Gepatitning A turi. Xo`sh bu qanday xastalik? Qayerdan yuqishi mumkin va asoratlari qanaqa?

   BIZDA QAYSI TURI KO`PROQ UCHRAYDI?

—Virusli gepatit A (xalq orasida-sarq) kasalligi– bu o`tkir yuqumli jigar kasalligi hisoblanib, qo`zg`atuvchisi gepatit A kasalligi virusi hisoblanadi. Har yili o`n millionga yaqin odam ushbu kasallikka chalinadi. O`zbekiston Respublikasida virusli gepatitlarning A, V, S turlari ko`proq uchraydi. Maktabgacha yoshda bo`lgan bolalar va kichik maktab yoshidagi bolalar boshqalarga nisbatan ko`proq kasallanadi. 

    VIRUSNING YUQISHI...

— Inkubasion davri, yani virusning organizmga tushishi va kasallikning ilk belgilari paydo bo`lishi 15 kundan 50 kungacha bo`lgan davrni o`z ichiga oladi. Kasallikning yuqish yo`li alimentar yo`l bilan–virus bilan zararlangan oziq-ovqat maxsulotlari, suv, o`yinchoqlar va iflos qo`l orqali yuqadi. Virus tashqi muxitga chidamli 60°C haroratgacha bo`lgan chuchuk va sho`r suvda bir necha oylab saqlanishi  mumkin. 

   XASTALIK ALOMATLARI

—Gepatit A kasalligi jigar to`qimalarini yallig`lanish va nekrozli o`zgarishlarga va intoksikasiya(zaxarlanish) sindromlarini paydo bo`lishiga, jigar va taloqni kattalashishi, jigar faoliyatining klinik va laborator buzilishlari, sariqlik belgilarining paydo bo`lishi, siydik rangini to`q rangga kirishi va axlatni rangsizlanishi bilan xarakterlanadi.Klinikasida quyidagi simptomlar namoyon bo`ladi: xolsizlik va darmonsizlik, ishtaxa yo`qolishi, ko`ngil aynish va qayt qilish, mushaklarda og`riq. Yashash va ish joylarining sanitariya jixatdan qoniqarsiz xolatda bo`lishi, shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilmaslik, axolining zichligi, oziq-ovqat maxsulotlarini tayyorlash qoidalarini buzilishi, sifatsiz ichimlik suvidan foydalanish viruslarning ko`payishiga sharoit yaratadi.

   VIRUSLI GEPATIT “A”NING KECHISHI VA ASORATLARI

Virusli gepatit “A”ning kechishi 3 xil jarayonda o’tishi mu’mkin;

Yengil shakli.

O’rtacha og’ir shakli.

Og’ir va fulminant shakllari-intoksikatsiya rivojlangan, juda og’ir kechishi, jigar yetishmovchiligiga olib keladi bazan o’lim holati uchraydi.

   VIRUSLI GEPATITDAN HIMOYALANISHNING 6 MUHIM QOIDASI:

•  Sog`lom turmush tarziga rioya qilish;

•  Shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilish, ovqat tayyorlash va ovqatlanishdan oldin, jamoat joylariga va xojatxonaga borgandan so`ng qo`lni yaxshilab sovunli suvda yuvish;

•  Oziq-ovqat maxsulotlarini tayyorlash va saqlash jarayonlarida sanitar-epidemiologik qoidalarga rioya qilish;

•  Meva va sabzavotlarni iste`mol qilishdan oldin oqar suvda yaxshilab yuvish va so`ngra qaynagan suvda yuvish;

•  Yashash joy gigienasiga rioya qilish: xonalarni shamollatish va namli tozalov ishlarini olib borish;

•  Gepatit A virusiga qarshi emlash.

YODDA TUTING!

Profilaktik qoidalar kundalik turmush tarzingizga aylanishi kerak.

Virusli gepatit A kasalligiga eng samarali usul bu virusli gepatit A kasalligiga qarshi emlashdir!!!

Uchquduq tuman SEO va JS bo’lim epidemiolog vrachi G’iyosjon Aktamov

    Талабалик даврларимиз ўқиганим Тоғай Муроднинг “Отамдан қолган далалар” асарини ёзиш учун адиб туғилажак асар қаҳрамонлари билан кенг далаларда меҳнат машаққати ва роҳатини тотган, бирга ухлаб, бирга тонг оттирган, хуллас, улар билан ҳамнафас бўлган экан. Бу жараёнлар натижасида “Отамдан қолган далалар” дунёга келган. Тоғдек ёзувчига ўзимни тенглаш фикридан йироқлигимни таъкидлаганим ҳолда, мен ҳам бир кунга шаҳар марказидаги атмосферадан бироз узоқлашдим. Ишчи-ходимлар билан бирга, бир автобусда, уларнинг меҳнат шароитлари, саноат ҳудудларида амалга оширилаётган бунёдкорлик ишлари билан танишиш мақсадида, Шимолий кон бошқармасининг йирик, аҳамиятга молик бўлинмаларидан бири Автомобил транспорти бошқармасида бўлдим. 

    Автомобил транспорти бошқармаси туман марказидан 35 километрлик масофа, ярим соат-қирқ дақиқалик йўлни ташкил этади. Яна бир янги кунни хайрли ўтказишни мақсад қилган бир неча ишчи-ходимлар билан автобусга ўтирдим. Аҳоли талқинида “13-микрорайон” дея аталувчи “Чўл гули” кўчасидан кейин бошланадиган кенгликлар ортидан куз фаслида яшаётганини унутгандек, ёзга хос нур сочаётган қуёшнинг тафтини иссиғу совуққа саботли саксовуллар сингдириб, доимий ҳамроҳларига айланган ходимларга тонгги майин шабода тақдим этаётгандек. Автобусдаги мусиқа кимгадир эрталабки сокинлик орқали ишда ва оилада янги мақсадлар тузишга имкон беради, кимдир фарзандлари тарбияси ҳақида ўйлаб қолади, кимлардир битмайдиган рўзғор юмушларини битириш илинжида, яна кимдир ота-онасини хурсанд қилиш ўйида... хуллас, ярим соатлик йўл тафаккур қилувчилар учун мушоҳада этишга айни муддао! 

    Автобус Автомобиль транспорти бошқармаси томон қайриларкан, ўнг томонда ўзгаришлар бўй кўрсата бошлайди. Ҳурматли Президентимизнинг иқтибослари ифодаланган ёзув илдирилган бокс янгидан барпо этилган. Автомобил транспорти бошқармаси азаматлари авваллари саҳронинг инжиқ табиати, ёмғир, қорларини енгиб, очиқ осмон остида баҳайбат техникалар таъмирини амалга оширишарди. Ходимлар меҳнат шароитларини яхшилаш, таъмир ишларини олиб боришда унумдорликка эришиш, мақсадида, ана шу таъмирлаш бокси қуриб битирилди. Бокснинг ички ҳудуди “гулливер” техникалар учун қулай таъмирлаш зонаси ҳисобланиб, ҳаво-айланиш (вентилляция), ёз ва қиш мавсумида иситиш-совутиш тизимига ва юк кўтариш қобилияти 

   16 тонна бўлган кўприкли кранига эга. 

    Автомобил транспорти бошқармасида инструментал омборхонанинг қурилиши ҳамда, ташкилотнинг аҳамиятга молик қисми бўлмиш марказий таъмирлаш устахонасига ўрнатилган юк кўтариш қобилияти 32 тонналик кўприкли кран таъмирлаш жараёнларини жадаллаштириш учун мутлақо зарур жиҳоз! Бу ҳудудда шижоат ва тезкор техник ечим бир дақиқа бўлсин, тўхтаб қолган эмас. 

   Мутахассислар ва тажрибали ходимларнинг катта тоғ-кон юк автомобилини қуршаб олиб музокара қилишаётган қизғин пайтидан фойдаланиб, улкан техниканинг салобатидан ҳайиқиш мени унга яқинлашмасликка ундаса-да, кўнглимдаги қизиқиш устун келиб техника қоидаларига амал қилган ҳолда, оғир юк автотехникасини кузатаман. Ҳайдовчи курсисидан пастга қараб ўлчанганда 3 метрни ташкил қиладиган баландлик ва кузов кўтарилганида 8 метргача борадиган юксаклик ҳар қандай нозик жинс вакилаларига баҳайбат кўринади, албатта! Шундай бўлса-да, кўнгилдаги шижоат техниканинг кузовини ҳам обдон томоша қилишга ундади. Эндигина 2 ёшга тўлган алпкелбат техниканинг ҳайдовчи учун мўлжалланган кабинаси гўё смарт хонадек! 

   Хуллас, бу оғир юк техникаси ичида яратилган қулайлик кимнингдир уйида ҳам топилмайди. Шинам, хавфсиз, самарали техника! Фидойилик билан меҳнат қиладиган, давлат мулкини кўз қорачиғидай асрай оладиган ҳар қандай моҳир ҳайдовчига бундай техника билан катта маош насиб этиши тайин! 

   Миллиардлаб маблағлар эвазига келтирилган техниканинг “организми” учун ҳам ана шундай харажат сарфланади. “Биз йилига фалон тонна олтин ишлаб чиқарамиз!”, дея фахрланамизу корхонамизга, бизнинг ризқимиз боғланган ташкилотимизга милён-милён харажатлар ортидан келтириладиган маҳсулотларни ҳисобга олмаймиз. Шундай пайтларда фаросатли Фармонбувининг “Боқивой, сен оиламизга келаётган даромаддан ҳайратланганингда, бу рўзғорнинг харажатини ҳам ёддан чиқарма!”, деган пурмаъно сўзларини ҳам эслайман.

   Сўнгги йилларда Автомобил транспорти бошқармасига жаҳон андозалари даражасидаги замонавий янги тоғ-кон технологиялари жорий қилинди, йирик ҳажмдаги бунёдкорлик ишлари амалга оширилди. Япония давлатининг “КОМАТSU”, АҚШнинг “CATERPILLAR”, Беларуссиянинг “БелАЗ” компаниялари томонидан ишлаб чиқарилган катта ҳажмдаги тоғ-кон жинсларини ташувчи автоағдаргичлар, бульдозерлар, фронтал юклагичлар, автогрейдерлар, таъмирлаш устахона автомашинаси, ёқилғи тарқатиш автомашинаси, шиналарни сочиб-йиғиш стенди келтирилди. Хориж техникаларининг барқарор ишлаши, ишлаб чиқариш унумдорлигини ошириш, техникаларнинг кафолатли муддатларини назорат қилиб бориш ва доимий техник сервис кўрсатиш мақсадида, Автомобил транспорти бошқармаси ҳудудида “КОМАТSU”, “CUMMINS” ва “CATERPILLAR” компанияларининг вакиллик бинолари қурилди. 

   Юқорида келтирилган техникалар бу – барчаси ишчи-ходимлар манфаатини кўзлаб, турмуш сифатини яхшилашни мақсад қилиб бажарилган ишлардир. 

   Суҳбатдош бўлганим фойдаланиш бўлими оғир юк автомобили ҳайдовчиси Жасур Уралов бугунги кунда ўзи ва ҳамкасбларининг эришган ютуқларини ташкилот раҳбарларининг адолати, ташаббускорлиги ортидан деб билади. Тиришқоқ ва меҳнатсеварлиги юз-кўзидан аён ҳайдовчи шу пайтга қадар ота-онасига моддий томондан юк бўлмагани, аксинча, бугунги кунда оилавий бюджетидан орттириб, улар кексайган пайтларида кўмаклашиб, ота-она ризолигини олаётганидан бахтиёрлигини тўлқинланиб гапирди. 

   Яқин йилларда ҳайбатли ғилдираклар - катта ўлчамли шиналарни таъмирлаш ва ямаш ишчилардан катта куч талаб этарди. Улкан шинани “кўтариб олган” техникани кўрдиму мен авваллари ишчиларнинг шиналар билан қандай тил топишишганини тасаввур ҳам қилмасдим.  

   “TIP-TOP” деб аталувчи цехда ана шу шиналар таъмирланади. Цехнинг аҳамиятли томони - цехнинг цехга ўхшамаслиги! TIP-TOP ҳозирги замон талабларига мос келадиган қуйма пол билан жиҳозланди. Ички ёнув двигателларини таъмирлаш цехи ҳам худди шундай замонавий кўриниш олди. Шинам ва ёрқин зални эслатувчи цехлар ишчиларга маданий ҳордиқ кайфиятини улашади, жонли табиат бурчагидаги қушлар ва аквариумдаги балиқлар олами эса Автомобил транспорти жамоаси мўъжиза ярата олишга қодир жамоа эканига ишорадир! 

   Жамоада меҳнат қилаётган Комил Эшонов, Авазмурот Юлдашев, Бахтишод Маматов, Санжар Тагаев, Нурали Жўраев, Меҳриддин Бўранов, Нодирбек Ниёзов, Мирзо Камолов, Дадахон Эшқувватов каби илғор ходимлар яратувчанлик фикри билан бўлинма ҳаётида муҳим ўринга эга мутахассислардир. 

   Бунёдкорлик бутун Автомобил транспорти бошқармасини қамраб олган. Жиҳозларни таъмирлаш бўйича навбатчи чилангарларнинг кийиниш ва ювиниш бинолари, аккумулятор цехи, лаборатория биноси тўлиқ капитал таъмирланди ва спектрометр қурилмаси олиб келиниб ишга туширилди. Фойдаланиш маъмурий биноси ва ишчи-ходимлар учун янги ошхона қуриб фойдаланишга топширилди. 

   2021-2022 йиллар Автомобил транспорти бошқармасида амалга оширилган диққатга сазовор ишлар ортида бутун жамоа, қолаверса, Ўткир Қодиров, Шерали Худойбердиев, 

   Фаррух Ризоев, Умиджон Арипов, Достон Қаххоров, Самандар Баротов каби салоҳиятли, ғайрат-шижоатли ходимлар ва ташаббускор ёшлар ҳам бор. 

   Шимолий кон бошқармасида инсон ҳаёти хавфсизлиги энг асосий масала. Зеро, ташкилот ҳар бир ходимнинг уйига - оиласи бағрига соғ-омон қайтишини кафолатлайди. 

   Ишчи-ходимларнинг ҳам меҳнат муҳофазаси ва техника хавфсизлиги қоидаларига амал қилган ҳолда, виждонан меҳнат қилиши бу – касбига, ташкилотга, қолаверса, оиласига кўрсатган садоқати, десак муболаға бўлмас. 

   Ҳар тонг масъулиятли касбини талофотларсиз ўтказиш ўйи билан иш бошлайдиган Ўткир Зиёевнинг қалбида ҳам ишчи-ходимларнинг оилавий бутунлигини сақлашга эришиш, саломатлигини назорат қилиш ва хавфсизлигини таъминлаш каби эзгу мақсадлар бор.  

   Ана шундай эзгу мақсадлардан яна бири ҳайдовчиларнинг касбий маҳоратини оширишдир, зеро моҳир ҳайдовчи билан кўзланган маррага омон етиб бориш мумкин! Автомобил транспорти бошқармасида қуриб фойдаланишга топширилган ўқув-машғулот биноси симулятор ўқув-амалиёт тренажери билан таъминланган бўлиб, тренажер баҳайбат тоғ-кон автомобилининг кабинасини эслатади, ускуна ишга тушиши билан кўз олдингизда каръер майдонлари пайдо бўлиб, гўёки 

кон-қазилма ҳудуди бўйлаб алпқомат техникада ҳаракатланаётгандек ҳис этасиз ўзингизни. Ҳайдовчилар бу ерда алоҳида йўналтирилган тажрибали устозлар Ҳомид Жумаев ва Петр Коптев ёрдамида амалиёт ўтайдилар. Амалиёт натижалари компьютер орқали - инсон омили иштирок этмайдиган холис баҳолаш методи бўйича аниқланади. Авваллари ўқув-амалиёт ўташ учун бир гуруҳ ҳайдовчиларга конда ташиш ишлари билан банд бўлган техникани кунлик жадвалидаги ишдан озод қилиш, ёқилғи-мой маҳсулоти сарфи, шиналар таъмири каби кўплаб оворагарчиликлар бўлган, яъни кон бошқарма ўқув-амалиёт учун миллионлаб зарарларга ишлар эди. Ҳозирда мўъжизанинг ўзи бўлган симулятор орқали ҳар соҳада катта иқтисодий тежамкорликка эришилган.  

   Шу ўринда бўлинмада Автомобил транспорти бошқармаси касаба уюшма қўмитаси раиси Зафар Санаев меҳнат фаолиятига қисқача чизги бериб ўтсам. Уни чин маънода ўз ишига ва виждонига содиқ меҳнат қиладиган касаба уюшма қўмитаси раиси, десак муболаға бўлмайди. Бўлинма ишчи-ходимларининг ижтимоий мазмундаги масалаларига одил ечим топишда, ишчиларнинг меҳнат таътилини муносиб ўтказиш, таътил кунларида ўз саломатлигига аҳамият бериш, маданий дам олишларини таъминлаш мақсадида йўлланмалар тақсимоти учун ниҳоятда адолатли. Халқ демократик партияси депутати сифатида ҳам бажарган ишлари таҳсинга лойиқ.  

Бу ҳақда албатта, кейинчалик батафсилроқ ёзишни дилимга тукканман. 

   ХУЛОСА ЎРНИДА

Бир неча йиллар аввал ушбу ташкилот ҳақида кўрсатув тайёрлаганимда, Қаҳрамон Бомирзаевнинг ёш мутахассис бўлишига қарамай, ўзининг қатъий қарорига эга эканига гувоҳ бўлгандим. Бугун раҳбарларнинг илмга чанқоқ ходимни қўллаб-қувватлови асосида унинг транспорт саноатига керакли, муаммоли саволларга тезкорлик билан ечим топувчи мутахассис бўлганини кўриб, ўша пайтлар хаёлимдан ўтган фикрда янглишмаганимни тушундим. 

Бугунги Автомобил транспорти бошқармаси аввалгисидан бутунлай фарқ қилади. Жамоадаги 

техник-технологик янгиланишлар, кон бошқарма бўлинмалари орасида ҳамиша олдинги сафда туришга интилиш, илғор ғояларни реал ҳаётга – саноатга тадбиқ қилиш бўлинма раҳбари 

Ахат Қурбановнинг кундалик режаси ва мақсадидир. Бугун, Автомобил транспорти бошқармасига бўлган бир кунлик кичик “сафарим” асносида ана шу режаларнинг аниқ мақсад асосида бажарилган ифодасини кўрдим. Албатта, босиб ўтилган муваффақият бир ёки бир неча чоғли гуруҳ билан амалга оширилмайди, балки бунинг ортида катта жамоанинг улкан ва машаққатли меҳнати бор. 

Автобусда қайтарканман, ўша – бизларни кутиб олган таниш қуёш қайтишимизда ҳам ойнадан нур таратиб ҳамроҳлик қилди. Энди автобус ичи эрталабки сокинлик ўрнига ходимларнинг ўзаро ҳазил-ҳузули билан жонланган, фаҳмимча, улар Ватан олдидаги вазифаларининг бир кунини ёруғ юз ила якунлаганлари ва магнитдек ўзига чорлаб турувчи 

маскан – оилаларига омон бораётганларидан хурсанд! 

Тонгдаги мақсадимни жамлаб, ўй-хаёллар оғушида қайтарканман, беихтиёр орқа ўриндиқда бир ходима аёлнинг (менимча яқиндагина ишга қабул қилинган бўлса керак!) шукрга тўлиқ, Шимолий кон бошқармасидан миннатдор, тақдиридан рози оҳангдаги сўзларидан қалбим қувончга тўлди. Ундаги шукур менга кўчгандек бўлди! Кун давомида кўрганим кўплаб хотин-қизлар учун номаълум техник дунё кўз олдимдан ўтдию мендек бир сўз тузувчи, оддий бир аёл учун техник янгиликлар оламини очган тақдиримдан ўргилай, дедиму автобусдан тушиб уйимга фарзандларим оғушига ошиқдим. 

 Нилуфар Муйдинова 

ШКБ кадрлар бўлими мутахассиси

    Давлатимиз раҳбари ташаббусига кўра маҳаллалардаги ижтимоий ҳимояга мухтож хотин-қизларни қўллаб-қувватлаш янги босқичга кўтарилган.

    Куни кеча Учқудуқ тумани ҳокимлиги томонидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йил 11 майдаги “Ўзбекистон Республикаси иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги ҳузуридаги маҳаллабай ишлаш ва тадбиркорликни ривожлантириш агентлигининг аҳолини тадбиркорликка жалб қилиш жамғармаси маблағлари ҳисобидан субсидиялар ажратиш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида”ги 252-сонли қарорига асосан тумандаги ишсиз хотин-қизларга маҳаллабай ишлаш ва тадбиркорликни ривожлантириш агентлигининг аҳолини тадбиркорликка жалб қилиш маблағлари ҳисобидан субсидия асосида тикув машинкалари топширилди. Жами 90 млн. сўм маблағ эвазига тикув машинаси, дазмол ва дазмол доскасидан иборат жамламани 9 нафар опа-сингилларимиз қабул қилиб олди.

    – Тикувчиликка жуда қизиққаним боис маҳалламиздаги ҳоким ёрдамчисига субсидия асосида тикув машинаси олиш мақсадида ариза топширган эдим, – дейди “Абай” маҳалласидан Зебо Нормаматова. – Уч ой давомида ҳунар ўргандим. Бугун эса мутасаддилар томонидан менга субсидия асосида тикувчилик машинаси топширилди. Энди мен ҳам тикувчилик орқасидан оиламга моддий наф келтираман. Бундан жуда хурсандман.

   Йил якунига қадар Учқудуқ туманида ижтимоий дафтарларга киритилган ва ишсиз хотин-қизларга белгиланган тартибда субсидия асосида тикув машиналари бериш давом этади.

Нафиса НАЖМИДДИНОВА,

туман ҳокими ўринбосари, оила ва хотин-қизлар бўлими бошлиғи.

    21 октябрь - ўзбек тилига давлат тили мақоми берилганлигининг 33 йиллиги муносабати билан Навоий-кон металлургия комбинати АЖ Шимолий кон бошқармаси ёшлари ўртасида "Она тилим-фахрим, ғурурим!" шиори остида заковат интеллектуал ўйинининг финал босқичи ўтказилди.

   Интеллектуал ўйинда 12 та жамоа иштирок этди. Билимлар баҳсининг якуний натижаларга кўра, фахрли биринчи ўринни “Шарқий” кони жамоаси қўлга киритиб, ШКБ кубогига эгалик қилишди. 

   Иккинчи ўрин 3-гидрометаллургия жамоасига, учинчи ўрин марказий физика-кимёвий лабораторияси ҳамда атроф-муҳит муҳофазаси ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш лабораториясининг биргаликдаги “Лаборатория” жамосига насиб этди.

   Танлов ғолиблари диплом ва эсдалик совғалари билан тақдирландилар.

Феруз ҒАФУРОВ,

ШКБ ёшлар етакчиси.

   Мазкур низом давлат пенсияларини тайинлаш, пенсия имтиёзларини қўллаш, қайта ҳисоблаш, тиклаш, тўлаш, пенсиядан чегирма қилиш, фуқароларнинг пенсия ва бошқа тўловлар билан таъминлашга доир масалаларини ҳал қилиш тартибини белгилайди.

   Ташкилотлар маъмурияти ҳар йили декабрда шахсий варақчалар ва меҳнат дафтарчалари асосида кейинги йилда ҳам умумий, ҳам имтиёзли шартларда пенсия олиш ҳуқуқига эга бўладиган ходимлар рўйхатини тузади.

   Фуқаро пенсия тайинлашни сўраб пенсия олиш ҳуқуқи пайдо бўлган кундан бошлаб исталган вақтда, бирор муддат билан чекланмаган ҳолда мурожаат этиш ҳуқуқига эга.

   Пенсия тайинлаш (қайта ҳисоблаш) учун зарур бўлган маълумотлар қуйидагилардан олинганида Пенсия жамғармаси бўлими пенсия тайинлаш учун мавжуд маълумотларни текшириш тўғрисида қарор қабул қилишига йўл қўйилмайди:

• жамғариб бориладиган пенсия тизимидан;

• пенсия жамғармасига ўтказилган суғурта бадалларини якка тартибда ҳисобга олишнинг марказлаштирилган электрон реестридан;

• фуқаролар иш ҳақининг якка тартибдаги ҳисобини юритишнинг марказлаштирилган электрон реестридан;

• ягона миллий меҳнат тизими идоралараро дастурий-аппарат комплекси ва бошқа вазирлик, идораларнинг ахборот тизимларидан.

   Қуйидагиларни тайинлашни сўраб мурожаат қилганда илова қилиниши зарур бўлган ҳужжатлар ва маълумотлар Ягона миллий меҳнат тизими идоралараро дастурий-аппарат комплексида мавжуд бўлган ҳолларда илова қилинмайди:

• ёшга доир пенсия тайинлашни;

• ногиронлик пенсиясини тайинлашни;

• боқувчисини йўқотганлик пенсиясини тайинлашни;

   Пенсия тайинлашни сўраб мурожаат қилган шахс зарур ҳужжатларни тақдим этмаган тақдирда, Пенсия жамғармаси бўлими ушбу ҳужжатларни тегишли ташкилотлардан талаб қилиш юзасидан ёрдам кўрсатади. 

Лола ШЕРОВА,

Бюджетдан ташқари пенсия жамғармаси 

туман бўлими етакчи инспектори.

   Вилоят ҳокимининг таълим бўйича маслаҳатчиси, Хельсинки университети профессори, финландиялик Коли Ева Ханне бугун Учқудуқ туманида бўлиб, туман ҳокими С.Хамроев билан учрашди. Ева Ханне хонимга вилоят халқ таълими бошқармаси бошлиғининг биринчи ўринбосари Ш.Хамидова ҳамроҳлик қилди.

   Суҳбат давомида Финландия мамлакати ҳақида батафсил маълумотлар бериб, мамлакат тили, бошқаруви, аҳолисининг яшаш тарзи тўғрисида сўзлаб берди.

   Шунингдек, мамлакатда таълимга бўлган эътибор, ота-оналар билан ҳамкорлик, ўқувчиларнинг эгаллаган билимларини ҳаётга татбиқ этиш йўллари, самарали ўқитиш усуллари, таълимда ортда қолаётган ўқувчини билим сифатини ошириш юзасидан қўлланиладиган усуллар ҳақида ҳам фикрларини баён этди.

    Вилоят марказидан олисда чўл ҳудудида жойлашган Учқудуқ шаҳридан олган таассуротлари билан ўртоқлашди. Ўз навбатида туман ҳокими С.Хамроев ҳам бугун мамлакатимизда таълим соҳасида амалга оширилаётган ислоҳотлар, учқудуқлик ёшларнинг билимда, спортда қўлга киритаётган ютуқлари ҳақида батафсил тўхталиб ўтди.

   Музокаралардан сўнг, Коли Ева Ханне туманимиздаги 20-умумий ўрта таълим мактабида бўлди.

УЧҚУДУҚ ТУМАН ҲОКИМЛИГИ АХБОРОТ ХИЗМАТИ.

     Bugungi kunda hayotiy jarayonlar davomida koʻp marta quloqqa chalinib qoladigan, yoki biror tashkilotga borganda katta harflar bilan yozib qoʻyilgan Korrupsiya  va unga aloqador soʻzlar aslida koʻp ming yillik tarixga ega. Tarixiy manbalarga koʻra  korrupsiya haqida eramizdan avvalgi Shumer podsholigi davrida ham eslatib oʻtiladi. Korrupsiyaning bugungi kungacha yetib kelganligi esa  shundan dalolat beradiki, boshqa illatlar kabi, uni ham tag-tugi bilan yoʻqotib boʻlmaydi. jamiyat rivojiga xavf soluvchi korrupsiyaning oldini olish  bir yoki ikki mamlakatnigina tashvishga solayotgan mavzu emas. Bugun bu masala global darajada haligacha mukammal yechimini topmagan va topmaydiganga oʻxshaydi. Nega bilasizmi? Chunki, inson omili bunda yuqori. Moddiy manfaat yotibdi tagida, noqonuniy va harom boʻlsa-da. Insonning koʻziga togʻri yoʻl, gunoh koʻrinarmidi  gap pul haqida ketganda?!

    Naqadar xudbinmiz, naqadar koʻzi och. Cheksiz Qudrat Sohibi oldida bir lahzachalik qadri yoʻq bu umrimizda nimalarni xohlab, nimalarni tusamaydi bu nafs. Mol – dunyo-ku oʻz yoʻliga, oʻzimiz… oʻzimizga tegishli deb oʻylaydigan jism-u tanimiz ham Allohniki-ku! Nega tirishamiz toʻq qoringa yana ovqat qidirib, nega toʻymaymiz ogʻzimizda luqmamiz boʻla turib, nega boshqalarning qoʻliga qarab qolamiz qoʻynimiz toʻla ne’mat boʻlganda?

    Bizda ayb yoʻq! “Rozi qilishini men soʻrabmanmi?! Koʻnglidan chiqarib berdi-da qilgan ishimga yarasha! Oʻzi-ku qoʻyar-da qoʻymay, “oling-oling… chin dildan.. koʻnglimga tugib qoʻygandim endi, olsangizchi” deb hol-u jonimni qoʻymagan. Bermasayam rozi edim, nimayam derdim…”  Bizda ayb yoʻq!

    Masalaning bu tomoni ham bor. Shu darajaga tushdikki, tamagirlikning eng yorqin namunasi bugun oddiy, kundalik hayotda koʻp kuzatiladigan bir holatga aylangan. Faqat uni hech kim korrupsiya deb atamaydi. Uning nomi boshqacha jaranglaydi: “Niyat qilib qoʻygandim, ishim hal boʻlsa, shu akamizga bi-i-i-r …”

    Chindan, ayb pora oluvchilarda emas, balki uni beruvchilarda! Emishki, toʻrt – besh soʻm bersang, xotining bilan chaqalogʻingga yaxshiroq qararmish. Birov aytmaydiki, bu oq xalatlilarning vazifasi oʻzi shu – yaxshiroq qarash hamma bemorga!  Bolalar bogʻchasidan tortib, ishlaydigan ishxonalarimizgacha bu “an’ana” davom etadi. Demakki, qarashimizdagi nuqsonlarga tuzatish kiritmas ekanmiz, doim ishimiz hal boʻlishi uchun kimlarningdir hojatini chiqarib yuraveramiz. Natijada, “rivojlanish” avj oladi… faqat salbiy hisobda.       Korrupsiyaning noqonuniyligini, uning haromligini aqlga oʻrgatib boʻlmas ekan, uning tomir yoyishini keskin jazo bilan toʻxtatish kerakdir.

      Jinoyat Kodeksining 210-moddasidagi jazo turi pora bilan oziqlanadigan, “immunitet” shakllangan inson uchun kichik shamollashning bir koʻrinishidek gap. Faqat uni “oʻz vaqtida oldini olishga ulgurish” lozim. Bundaylar har qayerda oʻzlariga oʻxshaganlarni topib, hatto yarata oladilar. Asosiysi, masala “oʻraga sichqon tushdi, guldur gup boʻlsin”, yiring olib kattalashib ketmasin. Mana qanday korrupsiya urchib ketyapti. Oʻziga ishongan odam nega pora bersin? Oʻzini hurmat qilgan, iymonli odam nega pora olsin? Shunday ekan, bu puch ish amalga oshishida oʻzining “hissa”sini qoʻshganlarga jazoni keskinlashtirish qabih yoʻlga kirmoqchi boʻlgan har qanday insonni, yana bir bor chuqur mulohaza yuritishga undaydi. Ommaviy xalqqa sazoyi qildirish, kerak boʻlsa mol-mulkini toʻliq davlat tasarrufiga musodara qilish bilan ham kurashsak arziydi.

     Xohlardimki, korrupsiya ijtimoiy qatlamda oʻz oʻrniga ega boʻlmaganlarning belini bukchaytirmasin, yuzini yerga qaratmasin, taqdir shunaqa ekan deb tan berib ketaverishlariga zamin boʻlmasin, beparvo va norozi kimsalarga aylantirmasin! Jamiyatda aholidan korrupsiyaga boʻlgan munosabat soʻralishiga-da ehtiyoj qolmasin.

    Har bir jamiyatda korrupsion munosabat emas, korrupsiyaga nisbatan nafrat ufurib tursin.

    Davlatda ko’p sohalarning ildiziga bolta urar ekan, bu tanazzulning sababchilari keskin jazolansin! Yo’l yoqasidagi bannerlarda shiorlar emas, korrupsionerlarning suratlari osib qo’yilsin! Insonlarning yashash tarziga, hayotiga bu og’u xavf tug’dirmasin!

Yandashova Feruza Avaz qizi

Uchquduq tuman xalq ta’limi bo‘limi metodisti

    Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатнинг Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар масалалари қўмитасида доимий асосда ишловчи сенатор Турсунов Кобул Бекназарович Учқудуқ туманида бўлиб, депутатлар ҳамда кенг жамоатчилик вакиллари билан тарғибот йиғилиш ўтказди.

   Тарғибот тадбири Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг ўттиз учинчи ялпи мажлисида маъқулланган қонун ва кўриб чиқилган масалаларнинг мазмун моҳиятини аҳоли ва кенг жамоатчиликка етказиш масаласига бағишланди.

Йиғилиш аввалида Учқудуқ тумани ташкил этилганлигининг 40 йиллиги муносабати билан чоп этилган “Учқудуқ кеча ва бугун” китоб альбоми туман ҳокими томонидан Сенатнинг Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар масалалари қўмитасида доимий асосда ишловчи сенатор Турсунов Кобул Бекназарович эсдалик учун топширилди.

Шундан сўнг, 2022 йил 7 октябрь куни бўлиб ўтган ялпи мажлисда сенаторлар томонидан қабул қилинган 11 та масала, шу жумладан 6 та қонун юзасидан фикр-мулоҳазалар билдирилди.

Ҳар қандай глобал шароитда, ҳар қандай вазиятда инсон ҳуқуқ ва манфаатларини таъминлаш, иқтисодий барқарорликни сақлаб қолиш, ижтимоий ҳимояни кучайтириш, ёш авлод таълим-тарбиясига янада жиддий эътибор қаратиш муҳим вазифалардан саналади. 

   Олий Мажлис Сенатининг ўттиз учинчи ялпи мажлисида ушбу йўналишларнинг ҳуқуқий асосини такомиллаштиришга оид бир қатор масалалар сенаторлар томонидан атрофлича кўриб чиқилди ҳамда қизғин фикр-мулоҳазалар билдирилди. 

Сенатнинг ялпи мажлисида сенаторлар янги таҳрирдаги “Стандартлаштириш тўғрисида”ги Қонунни муҳокама қилдилар. 

   Қайд этилганидек, амалдаги қонун 1993 йилда қабул қилинган бўлиб, бугунги кун талабларига ва стандартлаштириш соҳасидаги халқаро ҳужжатларга мазмунан тўғри келмайди.

   Қонун мақсади стандартлаштириш соҳасидаги муносабатларни тартибга солишдир. Қонунда давлат стандарти тушунчаси мажбурий бажариш маъносини англатгани боис хорижий тажрибаларга таянган ҳолда “миллий стандарт” тушунчасига ўзгартирилмоқда. Чунки миллий стандартлар ихтиёрий асосда қўлланилиши белгиланмоқда.

    Жаҳон Савдо ташкилоти, Стандартлаштириш бўйича халқаро ташкилот ва бошқа ташкилотлар талабларига мувофиқ, ишлаб чиқарувчилар истеъмол бозорлари ёки хорижий бозорларга кириб бориши ҳамда рақобатбардошлилигини ошириб бориши учун стандартлар ихтиёрий асосда қўлланилади.Қонуннинг қабул қилиниши билан 18 мингдан ортиқ стандартлар мажбурий тусдан ихтиёрийликка ўтади. Шу билан бирга халқаро, минтақавий ва хорижий стандартларни Ўзбекистон Республикасида қўллаш тартиби жорий этилмоқда. Бунда улар Миллий органнинг қарори билан миллий стандартлар сифатида ўзгаришсиз қабул қилиш орқали қўлланилади.

   Шунингдек, стандартлаштириш соҳасида муайян муддатга қабул қилинадиган “дастлабки стандарт”ни (DS – Dastlabki Standart) қўллаш тартиби жорий этилмоқда.

   Турли хил идоралар кесимида стандартлаштириш бўйича ишларни алоҳида-алоҳида олиб бориш амалиёти бекор қилиниб, стандартларни экспертизадан ўтказиш, тасдиқлаш, рўйхатга олиш, янгилаш тўғрисида қарорлар қабул қилиш ваколати стандартлаштириш бўйича Миллий орган – Ўзбекистон техник жиҳатдан тартибга солиш агентлиги ҳузуридаги Ўзбекистон Стандартлар институтига берилмоқда.

Қолаверса, стандартлаштириш фаолиятини ташкил этиш тартиби аниқ белгиланмоқда. Жумладан, стандартлаштириш ишларини режалаштириш, стандартлар ахборот базасини яратиш ва юритиш, стандартларни қўллаш, нашр қилиш ва тарқатиш, Стандартлаштириш соҳасидаги низоларни ҳал қилиш тартиби, яъни Апелляция комиссиясини тузиш белгиланмоқда.

   Қонуннинг қабул қилиниши тадбиркорлик субъектларига замонавий ва хорижий стандартлар асосида ўз маҳсулотлари ва товарларини ишлаб чиқишда ҳамда хизматлар кўрсатишда қулайликлар яратиб беради. Бу аҳолига сифатли маҳсулотлар ва хизматлар кўрсатишга хизмат қилади. 

   Шунингдек, Сенатнинг ўттиз учинчи ялпи мажлисида “Фуқароларнинг давлат пенсия таъминоти тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикасининг Қонунига пенсия тайинлаш тартибини такомиллаштиришга қаратилган ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш ҳақида”ги Қонун муҳокама қилинди.

   Таъкидланганидек, мамлакатимизда аҳолини, айниқса ногиронлиги бўлган шахсларнинг ижтимоий ҳимоясини янада кучайтириш, уларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш, ижтимоий адолат принципларидан келиб чиқиб моддий қўллаб-қувватлаш, турмуш ҳамда ҳаёт даражасини оширишга қаратилган изчил ислоҳотлар амалга оширилмоқда.

   Бугунги кунда Ўзбекистонда 782 минг ёки аҳолининг 

2,4 фоизини ногиронлиги бўлган шахс сифатида пенсия ва нафақа олувчилар (шундан 376 минг нафари I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахслар) ташкил этади.

   Қонуннинг асосий мақсади – ижтимоий адолат тамойилидан келиб чиқиб, ногиронлиги бўлган шахсларнинг даромадини ошириш ҳамда меҳнатини муносиб қадрлаш, фуқароларнинг пенсия таъминоти бўйича қонун ҳужжатларини амалиётда қўллашда юзага келаётган турли хил ёндашувларнинг олдини олишдан иборат.

   Амалдаги қонунчиликка мувофиқ, I ва II гуруҳ ногиронлик пенсияси тайинлангандан кейинги иш вақти ёшга доир ёки боқувчисини йўқотганлик пенсияси тайинланаётганида стажга қўшиб ҳисобланади. Бунда ногиронлик пенсияси олаётган фуқаро пенсия ёшига етганда ёки боқувчисини йўқотганда ногиронлик пенсиясини олишни давом эттирса (бошқа пенсия турига ўтмаса) I ва II гуруҳ ногиронлик пенсияси тайинлангандан кейинги иш вақтини қўшиб ногиронлик пенсияси қайта ҳисобланмайди.

   Қонунга мувофиқ 2023 йил 1 январдан бошлаб I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахсларнинг пенсия тайинланганидан кейинги камида 1 йиллик иш стажи ва иш ҳаки миқдоридан келиб чиқиб ҳар 2 йилда бир маротаба тайинланган пенсия қайта ҳисобланади ҳамда пенсия миқдорига қўшиб борилади.

   Қонун қабул қилинса, 2023 йилда (1994–2022 йилларда иш стажига эга бўлган) 75 минг нафар I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахсларнинг пенсияларига ўртача 300 минг сўм қўшилади. Келгусида меҳнат фаолиятини олиб борганларнинг (бугунги кунда I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахсларнинг 

   43 минг нафари расман банд) пенсияси ҳар 2 йилда бир маротаба иш стажи ва ойлик иш ҳақидан келиб чиқиб, қайта ҳисоблаб борилади.

   Қонунга мувофиқ пенсия олиш ҳуқуқи белгиланган ўгай фарзандини 18 ёшгача камида 5 йил тарбиялаган ўгай ота-оналар болани тарбиялаган даврини аниқлаш тартиби, Ўзбекистон Республикаси олдида алоҳида хизматлари бўлган шахсларнинг пенсияларига пенсияни ҳисоблаш базавий миқдорининг 100 фоизидан 150 фоизгача миқдорида устамалар тўлаш тартиби Ҳукумат томонидан белгиланиши кўзда тутилмоқда.Ушбу Қонуннинг қабул қилиниши амалиётда мавжуд турли хил ёндашувларнинг олдини олиш, коррупциоген факторларни келтириб чиқарувчи ҳолатларга барҳам бериш, ижтимоий адолат тамойилидан келиб чиқиб, ногиронлиги бўлган шахсларнинг даромадини оширишга хизмат қилади.

   Шундан кейин ялпи мажлисда “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартишлар киритиш тўғрисида”ги Қонун муҳокама қилинди.

   Таъкидланганидек, мамлакатимизда ерга оид мулкий ва ҳуқуқий муносабатларда барқарорликни таъминлаш, ер эгаларининг мулкий ҳуқуқларини кафолатлаш бўйича тизимли ишлар амалга оширилмоқда. 

   Шунингдек, ернинг иқтисодий қийматини белгилаш орқали уни фуқаролик-ҳуқуқий муносабатлар объекти сифатида эркин муомалага киритишнинг ҳуқуқий асослари мустаҳкамланмоқда.

   Жорий йилда “Ер участкаларини компенсация эвазига жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш тартиб-таомиллари тўғрисида”ги Қонун қабул қилинди.

   Бунинг натижасида жамоат эҳтиёжлари учун компенсация эвазига ер участкаларини олиб қўйиш масалаларини тўғридан-тўғри амал қиладиган яхлит қонун билан тартибга солинмоқда.

   Мажлисда “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартишлар киритиш тўғрисида”ги Қонун соҳада амалга оширилаётган ислоҳотларнинг мантиқий давоми экани қайд этилди. 

 Қонун билан “Гаров тўғрисида”ги Қонунга ва Фуқаролик кодексига мулкий ҳуқуқларни мустаҳкамлашга қаратилган ўзгартишлар киритилмоқда.

   Хусусан, “Гаров тўғрисида”ги Қонунда агар гаровга қўювчининг гаров нарсаси ҳисобланувчи мол-мулкка бўлган мулк ҳуқуқи мол-мулкнинг жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйилиши оқибатида қонунда белгиланган асосларда ва тартибда бекор бўлса, гаровга қўювчига бошқа мол-мулк берилиши ёки тегишли товон тўланиши белгиланмоқда. 

   Шунингдек, мулк ҳуқуқи билан боғлиқ муносабатлар махсус қонун, яъни “Ер участкаларини компенсация эвазига жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш тартиб-таомиллари тўғрисида”ги Қонун билан тартибга солинаётганлиги инобатга олиниб, Фуқаролик кодексининг тегишли моддаларидаги “қонун ҳужжатлари” деган сўзлар “қонун” деган сўз билан алмаштирилмоқда.

   Қонуннинг ҳаётга татбиқ этилиши амалдаги қонунларда назарда тутилган қоидаларнинг турлича талқин қилинишининг олдини олишга ҳамда мулкка бўлган ҳуқуқларни бекор қилиш ва мулкка доир муносабатларни фақат қонун доирасида тартибга солишга эришилади.

   Шу билан бирга, мулкдорларнинг ҳуқуқлари ишончли ҳимоя қилиниши ва хусусий мулкнинг бут сақланишини таъминлаш учун қўшимча ҳуқуқий шарт-шароитлар яратилади. 

УЧҚУДУҚ ТУМАН ҲОКИМЛИГИ АХБОРОТ ХИЗМАТИ.

   Virusli gepatit "A” – o’tkir yuqumli antropanoz kasallik bo’lib, kasallikning qo’zg’atuvchisi viruslardir. Kasallik jigar faoliyatining buzulishi va organizmda umumiy zaharlanish alomatlari bilan kechadi. Sarg’ayish belgisi bilan kechadigan kasalliklar aholiga qadimdan ma’lum bo’lib, bu kasalliklar to’g’risidagi birinchi ma’lumotlar Gippokratning ilmiy asarlarida bayon qilingan.

    Virusli gepatit "A” virusi o’z xususiyatlariga ko’ra enteroviruslar turiga, pikornaviruslar oilasiga mansubdir. Virusli gepatit "A” virusi antigenlik nuqtai nazaridan gomogen bo’lib, o’ziga xos yagona antigen saqlaydi. Bu antigen kuchli immunogenlik xususiyatiga ega.

   Virusning yuqori harorat, kislotalar, efirlar, dezinfektsiyalovchi vositalarga chidamliligi uning tashqi muhitda uzoq muddat saqlanib qolishini ta’minlaydi, ayniqsa past haroratda virus bir necha oy, hattoki yillab saqlanishi mumkin. Virusli gepatit "A” kasalligining asosiy manbai bemor odam hisoblanadi. Bemorlar najasida antigenlarini yuqori sezgirlikdagi immunoferment analizi usullari bilan sariqlik paydo bo’lishidan 12-14 kun oldin va sariqlik paydo bo’lgach yana 3 hafta mobaynida aniqlash mumkin. Virusning eng yuqori miqdori bemor najasida yashirin davr oxiri va butun sariqlik oldi davrida kuzatiladi. Bu paytda virusni 100% bemorlarda aniqlash mumkin. Sariqlikning 1-haftasida 50%, 2-haftasida 20% va3-haftasida 5% bemorda virus aniqlanadi, 4-haftasida virusli gepatit "A”-antigeni kamdan-kam hollarda topiladi. Infektsiya manbai sifatida sariqlik oldi davridagi bemorlar hamda "A” gepatitning simptomsiz shakli bilan og’riganlar eng katta xavf tug’dirishadi.

    Organizmga tushgan qo’zg’atuvchi miqdoriga qarab, virusli gepatit "A” kasalligining yashirin davri 15 kundan 50 kungacha bo’lishi mumkin, o’rtacha 25-30 kunni tashkil etadi. Virusli gepatit "A” kasalligi asosan og’iz orqali yuqadi, ya’ni ifloslangan suv, oziq-ovqat mahsulotlari va maishiy-muloqot orqali yuqadi. Ko’pchilik hollarda suv yo’li asosiy yuqish yo’li bo’lib xizmat qiladi. Oziq-ovqat yo’li bilan zararlanish o’tkir va aksariyat hollarda surunkali tusda amalga oshadi. Bu yo’l bilan yuqishda termik ishlov berilmaydigan turli-tuman oziq-ovqat mahsulotlar, meva-sabzavotlar, ko’katlar, poliz mahsulotlari, sharbatlar asosiy yuqtirish omillari hisoblanadi. Virusli gepatit "A” kasalligining oldini olishning asosiy tadbirlari shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya etish, oziq-ovqat mahsulotlarini saqlash, meva va sabzavotlarni istemol qilishdan avval yuvish, suvni faqat qaynatilgan holda iste’mol qilish, kasallik aniqlangan bemorlarni o’z vaqtida virusli gepatit "A” ga qarshi emlash, kasallikni oldini olishda samarali profilaktik chora-tadbiri hisoblanadi

     Bugungi kunda Dunyoning ayrim davlatlarida virusli gepatit "A” kasalligidan himoyalovchi samarali vaksinalar ishlab chiqilib, ommaviy emlash ishlari olib borilmoqda. Virusli gepatit "A” kasalligiga qarshi emlash 94-98% holatlarda virusli gepatit "A” kasalligini oldini oladi va ushbu vaksina ishlatilganda emlashdan keyingi asoratlar kuzatilmaydi.

    Hozirgi vaqtda, virusli gepatit "A” kasalligiga qarshi emlash ishlari keng tarzda olib borilmoqda. Virusli gepatit "A” kasalligiga qarshi emlash maqsadida, Xitoy davlatida ishlab chiqarilgan "MEVAK-A” vaksinasi qo’llanilmoqda. Jahon sog’liqni saqlash tashkilotining tavsiyasiga ko’ra, ushbu vaksinaning xavfsizligi va sifatini kafolatlovchi sertifikatlari mavjud bo’lib, vaksinatsiya bir marotaba qo’llaniladi, qayta emlash ishlari talab etilmaydi. Virusli gepatit "A” kasalligiga qarshi emlashga asosan 18 oyligidan 14 yoshgacha bo’lgan bolalar emlanishi rejalashtirilgan. Virusli gepatit "A” kasalligiga qarshi emlash ishlari viloyatning barcha shahar va tuman tibbiyot birlashmalaridagi emlash punktlarida amalga oshiriladi.

   Hurmatli ota-onalar, bolalaringizni virusli gepatit "A” kasalligiga chalinmaslikning asosiy va yagona usuli, virusli gepatit "A” kasalligiga qarshi profilaktik emlash hisoblanadi. Bugungi kunda maktablarda hamda Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida va uyushgan hamda uyushmagan bolalar o’rtasida virusli gepatit “A” kasalligi qayd etilmasligi maqsadida profilaktik tadbirlar, jumladan alohida qaynatilgan suvdan iste’mol qilishlari, shaxsiy gigiyenaga amal qilishlari, tartibsiz ovqatlanmasliklari tavsiya etiladi. 

Uchquduq tuman SEO va JS bo’limi. Muallif. N.Adizova

    «Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонун ID-69486 лойиҳаси regulation.gov.uz.uz порталига кенг жамоатчилик муҳокамасига қўйилган.

  Ушбу лойиҳада Ўзбекистон Жиноят кодексига янги 192-12-модда киритилиши таклиф этилмоқда. Унга кўра, жисмоний ва юридик шахсларнинг банклардаги маблағларини уларнинг розилигисиз қонунга хилоф равишда ўтказиш ёки ҳисобдан чиқариш ва ортиқча ундирилган пул маблағларини ўз вақтида қайтармаганлик учун жавобгарлик кўзда тутилмоқда.  

   Лойиҳада агар банк ҳисобварағидаги пул маблағлари мижознинг розилигисиз қонунга хилоф равишда ўтказиш ёки ҳисобдан чиқариш, ва ортиқча ундирилган пул маблағларини жисмоний ва юридик шахсларнинг биринчи талабига асосан қайтармаганлик учун маъмурий жазо қўллангандан кейин содир этилган бўлса, БҲМнинг 200 бараваридан 300 бараваригача миқдорда жарима ёки 3 йилгача муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш ёхуд 300 соатдан уч 360 мажбурий жамоат ишлари ёки 3 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёхуд 3 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.  

   Шунингдек, ўша ҳаракатлар, кўп миқдорда зарар етказган ҳолда, бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил бириктириб содир этилган бўлса, БҲМнинг 300 бараваридан 500 бараваригача миқдорда жарима ёки муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиб, 3 йилдан 5 йилгача озодликни чеклаш ёхуд 3 йилдан 5 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.  

Жуда кўп миқдорда зарар етказган ҳолда уюшган гуруҳ манфаатларини кўзлаб содир этилган бўлса, БҲМнинг 500 бараваридан 600 бараваригача миқдорда жарима ёки муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиб, 5 йилдан 7 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.  

Бу дегани, агар банк мижозларнинг рухсатисиз уларнинг банкдаги маблағларини қонунга хилоф равишда бошқа жойларга ўтказса ёки мижоз талаб қилганда вақтида қайтармаса ёки ортиқча пул ундириб, уни ўз вақтида қайтармаса, юқорида келтирилган жавобгарлик белгиланади.  

    Фирибгарлик ва ўғрилик учун жазо оғирлаштирилиши мумкин. Ахборот тизимларига ноқонуний кириб ва улардан фойдаланиб содир этилган фирибгарлик жинояти учун БҲМнинг 300 бараваридан 400 бараваригача жарима тўланади. Ҳозир бу миқдор 100 дан 300 гача ёки амалдаги нормага кўра ушбу жиноят учун 3 йилдан 5 йилгача озодликдан маҳрум қилиш белгиланган бўлса, эндиликда бу муддат 5 йилдан 8 йилгача этиб қатъий белгиланмоқда.  

   Бир сўз билан айтганда, агар рухсатсиз сизнинг картангиздан пул ўғирлашса ёки сизни алдаб карта маълумотларингизни олиб пул ўғирлашса, 90 миллион сўмдан 120 миллион сўмгача жарима ёки 5 йилдан 8 йилгача озодликдан маҳрум этилади.