Kanada buyurtma qilingan koronavirusga qarshi vaksinalar soni bo‘yicha dunyoda yetakchilik qilmoqda. Meduza’ning yozishicha, bu haqda ochiq ma’lumotlar asosida vaksina tashuvlarini kuzatib boruvchi o‘z trekeriga tayanib, Bloomberg xabar berdi.

Qayd etilishicha, Kanadada 153,9 million kishini (mamlakat aholisining 410 foizi) emlash uchun vaksina yetkazib berish bo‘yicha shartnomalar mavjud. Buyurtma qilingan vaksinalar soni bo‘yicha ikkinchi o‘rinda Buyuk Britaniya (o‘z aholisining 295 foizini emlashi mumkin), uchinchi o‘rinda esa Avstraliya (aholisining 269 foizini emlay oladi).

Kanadada turli ishlab chiqaruvchilarning, xususan, Moderna va Pfizer/BioNTech kompaniyalari vaksinalaridan foydalaniladi. 7-dekabr kuni Kanada bosh vaziri Jastin Tryudo emlashlar kelasi haftadan boshlanishi mumkinligini ma’lum qilgan.

Bloomberg ma’lumotlariga ko‘ra, Rossiyada 80 million kishini (mamlakat aholisining 55 foizini), AQShda — 455 million kishini (mamlakat aholisining 139 foizini) emlash uchun vaksinalar yetkazib berish bo‘yicha kelishuvlar mavjud.

7-dekabr kuni The Washington Post manbalarining xabar berishicha, hozirda kovid vaksinasining eng yirik yetkazib beruvchisi bo‘lgan Pfizer kompaniyasi Amerika hukumatiga kelasi yil yozigacha mamlakatga qo‘shimcha 100 millionta doza vaksina yetkazib bera olmasligini ma’lum qilgan. Bunga Pfizer’ning boshqa mamlakatlar hukumatlari bilan ham shartnoma tuzgani sabab bo‘lgan.

Koronavirusga qarshi Pfizer vaksinasini butun dunyo bo‘ylab tarqatish noyabr oyi oxiridan boshlandi. Britaniya dunyoda birinchi bo‘lib ushbu kompaniya vaksinasidan foydalanishni ma’qulladi. Pfizer 2020-yil oxiriga qadar, oldinroq rejalashtirilganidek, 100 million emas, balki 50 million doza vaksina ishlab chiqara oladi.

JSST 2021-yilning birinchi choragida koronavirusga qarshi 500 million doza vaksina tarqatish niyatida.

“Давлат томонидан тартибга солинадиган соҳаларга хусусий секторни жалб этиш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги президент қарори қабул қилинди. Бу ҳақда Адлия вазирлиги хабар бермоқда.

2021 йил 1 апрелдан автомототранспорт воситалари ва шаҳар электр транспорти воситалари ҳайдовчиларини тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш бўйича нодавлат таълим хизматлари кўрсатиш фаолияти учун лицензияга эга тадбиркорлар барча тоифадаги автомототранспорт воситаларини (троллейбус ва трамвайдан ташқари) бошқариш ҳуқуқини берувчи ҳайдовчилик гувоҳномасини олиш учун назарий ва амалий имтиҳонлар ўтказиш ҳуқуқига эга бўлади. 

Бунда:

ҳайдовчилик гувоҳномасини олиш учун назарий ва амалий имтиҳонларни ўтказиш ва баҳолаш инсон омилисиз, тўлиқ автоматлаштирилган ҳолда амалга оширилади;

имтиҳонлар Давлат йўл ҳаракати хавфсизлиги хизмати вакилининг бевосита ёки онлайн назорати остида ўтказилади;

имтиҳонларни ўтказиш бўйича хизматлар учун тўловлар миқдори тадбиркорлар томонидан мустақил равишда белгиланади ҳамда келиб тушадиган маблағлар тўлиқ ҳажмда унинг тасарруфида қолади;

назарий ва амалий имтиҳонларни муваффақиятли топширган шахсларга ҳайдовчилик гувоҳномасини олиш учун асос бўладиган махсус ҳимояланган сертификатлар берилади;

махсус ҳимояланган сертификатларнинг барча зарур реквизитлари тадбиркор томонидан давлат хизматлари марказлари ва ички ишлар органларига автоматлаштирилган ҳолда тақдим этилади.

Ўзбекистон президенти “Судьяларнинг чинакам мустақиллигини таъминлаш ҳамда суд тизимида коррупциянинг олдини олиш самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармонни имзолади.

Коррупцияга қарши курашиш агентлиги хабарига кўра, 2021 йил 1 февралдан илк бор судьялик лавозимига номзодларни танлаш бўйича имтиҳон жараёнлари интернет тармоғи орқали онлайн тарзда ёритиб борилади.

Судьялик лавозимига номзодлар ва судьяларнинг психологик портрети бўйича касбга муносиблигини баҳолашга кўмаклашувчи электрон дастур ишлаб чиқилади.

Судья фаолиятининг самарадорлигини электрон рейтинг орқали очиқ ва шаффоф баҳолашни таъминлайдиган аниқ мезонлар ишлаб чиқилиб, амалиётга татбиқ этилади.

Судьялар Олий кенгаши тузилмасида Судьялар дахлсизлиги ва коррупциянинг олдини олиш бўйича суд инспекцияси тузилади.

Фармон билан суд ҳокимияти мустақиллигини янада кучайтириш, судьялар дахлсизлигини таъминлаш ҳамда тизимда коррупциянинг олдини олиш бўйича чора-тадбирлар режаси тасдиқланди.

Сўнгги икки йилда 1986 нафар мансабдор шахс ноқонуний хатти-ҳаракати билан давлатга 2 триллион сўм зарар етказган ва коррупцияга оид жиноятлари учун жиноий жавобгарликка тортилган. Бу ҳақда президент Шавкат Мирзиёевнинг Конституциянинг 28 йиллиги муносабати билан Ўзбекистон халқига байрам табригида айтилди.

“Тараққиёт кушандаси бўлган коррупциянинг олдини олиш ва унга қарши курашишнинг таъсирчан механизмларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш лозим. Сўнгги икки йилда ноқонуний хатти-ҳаракати билан давлатга 2 триллион сўм зарар етказган 1986 нафар мансабдор шахс коррупцияга оид жиноятлари учун жиноий жавобгарликка тортилгани бу масала нақадар долзарб эканини кўрсатади”, - дея таъкидлаб ўтди давлат раҳбари.

Маълум қилинишича, мазкур йўналишдаги ишларни тизимли ва комплекс давом эттириш учун 2021-2025 йилларга мўлжалланган Коррупцияга қарши курашиш миллий стратегияси устида иш олиб борилмоқда.

“Шу ўринда яна бир бор таъкидлаб айтаман: бу масала биз учун ўта муҳим ва устувор вазифа бўлиб қолади. Чунки коррупция – бу давлатимизни ич-ичидан емириб, миллий хавфсизлигимизга рахна соладиган ғоят хатарли таҳдид ва унга қарши муросасиз кураш олиб бориш – барчамизнинг бурчимиздир”, - деди Шавкат Мирзиёев. 

Куни кеча Учқудуқ туман ҳокими, 1 сектор раҳбари С.Ф. Ҳамраев тадбиркорлар билан навбатдаги сайёр қабулини ўтказди.
Сайёр қабулда тадбиркорлар томонидан, ер масаласи, солиқ имтиёзларини қуллаш бўйича кадастр хизмати, кредит ва бошқа масалалари бўйича мурожаатлар қилиниб, уларнинг ҳар бири алоҳида назоратга олинди.
Сектор раҳбарлари, мутасаддилар иштирок этган сайёр қабулда тадбиркорлар томонидан қилинган 20 дан ортиқ мурожаатлар тегишли мутасаддилар томонидан назоратга олиниб, уларни қаноатлантириш чоралари кўрилди.
Сайёр қабулда мурожаатларнинг аксарияти жойида ҳал этилди, айримларига қонуний тушунтириш берилиб, муддат талаб қиладиганлари эса тегишли масъуллар томонидан ўрганиб чиқилмоқда.

АҚШ давлат котиби Майкл Помпео томонидан эълон қилинган хабарда айтилишича, Ўзбекистон диний эркинлик бўйича «Махсус кузатувдаги давлатлар рўйхати»дан (Special Watch List) чиқарилди.

«Сўнгги бир йил ичида ҳукуматлари эришган муҳим, аниқ ютуқларга асосланиб, Судан ва Ўзбекистон махсус кузатув рўйхатидан чиқарилганлигини эълон қилишдан мамнунман. Уларнинг қонунлари ва амалиётдаги жасоратли ислоҳотлари бошқалар учун ўрнакдир», - дейилади Майкл Помпеонинг хабарида.

Ўзбекистон 2018 йилда диний эркинлик бўйича алоҳида хавотирдаги мамлакатлар рўйхатидан чиқарилди. Мамлакат 2006 йилдан бери ушбу рўйхатда қолиб келаётганди.

Хабарда айтилишича, АҚШ диний эркинликнинг бузилиши сабабли Тожикистон ва Туркманистонни алоҳида ташвишга сабаб бўлаётган давлатлар қаторига киритган. 

Қора рўйхатга Бирма, Эрон, Хитой, Шимолий Корея, Нигерия, Покистон, Саудия Арабистони ва Эритрея ҳам киритилган. Ушбу мамлакатлар 1998 йилги Халқаро диний эркинлик тўғрисидаги қонунга биноан «диний эркинликнинг мунтазам ва қўпол равишда бузилиши» туфайли алоҳида хавотирга сабаб бўлмоқда, деди Давлат департаменти раҳбари.

Россия, Комор ороллари, Куба ва Никарагуа махсус кузатув рўйхатига киритилган, чунки ушбу мамлакатлар ҳукуматлари «диний эркинликни жиддий бузган», дея тушунтирди АҚШ Давлат департаменти.

Помпеонинг хулоса ўрнида маълум қилишича, АҚШ «бутун дунё бўйлаб диний сабабларга кўра юз бериши мумкин бўлган таъқибларни тўхтатиш учун тинимсиз ҳаракат қилишда давом этади».

Халқнинг бугунини билиш учун унинг ўтмишига назар ташланади. Қадриятларни белгиловчи мезон — бу, ўтмиш ёдгорликлари бўлиб, уларга санъат, маданий ва тарихий ёдгорликлар каби маънавий ва моддий бойликлар киради. Бу бойликлар ҳар бир халқ томонидан ардоқланиб сақланади, меҳр-муҳаббат билан ўрганилади. Шу туфайли ёш авлод ўзлигини тушуна боради. Хўш, биз, ўзбеклар, бебаҳо ёдгорликларимизни сақлай олдикми, ёш авлодларга етказа олдикми? Шу хусусда бир мулоҳаза юритиб кўрайлик.

Ўрта Осиё қадимдан ўз заминида бебаҳо моддий ва маънавий ёдгорликларни яратди. Хусусан, дунёга машҳур самонийлар, ғазнавийлар, аштархонийлар, Темур ва темурийлар, шунингдек, Улуғбек, Бойсунқур Мирзо, Ҳусайн Бойқаро, Хива хони Муҳаммад Раҳим, Қўқон хонлари Умархон, Нодира даврида бебаҳо кутубхоналар яратилди. Бу кутубхоналарнинг довруғи Оврупо, Осиё, қолаверса, бутун жаҳонга таралди.

XV асрдан бошлаб Ўрта Осиё — Турон ўлкаларига Оврупо сайёҳлари, элчилари, савдогарларининг келиши кўпайди, нодир қўлёзма ва моддий ёдгорликларни олиб кетиш кучайди. Бу жараён айниқса XIX асрга келиб жуда авж олди. Ташаббус Туркистон босиб олингандан сўнг, Русия қўлига ўтди. Савдо ва иқтисодий алоқалар ривожида маданий ёдгорликлар ва қўлёзмалар тўплаш асосий мақсадга айланди.

Петербург Осиё музейининг директори, шарқшунос олим X. Д. Френ 1834 йили Ўрта Осиёдан излаб топилиши мумкин бўлган шарқ муаллифларига мансуб «Юз асарнинг хронологик рўйхати»ни тузиб чиқди.

Оренбург божхонасига савдогарлар йўллаш ва кўрсатилган қўлёзмаларни Петербургга юбориш ҳақида фармойиш берилди. Бу вазифа буюрилганидан ҳам «аъло» даражада бажарилиб, Петербургга қўлёзмаларимиз «оқиб» кела бошлади. Бу, Ўрта Осиё моддий ва маънавий ёдгорликларининг четга чиқиб кетишининг биринчи босқичи эди. Шу даврдаёқ Оврупо давлатлари ва Русиянинг подшо саройлари ва кутубхоналарида Туркистон ёдгорликлари пайдо бўла бошлади.

Туркистонни забт қилиш даврида моддий ва маънавий хазиналаримиз рус қўшини томонидан ваҳшийларча таланди. 1869 йили Самарқанддан куфий хатида ёзилган VII асрга оид муқаддас китоб — «Усмон Қуръони» ва Шоҳизинда мақбарасининг дарвозаси генерал фон Кауфман томонидан Ҳазрат Олийга совға қилинди. Сон-саноқсиз бойликлар, қўлёзмалар Петербургга жўнатилди. 1870 йили эса Шаҳрисабз ва Китоб бекликларида 97 қадимий нодир қўлёзмалар қўлга киритилди.

Хива хонлигини талаш «илмий» асосда ташкил қилинди. Бу ишга Петербургдаги йирик шарқшунос олимлар Петербургга жўнатилди. 1870 йили эса Шаҳрисабз ва Китоб бекликларида 97 қадимий нодир қўлёзмалар қўлга киритилди.

Хива хонлигини талаш «илмий» асосда ташкил қилинди. Бу ишга Петербургдаги йирик шарқшунос олимлар ва Русия императорлиги Жуғрофия жамияти бош-қош бўлди. Шарқшунос олим П. И. Лерх хонликда нималарга эътибор бериш ва йиғиш ҳақида дастур ишлаб чиқиб, Туркистон генерал-губернаторлигига юборди. Босмахона йўли билан чоп этилган бу кўрсатманома аскар ва офицерларга тарқатилди. Унда Туркистон шаҳарлари, хонлик ерларидан йиғилажак қўлёзма, танга, муҳр, амалий санъат намуналари, осори атиқалар, маҳаллий ҳунармандларнинг юксак санъати мужассамлашган буюмлар, ипак гиламлар, ўймакорлик билан ишланган мис асбоблар, эгар-жабдуқлар, заргарлик, сопол буюмлари, айниқса қимматбаҳо тошлар билан безатилган қилич, пичоқлар ва бошқалар кўрсатилган эди. Хива хони шошилинч равишда қочган бўлиб, сарой ва хазина мулки босқинчилар ихтиёрига қолган эди. Шарқшунос олим А. Л. Куннинг кўрсатишича, Хивага юриш кўп қимматли хазиналарни қўлга киритиш билан якунланди. У саройдан олинган қимматли буюмлар рўйхатини ҳам тузган. Ўлжага олинган хон хазинасининг тафсилоти ҳақида шоир ва тарихчи олим Баёний ўзининг «Шажараи Хоразмшоҳий» асарида батафсил баён қилган.

Бу бойликлар нималар эди ва улар қаерга жўнатилди, ҳозир қаерда? Шу саволларга қисқача жавоб берамиз.

а) Саройдан олинган хон архиви 5000 дан ортиқ ҳужжатлардан иборат бўлиб, булар олтин ҳал билан битилган фармонлар, хон ёзишмалари, битимлар матни, Хива ва Қўқон хонлигининг иқтисодий ва сиёсий ҳаётига оид бой ҳужжатларни ўз ичига олган.

б) 300 дан ортиқ нодир қўлёзмалар араб, форс ва ўзбек тилларидаги асарлардан иборат эди. Булар орасида миниатюралар билан безатилган хаттотлик санъатининг дурдоналари ҳам кўп эди. Бу қўлёзма ва ҳужжатлар Петербургдаги император кутубхонасига (ҳозирги Салтиков-Шчедрин номли Ленинград Давлат кутубхонасида Ўрта Осиёдан келтирилган ўлжалар асосида шарқ қўлёзмалар фонди ташкил қилинган) жўнатилди.

в) Моддий ёдгорликлардан беҳисоб қимматбаҳо нодир санъат ва маданият дурдоналари ўлжа олиндики, булар Петербург ва Москва музейларини мисли кўрилмаган даражада бойитиб юборди. Булар орасида Хива хонининг тахти бўлиб, уни илмий тавсиф этган рус олими В. В. Стасов: «Бу тахт Хива усталарининг маҳорат чўққиси, яъни металлга гул солиш санъатининг бетакрор маҳсулидир», деган эди. Бу тахт 1874 йилда Москвадаги Оружейное палатасига топширилган, ҳозир ҳам ўша ерда, дунё кўргазмаларида кўрсатилган. Ўлжалар ичида танга зарб қилинадиган қолиплар, олтин ва кумушдан ишланган 25 хон муҳри, 200 дан ортиқ қадимий тангалар (асосан Темурийлар даврига оид), кўплаб олтин-кумушдан ишланган тақинчоқлар, заргарлик буюмлари, беҳисоб туркман ипак гиламлари, хитой чиннилари, қурол-аслаҳалар, кийим-кечаклар бор эди. Хива хони девонбегиси Матмуроднинг уйидан икки сандиқ заргарлик буюмлари ва қимматбаҳо тошлар ташиб кетилган. Бу нарсалар Петербург ва Москва музейларига — Эрмитаж, Царьское село арсенали (қурол-яроқхонаси), Москвадаги Политехника ва Этнография музейлари, бошқа жойларга жўнатилди.

Олинган ўлжаларнинг муайян қисмини рус офицерлари, улуғ князь Романов ва бошқалар Тошкентга келиб ким ошдига пуллашди.

Ўлкадаги бир гуруҳ рус амалдор ва зиёлилари Петербург шарқшуносларининг бевосита илмий раҳбарлигида ва маҳаллий ёдгорликларни йиғувчилар (коллекционерлар) ёрдамида бу ерда энг қимматли нодир қўлёзмалар, санъат ва маданият ёдгорликларини ташкилий равишда марказга жўната бошлади. Петербургдаги йирик олимлар Туркистонга бир неча бор бир-икки йил муддатга келиб, ўлкадаги рус олимлари ва коллекционерлар ёрдамида ҳар тарафлама текшириш ўтказиб, ишни археологик қазилмалар ва бетакрор мақбара ва мадрасалардан бошлашди.

Масалан, Н. И. Веселовский Афросиёбда 4 ой ишлаб террекот ва оссурийлар коллекциясини тузди. Қабрлар устидаги ёзувлар билан ҳам қизиқиб, Гўри Мир, Хўжа Аҳрор, Аҳмад Яссавий қабрларини текширди. Бу талончи олим 1895 йили Амир Темур мақбарасининг нафис безакли, нақшинкор дарвозасини Петербургга олиб кетади (ҳозир Эрмитажда). Мақбара ғарбидаги эшик ҳам ўғирлаб сотилади (ҳозир Лондондаги Виктория музейида сақланади). 1903 йили эса Амир Темур мақбарасидаги ойна қўпориб олинади ва император Александр III музейи учун Петербургга жўнатилди. 1905 йилда эса шу мақбара пештоқидаги ёзувли лавҳа ўғирланди (ҳозир чет элдан Эрмитажга келтирилган). Бу лавҳада «Жаҳонгир Амир Темур Қўрагоннинг қабри, худо уни раҳмат қилсин ва абадий жаннатда бўлсин» деган ёзув битилган. Қабртош устидаги битиклар, Ишоратхона, Бибихоним масжиди, Улуғбек мадрасасининг деворларидан кўчириб олинган нақшинкор парчалар, лавҳалар, кошинлар (ҳаммаси 9 сандиққа жо бўлган), Амир Темур ва Аҳмад Яссавий мақбаралари ичидаги олтин-кумуш аралашмасидан ясалган шамдонлар, Амир Темур мақбараси шифтидаги олтиндан ясалган юлдузсимон шаклли қандиллар ва қурол-аслаҳалар ҳам олиб кетилди. Веселовский ёрдамида Эрмитажнинг нумизматика ва бошқа фондлари Ўрта Осиёдан борган беҳисоб ёдгорликлар билан бойиди.

1883 йили Эрмитажга жўнатилган буюмлар ичида 1202 этнографик буюмлар, 1168 қадимий олтин-кумуш тангалар бўлиб, булар Ўрта Осиёнинг 30 дан ортиқ ҳукмдор сулолаларига, оид, яъни Бақтрия давлатидан то XVII асргача бўлган даарни ўз ичига олади. Дукчи эшон қўзғолони бостирилгандан сўнг унинг кутубхонаси мусодара қилиниб, Тошкент кутубхонасига берилади. Аммо кўп ўтмай, 1899 йили Петербургдан В. А. Жуковский томонидан қўлёзмалар рўйхати тезда жўнатилиши ҳақида топшириқ келади. Оқибатда 1900—1902 йилларда 194 нодир қўлёзмалардан иборат бу кутубхона Петербургга жўнатилади, унда Ғиёсиддин Алининг «Темурнинг Ҳиндистонга юришлари кундалиги» ва «Чингизнома» каби қўлёзмалар бор эди.

Рўйхатга кирган қадимий буюмлар ичида Самарқанддан олинган Юнусов, Ҳожи заргар, Мирза Бухорий, Акрам Асқаров ва бошқаларнинг коллекциялари бор. Тошкентлик ёдгорликлар мухлиси Акром Асқаров Париждаги илмий археология жамиятига аъзо бўлиб, ўзининг умр бўйи тўплаган коллекциясини ҳукуматга топширишни васият қилган. Коллекциянинг катта қисми — 14 000 танга, 200 та қимматбаҳо нодир ёдгорлик буюмлар Туркистон генерал-губернатори А. Б. Вревский фармойиши билан Петербургдаги императорлик археология комиссияси ихтиёрига жўнатилган ва Эрмитажга топширилган. Йирик коллекционерлардан самарқандлик Мирза Бухорий 1202 осори-атиқа буюмлар, 11 тилла, 77 кумуш танга, 18 та муҳр ва бошқаларни Веселовскийга берган. У Петербургга 6 яшик қадимий танга ва нодир ёдгорликларни ҳам юборган. Бухорий уларга ҳеч қандай нарх қўймайди, балки бу топилдиқларни комиссия лозим топган мукофот эвазига хазина фойдасига топшириш истагини билдирган. У ҳаммаси бўлиб жўнатган 6300 осори-атиқаларнинг бир қисми Эрмитажга, қолганлари Осиё музейига топширилган. Самарқанддаги Шайбонийхон мадрасасининг мударриси бўлган Абу Саид Маҳсум Н. И. Веселовский ва В. В. Бартольд экспедицияларида қатнашди.

Биз юқорида қайд қилган ёдгорликларнинг ҳаммаси босиб олинган Туркистон ҳудудида мусодара этилган ва ўлжа сифатида қўлга киритилиб, марказга юборилгандир. Шундай экан, юқорида санаб ўтилган барча бойликлар, тарихий ёдгорликлар, қўлёзмалар, коллекциялар ўз қонуний эгаси бўлган ўзбек халқига қайтарилиши зарур.

Суверен Ўзбекистон давлатининг раҳбарияти ҳам бу масалани Москвадаги раҳбарлар олдига қўйиши ва ўзаро келишув асосида бойликларимизни қайтариб олиб келишга бурчлидирлар.

Ахир урушдан сўнг Дрездендан ташиб кетилган нодир расмлар коллекцияси ўз эгаларига — немис халқига қайтарилди-ку!

1917 йил октябридан сўнг Туркистон ўлкасининг мусодара қилинган бу бойликлари Москва ва Петербургдаги давлат фондига жўнатилди, Бу фонд 1923 йилда жамғариш ишларини якунлаб, бутун мамлакат бўйлаб мусодара қилинган 254200 дона осори-атиқани Москва ва Ленинград музейларига бўлиб берган. Шунингдек, Бухоро амири саройи, арки, Ситораи Моҳи хоса ва амалдорлар қўлида тўпланган, Хива хони ҳамда унинг бекликларида йиғилган бойликлар ва Оқ уйдаги (Тошкент) совғалар ҳаммаси Москвадаги давлат фондига жўнатилган. 1918 йили князь Николай Романов саройи Халқ музейига айлантирилгач, унга давлат фондидан 100 дона экспонат юборилган.

Бутунроссия мусулмонларининг мурожаати туфайли, В. И. Лениннинг кўрсатмаси билан Петербургга чоризм томонидан олиб кетилган (1869 йили) Усмон Қуръони қайтариб берилди. Бу хайрли иш кейинчалик тўхтаб қолди. Шунга қарамай, Туркистон АССР Халқ Комиссарлари Кеигаши 1921 йил 31 июлда халқнинг маданий хазинасини йўқотиш хавфининг олдини олиш мақсадида санъат асарлари, қадимги ёдгорликлар ва илмий коллекцияларни чет элга олиб кетишни тақиқлаш ҳақида қарор чиқарди. Бу қарор кейинчалик унутилди. Музейларимиз томонидан мисқоллаб йиғилган ночор фондлар юқоридан берилган номаъқул буйруқлар туфайли сийраклашиб борди. Масалан, 1941 йил 2 октябрида жумҳурият наркомпросининг № 1573 буйруғига кўра Ўзбекистон халқлари тарихи музейи фондидан Ўрта Осиё хонликларига оид 100 га яқин олтин-кумуш тангалар, заргарлик буюмлари (ҳаммаси бўлиб 5—6 кг олтин-кумуш) Эрмитаж ходимининг иштирокида олиб кетилади. Совет давридаги бундай «босқинчилик» нафақат Тошкент, балки Самарқанд, Қашқадарё, Сурхондарё ва Қўқон музейларида ҳам авжига чиқди.

Иккинчи масала. Ўзбекистон жумҳуриятининг заминида дафиналар, ёдгорликлар яшириниб ётибди. Буларни кўпинча археологлар қидириб топади, гоҳида ер қазиш пайтида кишилар ногаҳон қимматбаҳо дафинага дуч келишади. Олтин, кумуш, мис, темир танга солинган хумлар топиб олингани ҳақида матбуотда ёзиб турилади. Бироқ улар тарих музейларига эмас, Москвага (Госхранга) юборилади. Яна шуни айтиш керакки, Ўзбекистон ҳудудида ишлаётган, марказдан келган археологик экспедициялар ҳам топилмаларни ҳар доим жумҳуриятда қолдиряпти деб бўлмайди.

Таклифим: Ўзбекистон жумҳурияти Олий Кенгаши қошида «Мерос» комиссияси ташкил қилиниши керак. Бу комиссияга йирик шарқшунос, тарихчи, археолог, адабиётчи олимлар, музей ва архив ходимлари, маданият арбоблари, ёдгорликларни сақлаш жамиятлари, Маданият вазирлиги, Ўзбекистон Фанлар академиясидан вакиллар кириши керак. У аввало барча ёдгорликлар рўихатини тузиши зарур. Қайси мамлакат музейлари ва кутубхоналарида улардан қандай фойдаланилмоқда? Истанбул, Қоҳира, Вена, Лондон, Париж, Деҳли, Теҳрон кутубхона ва музейларидаги ёзма ёдгорликларимизнинг тўла рўйхатини тузиш ва улардан нусхалар, микрофильмлар кўчириб келиш лозим. Россиянинг марказий шаҳарларига 150 йил мобайнида ташиб кетилган ёдгорликларимизнинг тўлиқ рўйхати тўпламини тузиш ва шу тўплам асосида унинг каталогини яратиш зарур. Бу улкан иш биринчи босқич бўлиб, ёдгорликларни ўз юртимизга қайтаришга замин тайёрлайди.

©Нафиса Содиқова, тарих фанлари доктори.

Муҳтарам ватандошлар!

Сизларни улуғ айём – Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинганининг 28 йиллик байрами билан чин қалбимдан самимий муборакбод этиб, барчангизга ўзимнинг юксак ҳурмат-эҳтиромим ва эзгу тилакларимни билдираман.

Қадрли дўстлар!

Дунё миқёсида авж олган коронавирус пандемияси туфайли бу йил Конституция кунига бағишланган тантанали маросимларни кенг миқёсда ўтказишнинг, афсуски, имкони бўлмаяпти. Лекин, шунга қарамасдан, бу байрамнинг руҳи ва шукуҳи қалбларимизда, юракларимизда давом этмоқда. Бу айём юртимизнинг меҳнат жамоалари, таълим масканлари, маҳаллаларда шоду хуррамлик билан нишонланмоқда.

Конституциямизнинг қоида ва тамойилларидан келиб чиқиб, биз бундан тўрт йил олдин Ҳаракатлар стратегиясини қабул қилдик ҳамда кенг кўламли ва шиддатли демократик ислоҳотларни бошладик. Уларнинг ҳуқуқий асосини Конституциямизга 7 марта киритилган ўзгартиришлар, қабул қилинган 5 та кодекс ва 250 га яқин қонунлар ташкил этмоқда.

Ўтган қисқа даврда жамиятимизнинг сиёсий-ҳуқуқий ва ижтимоий-иқтисодий қиёфаси, одамларимизнинг дунёқараши бутунлай ўзгаргани, ҳар бир юртдошимиз мамлакатимизнинг тараққиётига муносиб ҳисса қўшаётгани Бош қомусимизнинг ҳаётбахш қудрати ва улкан салоҳиятидан далолат беради.

Ана шу улкан салоҳиятга таяниб, халқимиз бугунги кунда мураккаб синовларни мардона енгиб, юртимизда эркин, обод ва фаровон ҳаёт – янги Ўзбекистонни барпо этиш йўлида фидокорона меҳнат қилмоқда.

“Янги Ўзбекистон” деган ибора халқаро майдонда нафақат янги тушунча, балки реал ижтимоий ҳодиса сифатида қабул қилинмоқда.

Конституциямиз яратиб берган улкан ҳуқуқий имкониятларнинг самараси бўлган бундай ютуқ ва натижалар барчамизга албатта юксак ғурур ва ифтихор бағишлайди.

Ҳурматли юртдошлар!

“Халқ давлат ҳокимиятининг бирдан-бир манбаидир” деган конституциявий норма асосида мамлакатимизда халқ давлат органларига эмас, давлат органлари халққа хизмат қиладиган, Конституция ва қонун устун бўлган самарали ва барқарор тизим шаклланмоқда.

Ана шундай конституциявий пойдеворга асосланган ушбу тизим дунё шиддат билан ўзгариб бораётган ҳозирги мураккаб вазиятда турли таҳдид ва синовлар, жумладан, глобал пандемияга қарши курашда, Бухоро ва Сирдарё вилоятларида юз берган табиий ва техноген офатларнинг оқибатларини бартараф этишда ўзини тўла оқлади.

Конституциямиз моҳиятига чуқур сингдирилган демократия ва ижтимоий адолатга садоқат ҳамда инсонпарварлик тамойилларини таъминлаш бўйича мамлакатимизда тизимли ва ортга қайтмайдиган демократик ислоҳотлар амалга оширилмоқда.

Аввало, Асосий қонунимизда кафолатланган малакали тиббий хизматдан фойдаланиш ва кучли ижтимоий ҳимояни таъминлаш бўйича ҳар бир инсоннинг ҳуқуқларини қўллаб-қувватлаш ва амалга оширишда барча имкониятлар ишга солинмоқда.

Пандемия даврида аҳоли соғлиғини сақлаш, ишсиз қолган фуқароларга ёрдам беришга, тадбиркорларга биринчи даражали эътибор қаратилмоқда. Жумладан, 10 триллион сўм фондга эга бўлган Инқирозга қарши курашиш жамғармаси ташкил этилиб, унинг маблағлари соғлиқни сақлаш, ижтимоий инфратузилмалар, аҳоли ва корхоналарни молиявий қўллаб-қувватлашга йўналтирилди.

Йил давомида 500 мингдан ортиқ тадбиркор ва 8 миллиондан зиёд фуқаро учун 34 триллион сўмга яқин имтиёзлар берилди, ижтимоий нафақалар, моддий ёрдам ва бандликни оширишга 2,6 триллион сўм қўшимча маблағ ажратилди.

Ўткир ижтимоий муаммо бўлиб келаётган аҳолини арзон уй-жойлар билан таъминлаш бўйича давлат дастури доирасида фақат жорий йилнинг ўзида 13 мингдан зиёд юртдошларимизга янги уйларнинг калити топширилди.

Шу билан бирга, Сардоба туманида офатдан зарар кўрган хонадонлар учун кўп қаватли янги уйлар, ижтимоий инфратузилма объектларини ўз ичига олган гўзал ва замонавий шаҳарча бунёд этилди.

Оғир турмуш шароитида яшаётган мингдан ортиқ хотин-қизларга уй-жой бўйича бошланғич бадаллар тўлаб берилгани ҳам ана шундай эзгу ишларимиз қаторига киради.

Фаол гендер сиёсати доирасида хотин-қизларимизнинг ижтимоий-сиёсий мавқеини мутаҳкамлаш бўйича жадал ишлар давом эттирилмоқда.

Буларнинг барчаси пандемия ва унинг оқибатида юзага келган иқтисодий ва ижтимоий инқирознинг салбий таъсирини юмшатиш имконини бермоқда ва халқимизнинг эртанги кунга бўлган ишончини мустаҳкамлашга хизмат қилмоқда.

Қадрли юртдошлар!

Конституциямизда ўз ифодасини топган адолат принципини амалда таъминлаш бўйича ҳам катта ишлар олиб борилмоқда. Жумладан, камбағалликни қисқартириш мақсадида ижтимоий ёрдамнинг янги ва самарали механизмлари жорий этилмоқда.

Уйма-уй юриб аҳоли муаммоларини ўрганиш натижасида 2,5 миллиондан зиёд аъзоси бўлган 590 мингдан ортиқ оилани қўллаб-қувватлаш учун 840 миллиард сўм маблағ ажратилди. Хусусан, ҳар бир хонадондаги аёллар ва ёшларнинг эҳтиёжи, ҳаётий муаммолари аниқланиб, 300 мингга яқин оиланинг меҳнатга лаёқатли аъзолари иш билан таъминланди.

Энг муҳими, одамларда эркин меҳнат қилиш, ишбилармонлик ва тадбиркорлик ҳисобидан камбағалликдан чиқиш тажрибаси ва кўникмаси шаклланмоқда.

Юрт бошига иш тушган оғир кунларда бизнес ҳамжамияти, тадбиркор ва фермерларимиз, меҳр-оқибатли фуқароларимиз иштирокида ташкил этилган “Саховат ва кўмак” умумхалқ ҳаракати инсонпарварликнинг яна бир юксак намоёни бўлди. Умумхалқ ҳаракати доирасида аҳолининг ижтимоий ёрдамга муҳтож тоифаларига 204 миллиард сўмлик ёрдам кўрсатилди.

“Янги Ўзбекистон – мактаб остонасидан бошланади”, деган ғоя асосида умуммиллий таълим-тарбия тизимини тубдан ислоҳ қилишга мисли кўрилмаган эътибор қаратилмоқда. Илм-фан, маданият ва санъат, адабиёт, спорт соҳаларини ривожлантириш, маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш, ёшларнинг, айниқса, қизларимизнинг истеъдод ва қобилиятини рўёбга чиқариш борасида ҳам кўп ишлар қилинмоқда.

Буларнинг барчаси юртимизда Учинчи Ренессанс – миллий тараққиётимизнинг янги даври пойдеворини яратишга хизмат қилади.

Яна бир муҳим конституциявий тамойил – инсон ҳуқуқ ва манфаатларини таъминлаш бўйича барча соҳаларда, айниқса, суд-ҳуқуқ тизимида чуқур ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Бунинг тасдиғини кейинги тўрт йилда 2 минг 600 нафар фуқарога нисбатан оқлов ҳукми чиқарилиб, 2 минг 400 нафар шахс суд залидан озод қилингани, 7 та суд босқичи 3 босқичга келтирилиб, суд тизими “бир суд – бир инстанция” тамойили асосида қайта ташкил этилаётганида кўриш мумкин.

Мамлакатимизда Инсон ҳуқуқлари бўйича Миллий стратегия изчил амалга оширилмоқда.

Афв институтини қўллаш борасидаги ишларимиз изчил давом эттирилмоқда. Шу йилнинг ўзида билиб-билмай жиноятга қўл урган ва ўз қилмишидан пушаймон бўлган 300 дан ортиқ шахс афв этилиб, жазони ўташ жойларидан озод қилинди, 200 нафар маҳкумнинг жазо муддатлари қисқартирилди.

Узоқ вақт фуқароликка эга бўлмай келган инсонлар бугунги кунда ўзларини тўлақонли Ўзбекистон фуқаролари деб ҳис этмоқда. Ўтган йигирма беш йилда 482 нафар шахсга фуқаролик берилган бўлса, бугунги кунда 50 мингдан зиёд киши шу ҳуқуққа эга бўлмоқда. Бу эса Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг фуқаролиги бўлмаган инсонлар сонини камайтиришга қаратилган чақириғига муносиб жавоб бўлади.

Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятида кўчмас мулк сотиб олиш билан боғлиқ чекловлар бекор қилингани туфайли 40 мингдан ортиқ фуқаро пойтахт минтақасида сотиб олган уй-жойларини ўз номига расмийлаштириш имконига эга бўлди.

Муҳтарам ватандошлар!

Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш, инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш, халқ фаровонлигини ошириш борасида олиб борилаётган изчил сиёсат жаҳон ҳамжамияти томонидан кенг эътироф этилмоқда.

Бу ҳақда сўз юритганда, шу йил сентябрь ойида Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 75-сессиясида Ўзбекистон томонидан илгари сурилган бир қатор глобал ва минтақавий ташаббуслар, аниқ амалий таклифлар халқаро миқёсда кенг қўллаб-қувватланганини таъкидлаш ўринлидир.

Октябрь ойида эса мамлакатимиз миллий давлатчилигимиз тарихида илк бор Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг асосий органларидан бири бўлган Инсон ҳуқуқлари кенгашига аъзо этиб сайланди.

Бу – биз олиб бораётган очиқ ва фаол ташқи сиёсатнинг яна бир катта ютуғи, десак, ҳар томонлама тўғри бўлади.

Мамлакатимизда инвестиция ва бизнес муҳити яхшиланаётгани, туризм ва экспорт салоҳияти юксалиб бораётгани, Халқаро меҳнат ташкилотининг стандарт ва қоидалари ҳаётга фаол татбиқ этилаётгани туфайли Ўзбекистоннинг халқаро рейтинглардаги ўрни йил сайин юксалмоқда.

Пандемия ва глобал иқтисодий инқироз сабабли юзага келган турли тўсиқ ва муаммоларга қарамасдан, ташқи алоқаларимиз тўхтаб қолмади. Қўшни ва ҳамкор давлатлар билан сиёсий ва савдо-иқтисодий, гуманитар соҳалардаги алоқалар узлуксиз давом этмоқда.

Хорижий мамлакатлардаги фуқароларимизнинг мавжуд муаммоларини тезкор ва ижобий ҳал этиш, уларга амалий ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш ҳамда Ватанимизга қайтариш борасида бу йил аниқ чора-тадбирлар амалга оширилгани халқимизга яхши маълум. Хусусан, пандемия даврида 500 мингдан зиёд Ўзбекистон фуқароси юртимизга олиб келинди. Чет элларда қийин аҳволга тушиб қолган 100 мингга яқин юртдошимизга турли ёрдамлар кўрсатилди.

Ёлғон ваъдаларга алданиб, мамлакатимиздан чиқиб кетган ва қуролли можаролар бўлаётган Яқин Шарқ минтақасида оғир кунларни бошидан ўтказаётган фуқароларимиз, асосан аёллар ва болаларни мамлакатимизга қайтариб олиб келиш бўйича инсонпарварлик тадбирлари давом эттирилмоқда.

Шу муносабат билан яна бир бор таъкидлаб айтмоқчиман: Ўзбекистон фуқаролари ҳамиша ўз давлати ва Конституцияси ҳимоясида бўлади ва биз бу тамойилни бундан буён ҳам қатъий амалга оширамиз.

Ҳурматли дўстлар!

Кейинги йилларда эришган ижобий натижаларимиз биз кўзлаётган улуғвор мақсадлар йўлидаги дастлабки қадамлар эканини яхши тушунамиз. Бу борада ҳали олдимизда улкан вазифалар турибди.

Биринчидан, Конституция ва қонунларимизни янада такомиллаштиришни бугун ҳаётнинг ўзи талаб этмоқда. Жумладан, халқимиз манфаатларига, ҳаётимизнинг барча соҳаларини эркинлаштиришга хизмат қиладиган қонунларни қабул қилиш, давр талабларига жавоб бермайдиган қонун ҳужжатларини бекор қилиб, қонунчилик базасини ихчамлаштириш, бизнес фаолиятини тартибга солиш борасидаги ортиқча нормаларни камайтириш зарур.

Ушбу вазифаларни бажаришда сиёсий партиялар ва фуқаролик жамияти институтлари янада фаол бўладилар, деб ўйлайман.

Иккинчидан, тараққиёт кушандаси бўлган коррупциянинг олдини олиш ва унга қарши курашишнинг таъсирчан механизмларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш лозим.

Сўнгги икки йилда ноқонуний хатти-ҳаракати билан давлатга 2 триллион сўм зарар етказган 1986 нафар мансабдор шахс коррупцияга оид жиноятлари учун жиноий жавобгарликка тортилгани бу масала нақадар долзарб эканини кўрсатади.

Мазкур йўналишдаги ишларимизни тизимли ва комплекс давом эттириш учун 2021-2025 йилларга мўлжалланган Коррупцияга қарши курашиш миллий стратегияси устида иш олиб бормоқдамиз.

Шу ўринда яна бир бор таъкидлаб айтаман: бу масала биз учун ўта муҳим ва устувор вазифа бўлиб қолади. Чунки коррупция – бу давлатимизни ич-ичидан емириб, миллий хавфсизлигимизга раҳна соладиган ғоят хатарли таҳдид ва унга қарши муросасиз кураш олиб бориш – барчамизнинг бурчимиздир.

Учинчидан, мамлакатимизда тинчлик-осойишталик, миллатлараро тотувлик ва динлараро бағрикенгликни мустаҳкамлаш, жамоат тартибини сақлаш масалаларига янада кучли эътибор қаратишимиз зарур. “Қонун – устувор, жиноятга – жазо муқаррар” деган конституциявий тамойилни амалда таъминлаш учун ҳуқуқ-тартибот идораларининг бор куч ва имкониятлари сафарбар этилади.

Тўртинчидан, муҳтарам нуронийларимиз, ҳурматли хотин-қизларимиз, азиз ёшларимизнинг ҳаётий манфаатларини таъминлаш, хонадон ва маҳаллаларимизда, ягона ва аҳил оила бўлиб яшаётган кўпмиллатли юртимизда тинчлик ва ҳамжиҳатлик муҳитини мустаҳкамлаш биз учун бундан буён ҳам устувор вазифа бўлиб қолади.

Бешинчидан, сўз ва матбуот эркинлиги, оммавий ахборот воситалари мустақиллигини таъминлаш, давлат ҳокимияти идоралари фаолияти устидан жамоатчилик назоратини ўрнатишга қаратилган ишларимизнинг таъсирчанлигини янада оширамиз.

Бир ҳақиқат ҳаммамизга аён бўлиши керак: барча соҳаларда амалга ошираётган ислоҳотларимиз қатори жамиятимизда очиқлик ва ошкоралик, ўзини ўзи танқид ва демократик янгиланиш жараёнлари энди ҳеч қачон ортга қайтмайди ва биз бу йўлни қатъий давом эттирамиз.

Азиз ва муҳтарам ватандошлар!

Халқимиз ҳаётини янада обод ва фаровон қилиш, юртимизда яшаётган, миллати, тили ва динидан қатъи назар, ҳар бир инсонга эътибор ва ғамхўрлик кўрсатиш – давлатимиз ва жамиятимизнинг бош вазифасидир.

Мана шундай эзгу ва шарафли мақсад йўлида кексаю ёш барча ватандошларимиз бир тану бир жон бўлиб ҳаракат қиладилар, янги Ўзбекистон бунёдкори бўлиб майдонга чиқадилар, деб ишонаман.

Сизларни Конституция куни байрами билан яна бир бор чин қалбимдан табриклаб, барчангизга сиҳат-саломатлик, оилавий бахт, шахсий ва ижтимоий ҳаётда катта муваффақиятлар тилайман.

Хонадонларимизни, гўзал юртимизни тинчлик-осойишталик, файзу барака асло тарк этмасин!

Барча эзгу орзу-ниятларимиз рўёбга чиқсин!

Яратганнинг ўзи ҳаммамизни паноҳида асрасин!

Шавкат Мирзиёев,

Ўзбекистон Республикаси Президенти

Мамлакатимизнинг барча ҳудудларида Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинганининг 28 йиллигига бағишланган байрам тадбири бўлиб ўтмоқда.

Ана шундай байрам тадбирлардан бири Учқудуқ туманида ташкил этилди.

“Учқудуқ” маданият уйида бўлиб ўтган байрам тадбирида туман кенгаши депутатлари, ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари раҳбарлари, корхона-ташкилот ва муассаса мутасаддилари ҳамда кенг жамоатчилик вакиллари иштирок этди.

«Констиутция – ҳуқуқ ва эркинликларимиз кафолати» мавзусида бўдиб ўтган маънавий-маърифий тадбирда Ўзбекистон Республикаси Давлат мадҳияси янгради. Тадбирда таъкидланганидек, Асосий қонунимиз ўзининг тамойиллари ва қоидалари билан мамлакатимиз тақдири, ҳар бир инсоннинг ҳуқуқ ва эркинликларини белгилашда муҳим ҳужжат бўлиб ҳисобланади. Давлатимиз раҳбари таъбири билан айтганда, халқимизнинг фаровон ҳаёт кечириши учун муносиб шароит яратиш Конституциямизнинг асосий мақсади ҳисобланади.

Тадбирда туманимиздаги 20-умумий ўрта таълим мактаби ўқувчилари томонидан  Ўзбекистон Республикаси Констититуциясини улуғловчи шеърлар билан бирга Асосий қонунни  моддалари ёд айтилди.

Шунингдек, 99818-сонли ҳарбий қисм зобит ва аскарларининг кўргазмали чиқишларини тадбир иштирокчилари катта қизиқиш билан томоша қилдилар.

Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинганининг 28 йиллигига бағишланган байрам тадбирида туман ҳокими С.Хамроев, туман прокурори Р.Рахматовлар сўзга чиқишди.

Байрам муносабати билан бир гуруҳ учқудуқлик фидойи ва фаоллар туман ҳокими фахрий ёрлиғи ва эсдалик совғалари билан тақдирланишди.

“Учқудуқ” ва “Қизилқум” маданият уйи бадиий жамоларининг дилтортар куй-қўшиқлари байрам иштирокчиларига кўтаринки кайфият улашди.

Учқудуқ туман ҳокимлиги ахборот  хизмати.

Ассалому алайкум,  ҳурматли тумандошлар!

Қадрли тадбир иштирокчилари!

Шу кунларда барчамиз тинч ва фаровон ҳаётимизнинг муҳим кафолати ҳамда  жамиятимизнинг мустаҳкам ҳуқуқий пойдевори бўлган Бош қомусимиз - Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинганлигининг йигирма саккиз йиллигини кўтаринки кайфият,  меҳнатда улкан ютуқлар билан қарши олмоқдамиз.

Фурсатдан фойдаланиб, Сизларни ва сизлар орқали барча туманимиз аҳлини ушбу муқаддас байрам билан чин қалбимдан самимий табриклайман!

Янги Ўзбекистонда ривожланишнинг янги босқичида инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш, тинчлик-осойишталик, миллатлараро тотувлик ва меҳр-оқибат муҳитини мустаҳкамлаш, иқтисодиётимизни барқарор ривожлантириш ва аҳоли фаровонлигини юксалтиришда Бош қомусимиз муҳим ҳуқуқий асос бўлиб хизмат қилмоқда.

Зеро,  ҳурматли Президентимизнинг  “Конституциямизда белгиланган қонун устуворлиги принципи жамиятимизда инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш, барча ислоҳотларни самарали амалга оширишнинг муҳим кафолатидир”, деган пурмаъно сўзлари Асосий қонунимизнинг  ҳаётимизда нақадар муҳим ўринга эга эканлигидан далолат беради.

Ҳақиқатдан ҳам, ҳар бир  давлат ўз истиқлол ва тараққиёт йўлини танлар экан, халқ фаровонлигини таъминлашга хизмат қиладиган энг муҳим мақсад ва вазифаларини ўзининг Конституцияси - Асосий қонунида мустаҳкамлаб олади.

Зеро, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 7-моддасида “Халқ – давлат ҳокимиятининг бирдан – бир манбаидир”, деб белгилаб қўйилган. Шу нуқтаи назардан Ўзбекистон Республикаси Бош қомуси   халқнинг хоҳиш-иродаси, ўз ҳудудида истиқомат қилувчи барча миллат ва элатларнинг тиллари, урф-одат ва анъаналарини ҳурмат қилиниши ва ривожланишининг мустаҳкам ҳуқуқий пойдеворидир!

Шундай экан, ҳурматли Президентимизни  “Халқ давлат идораларига эмас, давлат идоралари халққа хизмат қилиши керак”, деган сўзлари бугун давлат идораларининг асосий иш принципига айланди, десам хато бўлмайди.

Азиз учқудуқликлар! 

Мамлакатимиздаги шиддаткор янгиланишлар ҳар бир юртдошимиз жумладан Учқудуқ тумани ҳаётида ҳам ёрқин бўй кўрсатиб, халқимизнинг турмуш даражасини яхшилаш, фаровонлигини ошириш билан бирга эртанги кунга ишончини тобора мустаҳкамламоқда.

Асосий қонунимизда ҳар бир шахснинг меҳнат қилиш, эркин касб танлаш, адолатли меҳнат шароитларида ишлаш ва қонунда кўрсатилган тартибда ишсизликдан ҳимояланиш ҳуқуқи мустаҳкамлаб қўйилган. Шунингдек, мамлакатимизнинг ҳар бир фуқароси мулкдор бўлишга ҳақли эканлиги белгилаб берилган.

Конституцияда мустаҳкамлаб қўйилган ушбу ҳуқуқларидан  фойдаланган  кўплаб тумандошларимиз бугун мулкдорлар сафида. Уларнинг саъй-ҳаракатлари билан жорий йилда Инвестиция дастурига асосан 63 та янги  лойиҳаларнинг ишга туширилиши халқимиз турмуш даражасининг яхшиланишига  хизмат қилди. Жумладан,  қишлоқ хўжалигида – 33 та, саноат йўналишида  – 11 та,  хизматлар ва бошқалар соҳаларда – 19 та лойиҳалар амалга оширилди.  Натижада 39,4 млрд. сўм миқдорида  инвестиция: қишлоқ хўжалигида  17,1 млрд. сўм,  саноат  йўналишида  – 11,5 млрд. сўм, хизматлар ва бошқалар соҳаларда – 10,8 млрд.сўм маблағ ўзлаштирилди.

Жами 196 нафар  жумладан,  қишлоқ хўжалигида – 87 та, саноат йўналишида – 52  та, хизматлар ва бошқа  йўналишларда – 57 та  янги иш ўрни  яратилди. Натижада бюджетга қўшимча 103,0 млн. сўм   маблағ  туширилиши таъминланди.

Қадрли юртдошлар!

Янги Ўзбекистонимизда ҳар ким билим олиш ҳуқуқига эга бўлиб, умумий таълим олиш бепул, мактаб ишларини тегишли давлат органлари назорат қилади. Замонавий билим ва кўникмаларга эга, мамлакатнинг муносиб келажаги учун жавобгарликни ўз зиммасига ола биладиган, интилувчан ва серғайрат ёшларни тарбиялашга алоҳида эътибор қаратилган.

Амалга оширилаётган ишларни туманимиз миқёсида олиб қарайдиган бўлсак, мавжуд 19 та мактабнинг барчасида капитал қурилиш ва  таъмирлаш ишлари олиб борилди. Бугун энг олис Қулқудуқ, Мингбулоқ, Узунқудуқ сингари овуллардаги мактаб ва мактабгача таълим ташкилотларида ҳам шаҳардан қолишмайдиган шарт-шароитлар яратилган.

Жорий йилда тумандаги 19 та мактабни 451 нафар ўқувчи битирди, шундан 198 нафар ёки  44 фоиз битирувчи олий таълим муассасасига ўқишга қабул қилинди. Таълим сифати рейтингида Учқудуқ тумани вилоятда 3 – ўринни  банд этмоқда.

Мактабгача таълим тизимини ривожлантириш, фарзандларимизга яхши тарбия бериш бугуннинг энг муҳим вазифаларидан биридир. Негаки, боғчага борган боланинг соғлиғи мустаҳкам, дунёқараши кенг, ўзига ишончи юқори бўлади.

Ҳудудда 26 та давлат,  оилавий  нодавлат - нотижорат мактабгача таълим ташкилоти фаолият юритади. Бу борадаги ишларни изчил давом эттириб, давлат ва хусусий боғчалар ташкил этиш орқали болалар қамровини  94 фоизга етказиш, шу билан бирга таълим-тарбия сифатини яхшилашга эътибор қаратилган.

Шунингдек, жорий йилда фаолият бошлаган Учқудуқ касб-ҳунар мактаби,  Учқудуқ саноат техникумида  630 нафар ёшлар таълим-тарбия олаётгани замонавий касб-ҳунар ўрганаётгани Юртбошимизнинг: “Янги Ўзбекистонни, албатта, ёшлар билан бирга қурамиз!” деган сўзларининг  амалдаги ифодасидир.

Қадрли тумандошлар!

Сабримиз синовдан ўтаётган шу кунларда - пандемия даврида ўз аҳолисининг соғлиғини муҳофаза қилиш – ҳар қайси давлат ва жамият учун ҳал қилувчи аҳамиятга эга масала саналади. Мамлакатимиз раҳбарияти  ўз фуқаролари соғлиғини муҳофаза қилишда, беморларни даволашда неки зарур бўлса барча чора-тадбирларни амалга оширмоқда. Бугунги кунда асосий масала  касалликни даволашдан кўра, унинг олдини олиш ҳар бир инсон учун ҳам,  ҳар бир тиббиёт ходими учун ҳам, давлат учун ҳам самарали ва фойдали эканлиги яққол намоён бўлмоқда. Аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш, профилактик тадбирларни кенг йўлга қўйиш мақсадида “Йўлчилар” овулида тиббиёт муассасаси янгидан қурилиб фойдаланишга топширилмоқда.

Бир вақтнинг ўзида 150 қатновга мўлжалланган қишлоқ оилавий поликлиника  8 млрд. сўм  маблағ эвазига бунёд этилган. Туман тиббиёт бирлашмасига бюджет маблағларининг орттириб  бажарилган қисми ҳисобидан 546 млн. сўмга  ПЦР  лабораторияси харид қилинди.

Куни-кеча туман тиббиёт бирлашмасининг кўп тармоқли поликлиникасига олиб борувчи ички йўл фойдаланишга топширилди. 340 метрлик мазкур йўлга 837 млн сўм маблағ сарфланиб, тўлиқ асфальтлаштирилди. 

Бундан ташқари, “Чўл гули”, “Халқлар дўстлиги”, “Наврўз”, “Имом Бухорий” сингари  7 та хўжалик йўлларида жами 5,3 км узунликда асфальт-бетон қопламаси ётқизилди. 71 метр масофада пиёдалар йўлаги қурилиб, бу мақсадларга қарийб, 3 млрд. сўм маблағ сарфланган.

Ҳурматли тадбир иштирокчилари!

Юқорида таъкидланган Ўзбекистон Республикаси Конституцияси билан белгилаб қўйилган мулкдор бўлиш, меҳнат қилиш, билим олиш ва малакали тиббий хизматдан фойдаланиш каби фуқароларимизнинг ҳуқуқ ва эркинликлари давлат томонидан кафолатланиши қонун билан мустаҳкамлаб қўйилган.

Азиз  тумандошлар!

Туманда пандемия шароитида кам таъминланган тиббий-ижтимоий ҳимояга муҳтож оилаларни қўллаб-қувватлашга қаратилган қатор ишлар олиб борилди.

Туман ҳокимлиги, секторлар, корхона-ташкилотлар, Навоий КМК ҳамда “Саховат ва кўмак” жамғармаси қолаверса, тумандаги саховатпеша тадиркорлар томонидан апрель-август ойларида “Темир датар”га киритилган 1199 нафар оилага 2375 маротаба 1,7 млрд.  сўм миқдоридаги маблағ эвазига турли кўмаклар кўрсатилди.

1147 нафар фуқаро бандлиги таъминланиб, 1039 нафар оила Халқ депутатлари Учқудуқ туман кенгашининг қарорига асосан “Темир дафтар” дан чиқарилди.

Бундан ташқари,   “Темир дафтар”га тушган 239  нафар фуқаро доимий иш ўрнига эга бўлди, 908 нафар фуқаро жамоатчилик асосида мавсумий ишга жалб қилинди. 103 нафар фуқаро имтиёзли кредит асосида ўз тадбиркорлик фаолиятини йўлга қўйди. Уларнинг 31 нафари  паррандачилик, 72 нафари тикувчилик, 51 нафари турли йўналишларда ўз ишини бошлаган. Ҳунармандчилик фаолиятига 31 нафар, ўзини-ўзи банд қилиш орқали 403 нафар фуқаронинг бандлиги таъминланди.

Ҳозирда, Учқудуқ туманида “Темир дафтар”га киритилган оилалар 60 тани ташкил этмоқда. Бу каби  эзгу  ишлар  туб замирида  бахтимиз қомуси – Конституция берган ҳуқуқ ва кафолатлар  мужассам!.

Ҳа,  Конституциямиз ҳар бир фуқаронинг онги ва қалбидан чуқур жой эгаллаган, уларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини тўлиқ кафолатлайдиган ҳақиқий ҳаёт қомусига айланди.

Азиз учқудуқликлар!

Давлатимиз раҳбари раҳнамолигида қанчалик оғир ва мураккаб бўлмасин, бугунги кунда зарур куч - имконият ва маблағ сафарбар қилиниб катта-катта дастурлар, лойиҳалар амалга оширилмоқда.

Доно халқимизда: “Қарс икки қўлдан чиқади” деган нақл бор. Бу Конституциямиз нормаларига ҳам тўла - тўкис мос келади. Яъни Асосий қонунимизда фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари билан бирга, уларнинг бурч ва мажбуриятлари ҳам аниқ белгилаб қўйилган.

Қадрли нуронийларимиз, фаол тумандошларимиз, азиз опа-сингилларимиз, зиёлилар,  тадбиркорлар, ёшлар умуман бутун Учқудуқ халқини бугунги олиб борилаётган ислоҳотларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаб, уларда фидойилик билан иштирок этаётганликлари учун миннатдорчилик билдираман.

Ишонаманки, учқудуқликлар бундан кейин ҳам  юртимизда ҳукм сураётган тинчлик ва осойишталикни қадрига етиб, ўзаро аҳилликда юрт маъмурчилигига халқ фаровонлигига муносиб улуш қўшаверадилар.

Ҳурматли юртдошлар!

Сизларни, қутлуғ айём - Конституция куни билан яна бир бор чин қалбимдан самимий муборакбод этаман.

Барчангизга мустаҳкам соғлик, оилавий бахт-саодат, хонадонларингизга тинчлик-хотиржамлик ва файзу барака тилайман.

Осмонимиз мусаффо, тинчлигимиз бардавом бўлсин!

Эътиборингиз учун раҳмат.