Аҳолини рўйхатга олиш тарихига назар соладиган бўлса, ушбу жараён илк бор милоддан аввалги III минг йилликдан бошланган. Рўйхатга олиш дастлаб Осиё ва Африка давлатлари, Миср, Месопотамия, Ҳиндистон, Хитой ва Японияда ўтказилган. Ушбу жараён давлатларнинг солиқ ва ҳарбий фаолияти ва уларнинг маъмурий тузилмаси вазифалари билан боғлиқ равишда вужудга келган.

Ўзбекистон ҳудудида илк бор аҳолини рўйхатга олиш тадбири 1897 йилда амалга оширилган. Шундан сўнг 1926, 1939, 1959, 1970, 1980 йилларда аҳоли рўйхатга олинган. Ушбу тадбир сўнгги бор 1989 йилда ўтказилиб, ўша пайтда республикамиз аҳолиси 19,7 миллион кишини ташкил этган эди.

Мустақиллик йилларида Ўзбекистон Республикасида аҳолини рўйхатга олиш тадбири ўтказилмаган. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 5 февралдаги “Ўзбекистон Республикасида 2022 йилда аҳолини рўйхатга олишни Ўтказиш контсептсиясини тасдиқлаш тўғрисида”ги ПФ-5655-сон Фармони ҳамда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йилнинг 11 ноябрдаги “Ўзбекистон Республикасида 2023 йилда аҳолини рўйхатга олишга тайёргарлик кўриш ва   уни ўтказиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 710-сонли қарорига мувофиқ Республикамизда 2023 йилда аҳолини рўйхатга олиш тадбирини ўтказиш белгиланган.

Аҳолини рўйхатга олиш - белгиланган санада аҳолининг демографик ва ижтимоий-иқтисодий тавсифларини белгиловчи шахсга доир маълумотларни йиғиш ҳамда уларга ишлов бериш даврий жараёни. Бу жараён республика бўйлаб ёки унинг муайян ҳудудларида 10 йилда 1 марта  ўтказилади. Аҳолини рўйхатга олишни ўтказиш тўғрисидаги таклиф Ҳукумат томонидан Президентга, қоидага кўра, режалаштирилаётган санадан 3 йил олдин киритилади.

Аҳолини ҳисобга олиш даври нима?

Аҳолини рўйхатга олишни аниқ бир муддатда ўтказилади. Бу тадбир одатда 10 кундан - 12 кун талаб этилади. Аҳолини ҳисобга олиш даври айрим ҳолатларда аҳолини рўйхатга олишнинг нозик вақти деб ҳам юритилади. Аҳолини рўйхатга олиш давридан қатъий назар аҳолини рўйхатга олиш биринчи куни соат 00-00 дақиқа ҳолати бўйича қайд этилади.

Мисол учун чақалоқ аҳолини рўйхатга олиш даврида, аммо ана шу аниқ муддатдан кейин дунёга келса, у аҳоли рўйхат олиш тадбирида рўйхатга олинмайди. Аммо кимдир бу нозик вақтда ҳаёт бўлиб, шундан кейин, яъни аҳолини рўйхатга олиш даврида вафот этса, у аҳоли сифатида рўйхатга олинади.

Аҳолини рўйхатга олиш тадбирида неча ёшдан бошлаб иштирок этиш мумкин?

Аҳолини рўйхатга олишга ёшдан қатъий назар, мамлакатнинг барча аҳолиси иштирок этади.

Аҳолини рўйхатга олишни ўтказиш вақтида яшаш жойи (турар жойи) бўйича ўзи бўлмаган фуқаролар ёки вояга этмаганларнинг маълумотлари уй хўжалигининг вояга этган аъзоси томонидан маълум қилинади. Васийлик ва ҳомийликка олинган шахслар бўйича маълумотлар уларнинг васийлари ёки ҳомийлари томонидан маълум қилинади. Ота-оналар ёш болалар ҳақида маълумот берадилар.

Аҳолини рўйхатга олиш бизга нима беради?

Аҳолини рўйхатга олиш маълумотлари “ижтимоий ҳимоя”, “инвестиция”, “уй-жой”, “соғлиқни сақлаш”, “маданият”, “туризм”, “таълим”, “йўл қурилиши ва инфратузилма” каби манзилли дастурларнинг тайёрланиши ва амалга оширилишида хизмат қилади. Келгусида аҳолини рўйхатга олиш натижаларига асосланиб, ушбу дастурларни амалга ошириш натижаларини баҳолаш, иқтисодий прогнозлаш ва демографик сиёсатни шакллантириш мумкин.

Аҳолини рўйхатга олиш бу Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг тавсияси ҳисобланади. Ҳозирги кунгача дунёнинг кўплаб мамлакатларида ўтказилди. Мазкур тадбир бутун дунё аҳолисининг умумий, кенг кўламли қиёфаси яратилишига хизмат қилади.

Ўзбекистоннинг жаҳон бозоридаги рақобатбардошлигини ошириш истаги замонавий иқтисодиётнинг асосий манбаи – мамлакатнинг инсоний салоҳияти ҳақида билмасдан амалга оширилмайди албатта. Бизнинг вазифамиз мавжуд ресурслардан самарали фойдаланиш орқали кучлироқ бўлишдир. Бунинг учун аҳолининг таркиби, унинг иқтисодий фаоллиги, таълим даражаси ҳақида аниқ тасаввурга эга бўлишимиз керак. Мисол учун, мамлакатда қанча одам борлиги ҳақида эмас, балки мигрантлар қаердан ва қаерга кетаётганлигини, ёш ва жинс таркиби каби кўплаб маълумотларни билишимиз керак.

Учқудуқ туман статистика бўлими

Микрофирма ва кичик корхоналар тоифасига таалуқли бўлган тадбиркорлик субъектлари ва фермер хўжаликлари 2020 йил якуни бўйича 1-kb (йиллик) “Микрофирма ва кичик корхонанинг фаолияти тўғрисида”ги ҳамда “Фермер хўжаликлари фаолияти тўғрисида” ги 1-fx (йиллик) давлат статистик ҳисоботлари ва 1-kb шаклига иловаларни белгиланган муддатларда тақдим этишингизни эслатиб ўтамиз.

Мазкур ҳисоботлар 2021 йилнинг 26 февралигача кечиктирмай тақдим этилиши лозим.

Ҳурматли тадбиркорлар, ўз вақтида ҳисобот тақдим этишни унутманг!

Сиз мазкур ҳисобот шаклларини Давлат статистика қўмитасининг www.stat.uz ҳамда (бошқарманинг www.navstat.uz расмий сайтларида) уни тўлдириш ва электрон шаклда жўнатиш юзасидан (79) 223-57-61, (79) 223-34-70, (79) 593-13-77 (79) 593-13-17 телефон рақамлари орқали тушунтиришлар олишингиз мумкин.

Учқудуқ туман  Статистика бўлими

   Ўзбекистон Президентининг янги йил арафасидаги ёшлар билан учрашуви мамлакатга янгича руҳ, кайфият олиб кирди. Навоий вилояти ҳокими Кобил Турсуновнинг бугун Учқудуқ тумани ёшлари билан учрашувлари ана шундай улкан режалар ва эзгу ниятларни ижобати дейиш мумкин.

   Ташрифнинг биринчи манзили 20-умумий ўрта таълим мактаби бўлди. Бу ерда 11-синф ўқувчилари билан мулоқотлар давомида: “Илм эгалланг, ҳунар ўрганинг, ташаббускор бўлинг, мақсадларингизни дунёга баралла айтинг, ёшларнинг жамиятдаги ўрнини айнан сиз белгиланг. Биз эса ҳамиша қўллаб-қувватлашга тайёрмиз!” деди вилоят раҳбари.

   “Ҳоким ва ёшлар” учрашувида  шу мактабнинг собиқ битирувчиси Нурбек Эргашов ҳам таклиф қилинган. У қай бир жиҳати билан вилоят ҳокими эътибори ва назарига тушди, деб ўйлайсиз? Эслатиб ўтамиз, олдинроқ, Нурбекнинг 20 дан ортиқ чет эл олийгоҳлари талабаси бўлганлиги ҳақида хабар бергандик.  

   Бугунги учрашувда Нурбек  тенгдошларига қўлга киритган ютуқлари, мақсади йўлида қилган меҳнатлари ва ўқиш-изларишлари  ҳақида гапириб берди.  Илҳом Бўронов эса фарзандининг ютуқларидан ота кўнгли тоғдек юксалганини таъкидлади.

   -Бугун пандемия  шароити сабаб Америкадаги ўқишимни кейинги йил давом  эттирмоқчиман. Ҳозир эса учқудуқлик ёшларга ўз билимим ва тажрибамни ўргатмоқчиман. Ўқув курси ташкил этиш орқали ўзим сингари ёшларни кўпайтирмоқчиман, - деди Нурбек Эргашов.

   Вилоят ҳокими К.Турсунов  томонидан  ўқув курсини ташкил этиш учун  Нурбек Эргашовга “КЕLАJАК” ёшлар марказидан  компьютер  хонаси  ажратилди ҳамда  планшет ва ноутбук совғага  берилди.

   Вилоят ҳокимининг яна бир совғаси сифатида Нурбек билим  олган  20-умумий ўрта таълим мактаби жорий йилда қайта реконструкция қилинадиган бўлди.

  “Ҳоким ва ёшлар” учрашуви очиқ мулоқот шаклида бўлиб ўтмоқда.

Учқудуқ туман ҳокимлиги ахборот хизмати.

Ижтимоий тармоқларда Самарқанд шаҳрининг Кимёгарлар қўрғонида жойлашган иккита объектда табиий газдан ноқонуний тарзда фойдаланиш ҳолати ҳақида хабар берилди. Мазкур хабарга вилоят прокуратураси расмий муносабат билдирди.

Таъкидланишича, Самарқанд шаҳар прокуратураси томонидан тегишли мутахассислар жалб қилинган ҳолда Кимёгарлар қўрғонида жойлашган 115-сонли мактабгача таълим ташкилоти ва шу ҳудудда жойлашган новвойхона ўрганилган.

Ўрганишда, табиий газ босими паст бўлганлиги сабабли босимни кўтариш ва бино хоналарини иситиш мақсадида 115-сонли МТТда ўзбошимчалик билан газ сўрғич (насос) ўрнатилиб, фойдаланилаётганлиги аниқланган. Ушбу ҳолат юзасидан ҳужжатлар расмийлаштирилиб, газ сўрғич асбобининг тармоқдан узилиши таъминланган.

Шунингдек, Самарқанд шаҳридаги «Шукрона» маҳалласида жойлашган О.Орзиевга тегишли новвойхона ўрганилганда табиий газ тармоғига қонуний уланганлиги ҳамда 2020 йилнинг 20 октябридан буён газ босими паст бўлганлиги сабабли фаолият кўрсатмаётгани аниқланган.

Халқ таълими вазири Шерзод Шерматов республика бўйича педагогик ставка ва ҳақиқий ўқитувчилар фарқини таққослаганда 80 мингдан зиёд ортиқча ишлаб турган ўқитувчилар борлигини айтганди. Вазир ушбу маълумотга аниқлик киритди.

Унинг айтишича, мактабларда айнан малакали ўқитувчиларга талаб жуда юқори. Лекин атиги 3 фоиз ўқитувчи олий тоифага, 11 фоиз эса биринчи тоифага эга, яъни умумий 14 фоиз ўқитувчини яшил категорияга ажратса бўлади. Қизил категориядаги мактабларга борилса, аксариятида умуман олий тоифали ўқитувчи йўқ экани кўринади. Аксинча, яшил категориядаги мактабларда олий ва биринчи тоифали ўқитувчилар ҳам нисбатан кўпроқ бўлиб чиқяпти.

«Энди, қуйироқдаги графикка эътибор берсангиз, яшил категорияли ўқитувчилар педставкага нисбатан кўп эмас, аксинча жойларда уларга талаб жуда юқори. Қизил категориядаги, яъни тоифасиз ўқитувчилар орасида ва умуман олий таълимда ўқимаган ўқитувчилар орасида айнан бир ўқитувчи ўрнида бир неча ўқитувчи ишлаётгани графикдан яққол кўринади. Бунинг натижасида уларнинг ҳақиқатда олаётган ойлиги ҳам анчагина камаяди. Ушбу қизил категориядаги ўқитувчилар умумий ўқитувчиларнинг ярмидан кўпини ташкил этади. 80 минг ўқитувчи кўпроқ дейилгани ҳам айнан ушбу қизил категориядаги ўқитувчилар орасидадир», — дейди Шерзод Шерматов.

 

Шу сабабли, ХТВ раҳбари қизил категориядаги ўқитувчилардан кўпроқ ўз устида ишлаб, ўз фанларини чуқурроқ ўрганиб, навбатдан ташқари малака тоифа имтиҳонларидан ўтиб, ўз тоифаларини оширишларини сўраган.

«Шу орқали уларнинг ойлик маошлари ҳам ошади. Тоифасиз ўқитувчи ва олий тоифали ўқитувчи ойлиги орасидаги фарқ ҳам анчагина, шунингдек, хабарингиз бор юқори тоифали ўқитувчидан соат ортиб қолсагина пастроқ тоифа ўқитувчига бериладиган тартиб жорий этилмоқда. Бу эса малакали ўқитувчининг ойлиги яна ошишига ёрдам беради. Бундан буёғига ҳам ойлик ошириш бўйича сиёсат юқори малакали ўқитувчи билан тоифасиз ўқитувчи ойлиги орасидаги фарқни оширишга қаратилади.

Ўқитувчи бошқа туманга ишлаш учун борганига 50 фоиз, бошқа вилоятга борганига эса 100 фоиз қўшимча тўланиши ҳам фақат олий ва биринчи тоифали ўқитувчиларга тааллуқли бўлгани ҳам бундай ўқитувчиларимиз ўз устиларида ишлашлари учун қўшимча стимул бўлади деб умид қиламиз», — деб таъкидлаган вазир.

Шерзод Шерматов олий ва биринчи тоифани Халқ таълими вазирлиги бермаслигини, тоифа Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги алоҳида Таълим сифатини назорат қилиш давлат инспекцияси имтиҳонлари асосида берилишини эслатиб ўтган.

Навоий вилояти Қизилтепа туманида ўтказилган рейд тадбирларида Matiz’ни ҳайдаб келаётган 10 ёшли бола аниқланган, дея хабар бермоқда ЙҲХББ.

Қайд этилишича, ЙПХ ходимлари Matiz автомобилини тўхтатганда ҳайдовчи ўриндиғида 10 ёшли бола ўтиргани маълум бўлган.

Аниқланишича боланинг отаси спиртли ичимлик ичгани боис машина бошқарувини ўзининг 4-синфда ўқийдиган ўғлига топширган.

Шу билан бирга, рейдлар давомида Хатирчи туманида асли касби шифокор бўлган ҳайдовчи спиртли ичимлик ичиб автомобиль бошқаргани аниқланган.

Юқоридаги ҳолатлар юзасидан қоидабузарларга тегишли тартибда чора кўрилган.

Тожикистонда COVID-19 билан касалланган бемор қолмади, дея хабар бермоқда мамлакат Соғлиқни сақлаш вазирлигига таяниб CentralAsia.

Таъкидланишича, 2021 йилнинг 13 январь ҳолатига кўра, Тожикистонда коронавирус билан касалланган биронта бемор қолмади. Мамлакат соғлиқни сақлаш ва ижтимоий муҳофаза вазирлиги шу куни берган хабарда коронавирусдан тузалган сўнгги 3 нафар беморга уйига жавоб берилгани айтилади.

Коронавирус пандемияси даврида Тожикистонда вирусни юқтириш бўйича жами 13 308 ҳолат аниқланган. Беморларнинг 13 218 нафари соғайган, 90 нафари вафот этган.

Тожикистонда коронавирусни юқтириш ҳолати илк марта 2020 йилнинг 30 апрелида тасдиқланганди. Энг кўп касалланиш ҳолатлари ёз ва кузда кузатилди. 2021 йилда жами 12 та ҳолат қайд этилган.

Маълум қилинишича, 2021 йилнинг иккинчи ярмида Тожикистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги фуқароларни коронавирусга қарши эмлашни режалаштирмоқда. Дастлаб тиббиёт ходимлари, кексалар ва сурункали юқумсиз касалликларга чалинган тожикистонликлар эмланади. Давлат департаменти раҳбари Жамолиддин Абдуллозоданинг таъкидлашича, вирус мамлакатда ёзгача бутунлай йўқ бўлиб кетади.

Коронавирусга қарши курашиш республика штаби аъзоси Нурмат Отабеков коронавируснинг британча штамми тўғрисида маълумот берди.

Унинг айтишича, Ҳозир коронавируснинг британча штамми одамларни хавотирга соляпти. Бу янги вирус айни кунда дунёнинг 41, Европанинг 22 давлатида аниқланган.“Бу касаллик болаларда кўп учраяпти. Болаларда касалланиш ҳолатларида кузатилган 5 та асосий клиник белги қайд этилган. Булар: бош оғриғи, томоқ оғриғи, ҳолсизланиш, иштаҳа йўқолиши, қорин соҳасида оғриқлар пайдо бўлиши билан белгиланади. Бу белгилар 19 ёшгача бўлганлар ва ёш болаларда кузатиляпти”, деди у.

Соғлиқни сақлаш бўйича мутахассисларнинг фикрига кўра, касал болаларнинг аксарияти чарчоқдан азият чекади. Инфекцияни юқтирган чақалоқларда тез-тез йиғлаш ҳолатлари учрайди. Касалланган болаларнинг ярмидан кўпи (53 фоизи) бош оғриғидан шикоят қилган. Шу билан бирга, уларда қорин оғриғи ҳам кузатилмоқда. Шунинг учун шифокорлар ота-оналарга қорин бўшлиғидаги ноқулайлик билан бир вақтда пайдо бўладиган бош оғриғи бор-йўқлигини фарзандларидан сўраб туришларини маслаҳат беришмоқда.

Коронавируснинг янги штамми билан оғриган болаларнинг деярли ярмида ҳарорат 37 даражадан юқори бўлган. Болаларнинг 38 фоизи томоқ оғриғидан шикоят қилган.

Касалланганларнинг тахминан 35 фоизи иштаҳа йўқолганини айтишган. Кўпинча бир ёшга тўлмаган чақалоқларда бу ҳолат кузатилади. Шу сабаб шифокорлар болаларни оз-оз, аммо тез-тез овқатлантиришни маслаҳат беришади.

Шунингдек, штаб аъзоси COVID-19’нинг янги штамми катталарда ёки болаларда аниқланишидан қатъи назар, Ўзбекистонда уларни даволаш учун 30 мингдан ортиқ шифо ўринлари мавжудлигини билдирди. Жами 5 минг нафардан ортиқ тиббиёт ходимлари тегишли тайёргарликдан ўтказилган. Замонавий тиббий асбоб-ускуналар ва дори-дармонлар захира қилиб қўйилган.