Ҳукумат қарори билан Алимент тўловлари жамғармаси тўғрисидаги низом тасдиқланди, деб хабар бермоқда Telegram’даги «Ҳуқуқий ахборот» канали.

   Низомга кўра, жамғарма маблағлари вояга етмаган фарзандини моддий таъминлашдан бўйин товлаганлик учун қарздор жиноий жавобгарликка тортилган тақдирда, алимент тўловларидан юзага келган қарздорликни (ушбу жиноят натижасида етказилган зарарни) қоплаб беришга (бирйўла ундирувчига тўлаб беришга) йўналтирилади. 

   Алимент тўловларини қоплаб бериш учун мажбурий ижро ҳаракатини амалга оширган давлат ижрочисининг алимент тўловларини қоплаб бериш тўғрисидаги қарори асос бўлиб ҳисобланади. Алимент тўловлари қарор олинган кундан бошлаб 2 иш кунидан кечиктирилмаган ҳолда амалга оширилади. 

    Жамғарма маблағлари алимент тўловларини қоплаб бериш учун етарли бўлмаган тақдирда, алимент тўловлари маблағлар келиб тушган кундан бошлаб қопланади. Давлат ижрочиси жамғармадан қопланган алимент тўловлари бўйича қарздордан маблағларни қайтариш бўйича ижро ҳаракатларини амалга оширади. 

    Жамғарманинг жорий йилда фойдаланилмаган маблағлари бюджетга олиб қўйилмайди ва улардан кейинги даврда фойдаланилади.

   Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг 2015 йил 10 июнидаги “2020 йилда аҳоли ва уй-жой фондини рўйхатга олиш борасидаги принциплар ва тавсиялар” резолюциясини қабул қилди. Унга кўра, БМТга аъзо давлатлар ҳар ўн йилда камида бир марта аҳоли ва уй-жойларни рўйхатга олишни ўтказиши белгилаб қўйилган. Бугунги кунга келиб, МДҲ давлатларида, шунингдек мамлакатимизда ҳам бу жараёнга тайёргарлик ишлари бошлаб юборилган. Жумладан, Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 11 ноябрдаги “Ўзбекистон Республикасида 2023 йилда аҳолини рўйхатга олишга тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарорига мувофиқ республикамизда 2023- йилнинг 1-25 ноябр кунлари аҳолини рўйхатга олиш тадбири амалга оширилиши белгиланган.

   Шунингдек, аҳолини рўйхатга олишга тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш тадбирларини ташкил этишда турар жойлар ва бинолар рўйхатларини тузиш ҳамда регистраторлик участкасининг схематик режасига аниқлик киритиш  мақсадида, ушбу Қарор билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикасида 2023 йилда аҳолини рўйхатга олишга тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш тартиби тўғрисида Низом”нинг 4-боб 24 бандига мувофиқ, 2022 йилнинг 1 августдан 1 сентябргача бўлган даврда республикамизда, жумладан Навоий вилоятида ҳам бино ва уй-жойлар хатловдан ўтказилиб, аҳоли яшаб турган бинолар ва уй-жойларнинг рўйхатлари шакллантирилиб, аҳоли пунктларининг схематик хариталари аниклик киритилади. Бунинг учун вилоят бўйича 1 ой муддатга фуқаролик-ҳуқуқий тусдаги шартнома асосида уй-жойларни рўйхатини тузувчилар (регистраторлар) жалб этилади. Регистраторлар регистраторлик участкаларига бириктирилади. Ўзбекистон Республикаси ҳудудида бир нафар регистраторга тўғри келадиган ўртача 1000 та турар жой бинолари бўйича юкламадан келиб чиқиб шартли равишда регистраторлик участкаларига бўлинади. Бориш қийин бўлган ҳудудларда юклама сифатида ўртача 800 та турар жой бинолари олинади. Регистратор турар жойлар ва биноларни тўлиқ айланиб чиқиш орқали схематик планга аниқлик киритади: янги қурилган ва қурилаётган уйларни белгилайди ва бузилганларини ўчириб чиқади ҳамда яшовчилар сонини кўрсатган ҳолда турар-жойлар ва бинолар рўйхатини тузади. Улар 2022 йилнинг 1 августидан – 3 августига қадар турар жойлар ва бинолар рўйхатини тузиш ва регистраторлик участкасининг схематик режасига аниқлик киритиш бўйича махсус ўқитилади ва амалий машғулотлардан ўтказилади ва 2022 йилнинг 4 августидан – 31 августига қадар жойларда уй жойлар ва биноларни тўлиқ текшириб чиқиш ишлари амалга оширилади.

Учкудук тумани Рўйхатга олиш булими бошлиги

А. ЧИНИКУЛОВ.

    Бугун Халқ депутатлари Учқудуқ туман кенгашининг навбатдаги эллик иккинчи сессияси бўлиб ўтди. Унда туман кенгаши депутатлари, туман ҳокими ўринбосарлари, кун тартибида муҳокама қилинган масалаларга алоқадор бўлган корхона-ташкилот раҳбарлари, ҳуқуқ-тартибот идоралари мутасаддилари ҳамда ОАВ вакиллари иштирок этди.

   Мажлисни туман ҳокими, Кенгаш раиси С.Хамроев бошқариб борди.

   Депутатлар кун тартибидаги биринчи масала туманда 2022 йилда озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш, аҳолига асосий турдаги қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини узлуксиз етказиб бериш ва ички истеъмол бозорида нархлар барқарорлигини таъминлаш ҳақидаги масала юзасидан туман ҳокими С.Хамроевнинг ахборотини тингладилар.

   Тиббий меъёрларга асосан, туманда истиқомат қилаётган 38,7 минг аҳоли истеъмоли учун бир йилга 1 658,1 тонна мол ва қўй гўшти, 4 486,1 тонна сут, 8,1 млн. дона тухум, 774,8 тонна балиқ, 573,4 тонна парранда гўшти, 4 455,1 тонна сабзавот, 379,7 тонна гуруч, 426,1 тонна шакар, 352,5 тонна ўсимлик ёғи, 2535,3 тонна ун маҳсулотлари талаб этилади.

Туманда барча тоифадаги хўжаликлари томонидан бир йилда 7500 тонна мол ва қўй гўшти, 6500 тонна сут маҳсулотлари етиштирилиб, аҳолини гўшт ва сут маҳсулотларига бўлган талабини тўлиқ қондириш имконини беради.

Бундан ташқари, тумандаги шахсий ва ёрдамчи хўжаликлар ҳамда қишлоқ хўжалиги тизимидаги корхоналар томонидан 907 минг дона тухум, ёки талабга нисбатан 22,5 фоиз маҳсулотлари ишлаб чиқарилади.

Юқоридаги таҳлиллардан кўриниб турибдики, истеъмол талаби ва ишлаб чиқариш ҳажмларини таҳлил қиладиган бўлсак, асосий турдаги қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари гўшт ва сут маҳсулотлар билан тўлдириш ҳамда нарх-наво барқарорлигини таъминлаш мақсадида туман деҳқон бозорида “арзонлаштирилган савдо ярмаркалари” ўтказилиб турилади.

Шакар маҳсулоти нархини доимий баркарорлигини таъминлаш мақсадида "Учқудуқ деҳқон бозори" МЧЖ томонидан аҳолига арзонлаштирилган нархларда шакар етказиб берилмокда.

Ички истеъмол бозорларида нархлар барқарорлиги таъминлаш ва аҳолини узлуксиз озиқ овқат маҳсулотлари билан таъминлаб бориш мақсадида 2022-2023 йиллар қиш-баҳор мавсумида жами 2 436 тонна, шундан 351 тонна картошка, 152 тонна сабзи, 62 тонна пиёз, 77 тонна гуруч, 178 тонна шакар, 1 469 тонна ун, 147 тонна ўсимлик ёғи маҳсулотларини захираси яратилади.

Жумладан туман аҳолисининг асосий турдаги қишлок хўжалиги маҳсулотларига бўлган талабини узлуксиз таъминлаш мақсадида “Учқудуқ – деҳқон бозори” МЧЖ Самарқанд вилояти Булунғур туманидаги "Акмал Тошпўлатович" фермер хўжалиги билан 250 тонна картошка, 150 тонна пиёз, 100 тонна сабзи маҳсулотлари етказиб бериш бўйича шартнома тузилган. 

Бундан ташқари, тумандаги тадбиркорларнинг ташаббуслари билан Нурота туманидаги “Рахмон карвон Шамшодбек келажаги” ФХ далаларида етиштирилган 50 тонна картошка маҳсулотларини етиштириб аҳолига етказиб бериш режалаштирилган.

Туманда чорвачилик маҳсулотлари ишлаб чиқариш аҳоли эҳтиёжини чорвачилик маҳсулотига бўлган талабини қондириш мақсадида ҳам бир қанча ишлар амалга оширилмоқда. Белгиланган дастурлар доирасида 2022 йилда 3 тa қорамолчилик, 5 тa қўйчилик, 12 та йилқичилик, 4 тa паррандачилик жами 24 та чорвачилик соҳасида лойиҳалар амалга оширилади.

Бунинг натижасида, қўшимча равишда 263 тонна мол ва қўй гўшти, 10 200 тонна парранда гўшти, 342 минг дона тухум, ишлаб чиқарилиб, 88 та янги иш ўринлари яратилади.

Бугунги кунда ушбу чорвачиликка ихтисослаштирилган лойиҳаларининг 8 таси белгиланган муддатларда ишга туширилган бўлиб, қўшимча 17 та янги иш ўрни яратилишига эришилди. 

Мажлис кун тартибида Учқудуқ туман судлари ва адлия бўлими томонидан жорий йил ярим йиллиги давомида амалга оширилган ишларнинг ахбороти эшитилди.Шунингдек, туманда давлат бюджети ва маҳаллий бюджет даромадлари прогноз кўрсаткичларининг ижроси, маҳаллий бюджет даромадлари бажарилиши ҳолати, қўшимча захираларни аниқлаш бўйича ишлар, солиқлар ва бошқа мажбурий тўловлар кесимида бюджетга ҳисобланган ва амалда тўлаганлиги, улар бўйича солиқ қарздорлиги тўғрисида туман молия бўлими мудири Ж.Бобомуродов ва туман ДСИ бошлиғи Ў.Шодиев ҳисобот берди.

Кун тартибида муҳокама қилинган масалалар юзасидан П.Амонов, Р.Кодирова, Ш.Тилавов ва бошқалар музокараларда сўзга чиқдилар.

Сессия кун тартибида муҳокама қилинган масалалар юзасидан тегишли қарорлар қабул қилинди ва ижрога қаратилди.

УЧҚУДУҚ ТУМАН ҲОКИМЛИГИ АХБОРОТ ХИЗМАТИ.

   Бугунги кунда «Солиқчи-кўмакчи» тамойили асосида давлат солиқ хизмати органлари томонидан тадбиркорлар ҳузурига борган ҳолда уларнинг муаммоларини ўрганиб, ижобий ҳал этишга алоҳида эътибор қаратилмоқда.

   Хусусан, 2022-йилнинг июль ойи давомида Учқудуқ туманидаги 187 та корхоналарнинг муаммолари батафсил ўрганилди. Натижада, солиқ хизмати органлари ходимлари кўмаги билан 49 та муаммолар ижобий ҳал этилди. Бугунги кунда бошқа ташкилотлар билан боғлиқ масалалар қатъий назоратга олиниб, ҳамкорликда ҳал этиш чоралари кўрилмоқда.

   Шунингдек, ўрганишлар давомида солиқ турлари бўйича 11 та субъектларнинг 15 700 000  сўм мавжуд ортиқча тўлов суммаси қайтариб берилди. 28 та субъектларнинг 19 658 000 сўм мавжуд ортиқча тўлов суммаси хисобидан бошқа солиқ турлари бўйича қарздорлигига ўтказилиб сингдирилди.

   Таъкидлаш ўринлики, бугунги кунда солиқ тўловчиларга қулайликлар яратиш мақсадида электрон хизматлар кўрсатиш кўламининг янада кенгайтирилаётгани муҳим омил бўлмоқда. Бугунги кунга қадар туманда «Э-ижара» автоматлаштирилган дастурий маҳсулоти орқали 3 та шартномалар рўйхатга олинди. «Э-актив» автоматлаштирилган дастурий маҳсулоти бўйича тушунтириш ишлари олиб борилмоқда.

   Дарҳақиқат, Президентимиз таъкидлаганларидек, солиқ тўловчиларга ҳақиқий маънода кўмакчи, ўргатувчи бўлиш солиқ органларининг бош вазифасига айланмоқда. 

   Масалан, жорий этилган қатор солиқ имтиёзлари, солиқ юки ва турларининг камайтирилганлиги тўғрисида тадбиркорлар ўртасида олиб борилаётган тушунтириш-тарғибот ишлари натижасида 44 та норасмий иш ўринлари қонунийлаштирилди. Муҳими, фуқаролар муқим иш ўринларига эга бўлди.

   Бугунги кунда қўлида ҳунари бор ёки уйда якка тартибда маълум фаолият билан шуғулланиб келаётган фуқароларимиз талайгина. Уларнинг ўзини ўзи банд қилиши, иш стажига эга бўлиши учун солиқ хизмати органлари томонидан доимий кўмак кўрсатиб келинмоқда. Жумладан, жорий йилнинг июль ойи якуни билан туманда 80 нафар фуқаролар ўзини ўзи банд қилиш тизими орқали рўйхатдан ўтиб, муайян фаолият турлари билан мунтазам шуғулланиб келмоқда. Энг муҳими, уларнинг 17 нафарини 30 ёшгача бўлган ёшлар ташкил этади.

   Ҳурматли солиқ тўловчилар! Биз солиқ хизмати органлари ходимлари сизларнинг муаммоларингиз қонуний ҳал этиш, фаолиятингиз давомида юзага келган барча тушунмовчиликларга ечим топишда доимий кўмак беришга тайёрмиз. 

    Ассалому алайкум муҳтарам ватандошлар!

   Қадрли дўстлар!

   Сиз, азизларни, бутун Учқудуқ тумани аҳолисини мамлакатимизда иккинчи бор нишонланаётган байрам – Халқлар дўстлиги куни билан чин қалбимдан, самимий муборакбод этаман.

   Маълумки, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг қарорига мувофиқ, 30 июль – бутун дунёда Халқаро дўстлик куни сифатида нишонланиб келинади. Ўзбекистонда 2021 йил 10 февралда қабул қилинган қонунга асосан ушбу сана Халқлар дўстлиги куни деб белгиланди. Бу байрамнинг таъсис этилиши бутун республикамиз аҳолисининг айни кўнглидаги иш бўлди.

   Дарҳақиқат, инсон ҳаётини безайдиган, унга маъно ва мазмун бағишлайдиган, унинг яхши кунида қувончига қувонч, шодлигига шодлик қўшиб, ёмон кунида эса суянч тоғи бўладиган мўъжиза бу – дўстликдир!

   Халқлар ўртасидаги дўстлик эса кимнингдир иродаси билан эмас, балки ҳаёт тақозоси билан юзага келади. Дўстлик масофа танламайди, тил, дин ёки ирқ билан чегараланмайди. У нафақат инсонларни, шунингдек халқларни ва давлатларни ҳам ўзаро ҳурмат, ишонч асосида бирлаштиради. 

   Аслини олганда, дўстга садоқат, бирдамлик каби эзгу туйғулар халқимиз орасида қадрият даражасига кўтарилган. Азал-азалдан ота-боболаримизнинг ўгитларида, мақол ва ҳикоятларда, шунингдек шоиру донишмандларимизнинг асарларида дўстлик туйғуси улуғланган, таъбир жоиз бўлса, бундай дунёқараш асрлар давомида қон-қонимизга сингиб кетган.

   Ҳурматли Президентимиз Ш.М.Мирзиёев таъкидлаганларидек, “Ўзбекистон – улкан имконият ва ресурсларга эга бўлган мамлакат. Лекин бизнинг энг катта бойлигимиз – турли миллат ва конфессиялар вакиллари ўртасидаги тинчлик ва барқарорлик, ўзаро ҳурмат ва ҳамжиҳатликдир”.

   Бугунги кунда мамлакатимизда 130 дан зиёд миллат ва элат вакиллари ягона ва аҳил оила бўлиб яшаётгани барчамизни қувонтиради. Улар барча соҳа ва тармоқларда фидокорона меҳнат қилиб, жонажон Ўзбекистонимизнинг равнақи ва гуллаб-яшнашига муносиб ҳисса қўшмоқдалар.

Юртимизда 16 та конфессияга мансуб диний ташкилотлар ўз фаолиятини эркин амалга оширмоқда. Мамлакатимизда миллатлараро муносабатларни янада уйғунлаштиришда 150 та миллий маданий марказ катта роль ўйнамоқда. 

   Давлат таълим муассасаларида ўқув ишлари 7 тилда олиб борилмоқда, Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси ўз кўрсатув ва эшиттиришларини 12 тилда бериб бормоқда.

   Жумладан, Учқудуқ туманида ҳам 30 га яқин турли миллат ва элат тинч-тотув ҳамжиҳатликда истиқомат қилади. Таълим 3 тилда, “Учқудуқ” газетаси 3 тилда олиб борилади.

   Биз барчамиз туманимизда яшаб, Ватанимиз тараққиёти йўлида фидокорона меҳнат қилаётган турли миллат ва элат вакиллари, жумладан, миллий маданий марказларнинг раҳбарлари ва фаолларини яхши биламиз ва юксак қадрлаймиз.

   Бу ҳақда сўз юритганда, “Рус миллий-маданий марказ”и раҳбари Колеватова Татьяна Андреевна, Шимолий кон бошқармаси ахборот-коммуникация технологиялари маркази муҳандис - дастурчиси Александр Халтуринский, “Ануш” хусусий корхонаси раҳбари Габриелян Роскир Абрамович, фахрийларимиздан Керуенбаев Абдулла Молдабаевич, Пардаева Гуласар Пардаевна каби ёш авлодимизга ўрнак бўлиб келаётган жамоатчилик вакилларининг номларини алоҳида тилга олишни истардим. 

   Муҳтарам тумандошлар!

   Бугунги мураккаб замонда дунёнинг турли минтақаларида миллатлар ва конфессиялар ўртасида кескинлик кучайиб бормоқда. Бундай таҳликали шароитда биз биринчи навбатда жамиятимиздаги тинчлик, барқарорлик ва фуқаролараро тотувликни кўз қорачиғидек асраб-авайлашимиз, фарзандларимизни кўпмиллатли халқимизнинг юксак маънавий-ахлоқий қадриятлари руҳида тарбиялашимиз зарур.

   Ҳурматли дўстлар, барчангизни яна бир бор Халқлар дўстлиги куни билан табриклайман.

   Ишончим комилки, ушбу байрам юртдошларимиз қалбида мустаҳкам ўрин эгаллайди ва ҳаётимизда эзгу анъанага айланади.

   Барчангизга сиҳат-саломатлик, ютуқ ва омад, оилаларингизга тинчлик ва фаровонлик тилайман.

   Гўзал ва бетакрор юртимизда доимо тинчлик ва осойишталик ҳукм сурсин, кўпмиллатли Ўзбекистонимиз халқига бахту саодат ёр бўлсин!

   Эътиборингиз учун рахмат!

     Халқимиз азалдан ардоқлаган дўстлик – мақсадларни муштарак этувчи, тинчликни таъминловчи ришта. “Кончи” сиҳатгоҳида – “Халқаро дўстлик куни” нинг кенг миқёсда нишонланиши бу риштани янада мустаҳкамлашга хизмат қилади, десак муболаға бўлмайди.

МУХБИРИМИЗ.

   Аслини олганда, дўстга садоқат, бирдамлик каби эзгу туйғулар халқимиз орасида қадрият даражасига кўтарилган. Азал-азалдан ота-боболаримизнинг ўгитларида, мақол ва ҳикоятларда, шунингдек шоиру донишмандларимизнинг асарларида дўстлик туйғуси улуғланган, таъбир жоиз бўлса, бундай дунёқараш асрлар давомида қон-қонимизга сингиб кетган. 

   Халқлар дўстлиги ва умумхалқ бирдамлик кунини байрам сифатида белгилашдан асосий мақсад – жамиятимизнинг турли қатламлари ҳамда тузилмалари ўртасида ҳамжиҳатлик, бағрикенглик, миллатлараро тотувликни мустаҳкамлаш ва дўстлик алоқаларини янада ривожлантиришдан иборат. Ҳозир мамлакатимизда 130 дан зиёд миллат ва элатлар ҳамда 16 та диний конфессия вакиллари истиқомат қилиб, 141 та миллий маданий марказ ва 36 та дўстлик жамияти фаолият юритмоқда.

   Шу жумладан Учқудуқ туманида ҳам 30 га яқин миллат ва элат вакиллари тинч-тотув, иноқликда умргузаронлик қилиб, Ватан равнақи халқ фаровонлигига муносиб улуш қўшмоқдалар.

   Сана муносабати билан Шимолий кон бошқармаси тасарруфидаги корхона-ташкилотларда “Ўзбекистон – барчамиз учун ягона Ватандир!” мавзусида маънавий-маърифий тадбирлар бўлиб ўтмоқда. Ана шундай тадбирлардан бири темир йўл цехида семинар тарзида ўтказилди. Унда корхонага қарашли бўлим ва бўлинмаларда меҳнат қилаётган турли миллатга мансуб опа-сингилларимиз иштирок этишди.

   Иштирокчилар турли миллат вакилларининг миллий либослари, миллий таомларидан иборат кўргазма билан яқиндан танишдилар. Миллатлараро тотувлик, диний бағрикенлик мавзуларида ўзаро фикр-мулоҳазалар билдирилиб, иш тажрибалари билан ўртоқлашдилар.

   Шунингдек, хотин-қизларнинг жамиятда тутган ўрни, оила мустаҳкамлигини таъминлашдаги беқиёс ҳиссаси ҳақида ҳам сўз борди.

   Семинар ишида “Учқудуқ” маданият уйи бадиий жамоаларининг концерт дастури намойиш этилди.

Дилафрўз ХАЛИМОВА,  

ШКБ оила ва хотин-қизларни қўллаб қувватлаш кенгаши раиси.

    Мемлекетімізде сан ғасырлар бойы түрлі ұлттар мен ұлыстар, мәдениет пен діннің өкілдері тату-тәтті өмір сүріп келгені белгілі. Қонақжайлылық, мейірімділік, жүректің кең пейілділігі, шынайы төзімділік халқымызға қашанда тән қасиет.

   Тәуелсіздік жылдарында елімізде этносаралық қатынастарды дамытудың жаңа кезеңі басталды. Адамгершілік мәдениетін дамыту, ұлтаралық келісімді нығайту, осы негізде өскелең ұрпақты Отанға деген сүйіспеншілік пен адалдық рухында тәрбиелеу Өзбекстанда мемлекеттік саясаттың маңызды бағыттарының бірі ретінде айқындалды. 

    Бүгінде елімізде 130-дан астам ұлт пен ұлыс өкілдері бір үйдің баласындай тату-тәтті өмір сүруде. Олар ортақ үйіміз – Өзбекстанды өркендету жолында бір кісідей жұмылып, барлық салаларда аянбай еңбек етіп, нарықтық экономикасы дамыған, азаматтық қоғамы күшті демократиялық құқықтық мемлекет құруға лайықты үлес қосуда.

    Конституциямызбен заңдарымызда Өзбекстан Республикасының барлық азаматтары ұлтына, тіліне және дініне қарамастан тең құқық пен бостандықтарға ие екендігі бекітілген. Әрбір ұлт өкілдеріне ұлттық мәдениетін, салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын сақтап, дамытуға барлық мүмкіндіктер бар. Елімізде 16 конфессияның діни ұйымдары еркін жұмыс істейді. Мемлекеттік білім беру орталықтарында оқыту 7 тілде жүргізіледі. Өзбекстанның Ұлттық телерадиокомпаниясы, газет-журналдарды қосқанда 12 тілде хабар таратады.

   Үшқұдық ауданыда көп ұлтты аумақ болып есептелінеді. 40 мыңнан артық халқы бар мекенде 30-ға жуық ұлт өкілдері тату-тәтті өмір сүріп, Өзбекстанның дамуына лайықты үлес қосып жатқан қазақ, орыс, қырғыз, тәжік және басқа ұлт өкілдерінің қуанышында шек жоқ. Иә, алтын қаламызда қазақ тілінде білім беретін екі орта мектеп бар болғаны, сонымен қоса ауыл аймақтарда да мектептер қазақ тілінде тәлім алып барылып, онда жастардың білім алуы үшін барлық жағдай жаратылғаны мемлекетімізде әрбір ұлт өкілінің келешекке деген ұмтылысын күннен-күнге арттыруда. Қызылқұм жауһарына айналған – Үшқұдық ауданының тарихына назар аударсақ, 1953-1955 жылдары келген геологтар пайдалы қазба байлықтары бар екенін анықтап, зерттеу жұмыстарын бастайды. Осылайша біртіндеп тұрғын үйлер құрылып, кәсіпорындар мен ұйымдар ашылып,1958 жылы Үшқұдық қорғаны құрылды. Сол жылдан бастап Қызылқұмның ұлан-ғайыр шөлейттерінен шыққан қайсар да жанқияр түрлі ұлт өкілдері ел экономикасына маңызы зор жер асты байлықтарын іздеп тапты. Тек қана кен саласында ғана емес, экономиканың түрлі салаларында, білім, денсаулық сақтау, ғылым, мәдениет сияқты әлеуметтік салаларда да жемісті еңбек етіп, еліміздің өркендеуіне, тәуелсіздігін нығайтуға, халықаралық аренада республиканың беделі мен абыройын арттыруға лайықты үлес қосып келеді.

   30-шілде - Халықтар достығы күні – елімізде тұратын көп ұлтты халқымыздың татулығы мен келісімін қамтамасыз етуге бағытталған күш-жігердің символдық көрінісі. Болашақ жастарымызды түрлі мәдениеттерге, ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарға құрмет рухында тәрбиелеуде бұл мерекенің маңызын салыстыруға болмайды. Ендеше, бұл күнді салтанатпен атап өту, ұлттық байлығымызды әлемге паш ету, халықтар арасындағы достық рухын дәріптеу баршамыз үшін үлкен мәртебе, үлкен жауапкершілік.

Абдулла КЕРУЕНБАЕВ,

«Достық» ордені иегері, еңбек ардагері.

   Ўзбекистон Республикаси Бош давлат санитария врачининг 2022 йил 20 июлдаги "Аҳоли орасида юқумли ошқозон-ичак касалликлари ва гуруҳли овқатдан заҳарланиш ҳолатларининг олдини олишга қаратилган чора-тадбирларни амалга ошириш тўғрисида"ги 18- сонли Қарори ижросини таьминлаш мақсадида Навоий вилоятининг Учкудук туман Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги бўлимининг Фавкулодда медиа режа асосида ходимлар томонидан деҳқон бозорда назорат ва санитар тарғибот ишлари ўтказилди.

   Жумладан аҳоли ўртасида ўткир юқумли ичак касалликлари, ботулизмни олдини олиш мақсадида туманда фаолият юритаётган озиқ-овқат маҳсулотлари савдоси билан шуғулланувчи дўконларда, бозор атрофидаги умумий овқатланиш шаҳобчаларида савдо қилинаётган озиқ-овқат маҳсулотларининг ишлаб чиқарилган санаси, яроқлилик муддати, сақланишда амалдаги санитария-гигиена талабларига риоя қилишда хамкор ташкилотлар билан ўтказилган тадбирда СЭО ва ЖС бўлими ходими томонидан тегишли кўрсатма ва тавсиялар берилди.

   Гепатитнинг ўткир ва сурункали турлари мавжуд. Ўткир гепатит билан касалланган инсон жигари қайта тикланишига имкон бериш учун бир йилгача қатъий парҳезда бўлиши, спиртли ичимликлардан тийилиши керак. Сурункали гепатит ўлимга олиб келувчи жигар циррози ва саратони каби касалликлар асоратига сабаб бўлиши мумкин.

Гепатит билан қандай касалланиш мумкин?  

  Асосан, ушбу касаллик вирус юқиши туфайли ривожланади. Бундан ташқари, гепатит ўткир заҳарланиш, хусусан, спиртли ичимлик фонида ҳам ривожланиши мумкин.  

  Гепатитнинг А, B, C ва бошқалари нимаси билан фарқ қилади? 

Гепатит А — энг кўп учрайдиган, аммо бошқаларига нисбатан хавфсизроқ касаллик тури ҳисобланади. У деярли доим ўткир кечади ва сурункали бўлмайди, ўлимга ва бошқа турларга нисбатан жиддий оқибатларга олиб келмайди. Ушбу касаллик «кир қўллар касаллиги» деб ҳам аталади. Вирусни, асосан, кирланган сув, таом, яхши ювилмаган идиш ҳамда касалланган одам билан контактда бўлиш орқали юқтириш мумкин. Гепатит А билан касалланмасликнинг энг осон йўли унга қарши эмланишдир.  

  Гепатит B — касаллик турлари орасида энг хавфлиси ҳисобланади. Йилига ушбу касалликдан 700 минглаб инсон вафот этади. Ҳозиргача ҳам касаллик қўзғатувчисига бевосита таъсир қиладиган препарат мавжуд эмас. Даволаш муолажалари жигарни яхшилаш ва циррозга айланишининг олдини олиш ҳисобланади. Касаллик қон ва одам организмидан ажраладиган бошқа суюқликлардан ёки онадан ҳомилага ўтади. Агар касалланган одамнинг бир томчи қони ҳовузга тушса, ундаги сув зарарланиш хавфи бўлади.  

  Гепатит C — «Мулойим қотил» деб таъриф бериладиган ушбу касаллик тури ҳам кўпинча жигар циррози ёки саратонига сабаб бўлиши мумкин. Касаллик, асосан, қон орқали, яъни эҳтиётсизлик сабаб стоматолог, маникюр ва бошқа амалиётларда қон теккан буюмдан бошқа бир инсонга юқиши мумкин. Шунингдек, тиш чўткаси ёки соқол оладиган ускуна ҳам вирус юқиши учун сабаб бўлади. 

  Гепатит D — шифокорлар томонидан «суперинфекция» деб аталадиган гепатит D организмда гепатит B вируси бўлгандагина кўпаяди. Аксар ҳолларда касаллик билан зарарланиш қон қуйганда ёки гиёҳвандларнинг шприцлари орқали юқиши кузатилади. Онадан ҳомилага юқиши ҳам мумкин. гепатит B га чалинган беморлар гепатит D юқишига мойил бўлади. Гемофилия касаллиги бор кишилар гиёҳвандларнинг касалликка чалиниш эҳтимоли юқори. Бир вақтнинг ўзида гепатитнинг А ва B турларига чалиниш ҳолатлари ҳам учраб туради. Зарарлангандан кейин касаллик ривожлангунича гепатит B сингари 1 ойдан 6 ойгача вақт ўтиши мумкин. 

Гепатит E — гепатит А сингари E тури ҳам деярли сурункали кечмайди. Аммо аёл ҳомиладорлигининг сўнгги уч ойида ушбу вирусни юқтириб олса, ўлим эҳтимоли 40 фоизни ташкил этади.  

  Гепатит билан зарарланмаслик учун нима қилиш керак?  

   Гепатитнинг вакцинаси бор турларига қарши эмланинг. Шахсий гигиена қоидаларига риоя қилинг. Тиббиёт муассасалари ва гўзаллик салонларида бир марталик асбоблардан фойдаланиш ва уларни стерилизацияланганига эътиборли бўлинг. Иложи борича бир йилда бир марта гепатитга қон таҳлили топширинг. Гепатитнинг баъзи турдаги вируслари қонга тушганидан кейин 20 йилгача ўзини намоён қилмаслигини унутманг.   

  Ўз саломатлигингизга бефарқ бўлманг! 

Учкудук туман Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги булими. Г.А.Назарова.