолган суммасини тўлашдан озод этилади.

   Қонун билан “Товар белгилари, хизмат кўрсатиш белгилари ва товар келиб чиққан жой номлари тўғрисида”ги Қонунга киритилган ўзгартиришга кўра, барча юридик ёки жисмоний шахс ўз номига товар белгисини рўйхатдан ўтказиши мумкин (илгари тадбиркорлик фаолиятини амалга оширган шахслар).

   Товар белгилари ва товар келиб чиққан жой номлари тўғрисидаги қонунчиликни бузганлик учун жарима солиш асослари ва тартиби, шунингдек юридик шахслар томонидан жаримани тўлаш тартиби белгиланди.

   Шунга кўра, товар белгисидан, товар келиб чиққан жой номидан ёки улар билан адаштириб юборадиган даражада ўхшаш бўлган бир турдаги товарлар учун белгилардан қонунга хилоф равишда фойдаланиш юридик шахсларга БҲМнинг 100 бараваридан 200 бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.

   Бундан ташқари, “Фирма номлари тўғрисида”ги Қонунда Фирма номлари тўғрисидаги қонунчиликни бузганлик учун жарима солиш асослари ва тартиби, шунингдек юридик шахслар томонидан жаримани тўлаш тартиби мустаҳкамланди.

   Қонун расмий эълон қилинган кундан эътиборан кучга киради.

    Адлия вазирлигига аҳоли турли мавзуларда мурожаатлар йўллайди. Уларга оммавий жавоб бериш орқали ҳам аҳолининг ҳуқуқий саводхонлиги оширилмоқда. Навбатдаги саволларга Адлия вазирлиги ахборот хизмати раҳбари Севара Ўринбоева жавоб берди:

   - Хориждаги олий ўқув юртларидан ўқишни Ўзбекистонга кўчириш мумкинлиги ҳақидаги хабарлар тарқалди. Лекин бу асоссиз хабар бўлиб чиқди. Ижтимоий тармоқларда ёлғон хабар тарқатганларга жазо борми?

    - Албатта, нафақат ижтимоий тармоқлар, балки бошқа воситалар орқали ёлғон хабар тарқатганлик учун жазо бор. Жумладан, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексга кўра, жамоат тартибига ёки хавфсизлигига таҳдид солувчи ёлғон ахборотни тарқатиш, шу жумладан, ОАВ, телекоммуникация тармоқлари ёки Интернет жаҳон ахборот тармоғида тарқатиш БҲМнинг 50 баравари (13 млн 500 минг сўм)дан 100 баравари (27 млн. Сўм) гача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.

   Шунингдек, ёлғон хабар тарқатганлик учун фуқаровий жавобгарлик ҳам мавжуд. Хусусан, Фуқаролик кодексига кўра шахснинг ор-номуси, шаъни ва қадр-қиммати ҳамда ишчанлик обрўсини ҳақоратловчи маълумотларни тарқатиш туфайли маънавий зарар етказилган бўлса, етказувчининг айбидан қатъий назар, қопланиши лозимлиги кўрсатиб ўтилган.

    Бундан ташқари, Жиноят кодексига мувофиқ маъмурий жазо қўлланилганидан кейин ҳам ушбу хатти-ҳаракатлар такрор содир этилса, БҲМнинг 200 бараваригача (54 млн сўм) миқдорда жарима ёки 300 соатгача мажбурий жамоат ишлари ёки 2 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки 2 йилгача озодликни чеклаш билан жазоланади.

- Ҳозирги кунда контрафакт маҳсулотлар сони ошиб бормоқда. Умуман қонунчиликда шундай маҳсулотлар сотганлик ёки тарқатганлик учун жавобгарлик борми?

- Ҳақиқатдан ҳам сўнги вақтларда контрафакт маҳсулотлар сони ошмоқда. Бунинг олдини олиш мақсадида Адлия вазирлиги ҳузуридаги Интеллектуал мулк агентлиги томонидан “Контрафактсиз маҳсулотлар ойлиги” ўтказиб келинмоқда.

   Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексига кўра, ўзганинг товар белгисидан, хизмат кўрсатиш белгисидан, товар келиб чиққан жой номидан ёки адаштириб юбориш даражасида улар билан ўхшаш бўлган белгилардан шу турдаги товарларга (хизматларга) нисбатан қонунга хилоф равишда фойдаланиш ёхуд ўзганинг фирма номидан қонунга хилоф равишда фойдаланиш - фуқароларга базавий ҳисоблаш миқдорининг 5 бараваридан 10 бараваригача, мансабдор шахсларга эса 10 бараваридан 20 бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.

- Фарзандим учун собиқ турмуш ўртоғимдан алимент оламан. У Россия давлатида ишлайди. Тўлаётган пули жуда кам. Шуни кўпайтириш мумкинми?  

- Оила кодекси 99-моддасига асосан агар вояга етмаган болаларига таъминот бериш ҳақида ота-она ўртасида келишув бўлмаса, уларнинг таъминоти учун алимент суд томонидан ундириб берилади. 

   Бунда ота-онанинг ҳар ойдаги иш ҳақи ва (ёки) бошқа даромадининг: бир бола учун — тўртдан бир қисми; икки бола учун — учдан бир қисми; уч ва ундан ортиқ бола учун — ярмиси миқдорида ундирилади.  

    Бу тўловларнинг миқдори тарафларнинг моддий ёки оилавий аҳволини ва бошқа эътиборга лойиқ ҳолатларни ҳисобга олган ҳолда суд томонидан камайтирилиши ёки кўпайтирилиши мумкин.  

   Ҳар бир бола учун ундириладиган алимент миқдори қонунчилик билан белгиланган меҳнатга ҳақ тўлаш энг кам миқдорининг 26,5 фоизидан кам бўлмаслиги керак.

   Сиз алимент миқдорини кўпайтириш тўғрисида даъво аризаси билан судга мурожаат қилишингиз мумкин.

    ЖОРИЙ ЙИЛ БОШИДАН “ИФТИХОР” МАҲАЛЛАСИ ЯНГИДАН ТАШКИЛ ҚИЛИНДИ

     Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг "Шаҳарлар, пасёлкалар, қишлоқлар ва овулларнинг маҳаллаларини тузиш, бириктириш, бўлиш ва тугатиш шунингдек, уларнинг чегарларини белгилаш ва ўзгартириш, уларга ном бериш ва уларнинг номини ўзгартириш тартиби тўғрисидаги Низомни тасдиқлаш ҳақида"ги 48-сонли қарорига асосан Учқудуқ туманидаги "Йўлчилар" овул фуқаролар йиғини ҳамда "Дўстлик", Мустақиллик" ва "Абай" маҳалла фуқаролар йиғинларининг айрим аҳоли пунктларини ўз қамровига олган 116,1 га тенг ер майдонига янги "Ифтихор" маҳалла фуқаролар йиғини ташкил қилинди ва Халқ депутатлари ҳудудий Кенгашининг 2021 йил 2 июлдаги №o VI-31-13-5-76-к/21-сонли қарори билан тасдиқланган.

    Янги ташкил этилган "Ифтихор" МФЙ га, "Йўлчилар" ОФИ ҳудудидан “Истиқлол” кўчаси (бунда 317 хонадон, 348 та оила ва 1187 та ахоли), "Мустақиллик" МФИ ҳудудидан “Кончилар” кўчаси (Бохантау аҳоли пунктидаги 105 та хонадон, 112 та оила ва 610 та аҳоли). "Абай" МФЙ ҳудудидан (“Қурувчилар” 4 кўчасидаги 98 та хонадон, 132 та оила в 420 та аҳоли) ҳамда "Дўстлик" МФЙга қарашли А.Темур кўчасидаги 2 та хонадон 5 та оила, 17 та аҳоли қамраб олинди ва "Ифтихор" МФЙнинг бугунги кундаги аҳолиси сони 2234 тани, хонадонлар сони 522 тани ҳамда оилалар сони 597 тани ташкил қилади.

    “Ифтихор” маҳалласига раисликка Анвар Махмудов, ҳоким ёрдамчилиги вазифасига Акмал Каримов, хотин-қизлар масалалари бўйича мутахассис вазифасига Лариса Бозорова ҳамда маҳалла ёшлар етакчиси вазифасига Марҳабо Нурманова тайинланди.

    МАЪЛУМОТ ЎРНИДА: «Маҳалла» атамаси арабча бўлиб, «ўрин-жой» деган маънони англатган. У турли минтақаларда маҳаллот (жой), гузар, жамоа, элат, элод номларда аталиб келинган. Адабиётларда маҳаллаларнинг кўп минг йиллик тарихга эга эканлиги ҳақида маълумотлар учрайди.  

   Наршахий ўзининг «Бухоро тарихи» асарида Бухорода бундан 1100 йил илгари бир қанча маҳаллалар бўлганини қайд этиб ўтган. Алишер Навоий ўзининг «Ҳайрат ул аброр» асарида маҳаллани «маҳалла шаҳар ичидаги шаҳарча» дир дея таърифлайди. Ҳирот шаҳри юз шаҳарча аҳамиятига эга бўлган маҳаллалардан ташкил топганлигини айтиб ўтади. 

    Маҳаллалар, айниқса, Амир Темур даврида равнақ топган. Маҳаллалар фуқароларнинг касб кори асосида шаклланган ва шунга қараб номланган. Мис, заргарлик, мисгарлик, пичоқчилик, қошиқчилик, темирчи, эгарчи, тақачи ва ҳ. к. 

    Маҳалла қадимда маҳаллий ҳокимиятнинг ўзига хос бир шакли, кўриниши тарзида фаолият кўрсатган. Маҳаллани бошқариш жамоатчилик асосида олиб борилиб, ўзининг ёзилмаган ички тартиб қоидаларига эга бўлиб, у ҳамма учун бирдек қонуний ҳисобланган.