Кунига юртимизда пандемия сабаб вафот этганлар сони расман эълон қилиниб борилмоқда. Аммо COVID 19 сабаб вафот этганлардан кўра йўл-транспорт ҳодисалари оқибатида вафот этганлар сони кўп. Статистик маълумотларга кўра, 2019 йилда йўл-транспорт ҳодисалари натижасида ҳалок бўлганлар сони 2094 нафарни ташкил этган бўлса, 2020 йилда бу кўрсаткиш 1962 киши ҳалок бўлган.
2021 йил январь—апрель ойларида эса Ўзбекистонда жами 2242 та йўл-транспорт ҳодисаси қайд этилган. Авариялар натижасида 557 киши ҳалок бўлган бўлса, яна 1684 киши жароҳатланган. Бу кичкина рақамлар эмас! Қўйидаги фактларга назар ташлайлик. Бу сўнгги 10 кунда содир бўлган ЙПҲ лар:
Қашқадарёда содир бўлган ЙПҲ да 7 киши ҳалоқ бўлди;
Фарғонада ЙПҲ сабаб 6 киши ҳалок бўлди;
Нукусда 3 та автомашина тўқнашди, 6 киши ҳалок бўлди;
Самарқандда ЙПҲ сабаб 6 ёшли бола вафот этди;
Наманганда йирик ЙПҲ содир бўлди, 2 киши вафот этди, 2 киши жароҳатланди;
Сурхондарёда ҳужжатсиз шахс содир этган ЙПҲ да 11 ёшли бола ҳалок бўлди;
Фарғонада бир ҳафтда 20 киши ЙПҲ қурбони бўлди, 18 киши жароҳатланди;
Сурхондарёда маст ҳайдовчи машинани чуқурга қулатди. Натижада йўловчи вафот этди.
Бу ҳали эълон қилинган хабарлар, эълон қилинмагани қанча?!
Бу қанчадан қанча оналарнинг кўзёшлари, болаларнинг боқувчисисиз қолгани бўлиши мумкин. Йўл-транпсорт ҳодисаларига жиддий қараш ва оқибатлари билан эмас, сабаблари билан курашиш керак.
Бугунги кунда деярли ҳар бир хонадонда машина бор, бу яхши албатта. Лекин, уларни бошқараётганлар кимлар? Уларнинг рулни бошқараётган вақтида соғлиги қай аҳволда? Минг афсуски, баъзи инсонлар рулга ўтирар экан, йўлнинг эгаси менман деб фикрлаб, орқа -олдига қарамай бошқариш ҳолатлари учрамоқда. Бу каби ҳолатларда ҳайдовчи билан бирга кўплаб инсонларнинг ўлими билан тугагани ҳақида ижтимоий тармоқлар орқали ўқиганмиз, ўзимиз гувоҳи бўляпмиз. Шу каби ҳолатларнинг олдини олиш, инсонларнинг ҳаётини сақлаб қолиш мақсадида Mening fikrim порталига “Шаҳарларда транспорт тезлигини 50 км/с пасайтириш” тўғрисида петиция эълон қилинди. Мақолада бу автоҳалокат сабаб келиб чиқувчи ҳолатларнинг 80% га камайиши таъкидлаб ўтилган.
Ушбу петицияда шаҳар ичида транспорт тезлиги 50 км/с, мактаб, боғча, шифохона каби ижтимоий аҳамиятга эга бўлган жойларда эса транспорт тезлиги 30 км/с бўлиши кераклиги, аксарият ривожланган мамлакатларда ушбу қоида тадбиқ этилгани айтиб ўтилган. Афсуски, буни тўлиқ ўқимаган ёки тушунмаган одамлар эътироз билдириб, изоҳ қолдиришган. Лекин, ушбу қоида кўплаб ривожланган мамлакатларда аллақачон жорий қилинган. Бу қачондир қабул қилиниши керак бўлган қарорлардан бири. Аммо, уни қабул қилишни қанча кечиктирсак, шунча вақт йўқотамиз, балки кўплаб инсонларнинг ҳаётини ҳам йўқотармиз.
Шаҳарларда ҳозирда мавжуд бўлган ҳаракатланиш тезлиги 70км/с. Бу дунёдаги энг катта кўрсаткичлардан бири ҳисобланади. Нафақат ривожланган мамлакатлар, балки деярли ҳеч қаерда бундай катта чеклов қолмаган. 2017 йил ҳолатига кўра фақат йигирмата мамлакатда шаҳардаги ҳаракатланиш тезлиги 70км/с ва ундан баландроқ бўлиб қолиб кетган. Янгироқ маълумотларга назар ташласангиз, ўша мамлакатларда ҳам охирги йилларда бу чеклов камайганини кўриш мумкин.
Йўлларда фақат ҳайдовчи эмас, балки пиёда, ҳайдовчи ва пиёда каби муносабатлар ҳам борлигини унутмаслик керак. Ҳатто, йўлларда “зебра”лар бор бўлишига қарамасдан, бунга амал қилмаслик ҳолатлари кўплаб кўнгилсиз воқеаларга сабаб бўляпти.
- Мен шаҳар кўчаларида бемалол юришга қўрқаман. Ҳатто “зебра” йўлда ҳам ҳайдовчилар тўғри ҳайдаб келишади. Баъзида светофорга тўхтаган машиналар айнан “зебра” йўл устида тўхташади. Бу биз пиёдалар учун жуда ноқулай. Яқинда йўл машинасида Андижонга бориб келдим. 40-45 км/с тезликда кетдик. Бошида бироз эриш туйилди. Биз тез ҳаракатланишга ўрганганмиз. Йўлда қўрқсам ҳам тез кетишганда индамасдим. Манзилга тезроқ етиш муҳимдек. Аммо, яқинда бир автоҳалокатга гувоҳ бўлдим. Ҳаммаси шунчалар тез содир бўлдики, нима бўлганини тўлиқ англаб етмадим. Аммо ўшанда машинанинг урилгандаги овози ҳалигача қулоғим остида турибди. Шундан кейин жуда қўрқиб қолдим. Муҳими, тез етиб бориш эмас, соғ етиб бориш экан, - дейди Ойжамол Раҳмонова.
Тўғри, транспорт тезлиги 50 км/с бўлиши тўғрисидаги петицияни жамоатчилик эътироз билан қабул қиляпти. Сабаби, одамлар аслида бу уларнинг ўз фойдаларига эканини тушунишмаяпти.
Бу борада масъулларнинг жамоатчилик билан ишлаш, таҳлил қилиш ва аҳолига ўз вақтида тўғри тушунтириб, етказиб бермаётгани ҳам сабаб бўлиши мумкин. Йўлларда бекорга ҳалок бўлаётганлар оз эмас! Бу барча ривожланган давлатда бўлгани каби бизда ҳам яқин келажакда жорий этилиши керак.
Январь ойидан бошлаб йўл ҳаракати қоидалари бузилганлиги ҳақидаги видеоларни исталган видеоёзув мосламасидан, шу жумладан смартфонларда ёзиб олиб, юбориш мумкинлиги эълон қилингач, одамлар буни ҳам нотўғри талқин қилишди. Турли эътирозларга сабаб бўлди. Жамоатчилик назорати ўрнатиш мақсадида видео олаётганлар турли танқид ва ҳақоратларга учради, учрамоқда. ПЕТИЦИЯ НОМИ Бу петиция ҳам бизга инсонларнинг ҳаётини сақлаб қолиш учун керак. Йўлга чиққан ҳайдовчи доим ўзи билан бирга атрофдагиларнинг ҳам ҳаётига жавобгар эканлигини унутмаслиги лозим.
