Ассалому алайкум, азиз ёшлар!
Хурматли тадбир иштирокчилари!
Ҳар йил февралнинг дастлабки 15 кунида қайноқ меҳр билан икки байрамни нишонлаймиз. Бу байрамларнинг бири 9 февралда туркий халқ-ларнинг фахри – “шамсу-л-миллат”и, жаҳон адабиёти хази-насини ўзининг ҳассос шеърлари, буюк “Хамса”си билан бойитган Низомиддин Мир Алишер Навоий ҳамда 14 февраль – туркий адабиётнинг яна бир забардаст вакили, чин маънодаги сўз заргари, “Бобурнома”дек маҳобатли асар муал-лифи, Алишер Навоийни устозим, деб улуғлаган Заҳириддин Муҳаммад Бобур таваллуд топган кун...
Навоий ва Бобур ижоди туркий адабиётнинг энг ёрқин саҳифаларини ташкил қилади. Бу икки буюк ижодкор 42 йил фарқи билан бир-бирига замондош бўлган. Мумтоз адабиётимиз тарихида бу икки улуғ сиймо ижодини ўрганиш орқали чинакам инсон ҳаёти қандай бўлиши кераклиги ҳақида етарлича тасав-вурга эга бўламиз. Аслида, бу икки зот ижоди ўзга-ўзга олам, аммо уларни бирлаштириб тургувчи нозик нуқта бор, бу – туркий тилда шеър, сўз айта олиш, турий тил нафосатини кўз-кўз қилиш санъати...
Боболаримизнинг бетакрор асарлари-ни ўқиб, улар ижоди сокин оқаётган дарё тубидаги қудратли ғалаён каби битмас-туганмас тафуккур уммонидан терилган маъно дурларидек бебаҳо хазина эканли-гини ҳис этасиз. Улар ёзиб қолдирган асарлар кўнгилларга шу қадар яқинки, худди ўртада беш юз йиллик масофа йўқдек, бугун ёзилгандек актуал.
Алишер Навоийнинг чуқур инсон-парвар ғоялар ила йўғрилган ижоди руҳиятимизга қувват берса, Заҳириддин Муҳаммад Бобур шеърларидаги исён, шахсиятидаги қатъийлик қалбларимиз-даги ватанга бўлган муҳаббат учқун-ларини алангалатиб юборади.
Она тилимизга муҳаббат, унинг қан-чалик қадрлилигини англаш туйғуси ҳам бизнинг онгу шууримиз, юрагимизга ав-вало улуғ бобомиз Навоий асарлари билан кириб келади. Ўз ижодий меросида 26 мингдан ортиқ сўз бойлигидан фой-даланган бобомиз мана олти асрдан ошибдики, асарларидаги чуқур маъно-моҳиятнинг кенг кўламлиги ва назмий меросидаги фасоҳат денгизининг бепоён-лиги билан жаҳон аҳлини ҳайратга солиб келади.
Алишер Навоийнинг туркий халқлар маънавияти хазинасига қўшган ҳиссаси беқиёс. У зот яратган шоҳ асарлари инсо-ният рухий-маънавий дунёси намоянда-лари Жалолиддин Румий, Ҳофиз Шеро-зий, Данте, Вильям Шекспир, Лев Толс-тойлар ижод намуналари билан бир сафда туради. Баъзи ўринларда Алишер Навоий асарларидаги юксак ғоялар ифодаси “классик” дея эътироф этилган Ғарб адиб-лариникидан устунроқ эканлигига гувоҳ бўламиз.
Заҳириддин Муҳаммад Бобур ҳам ғойибона Навоийни ўзига устоз билиб, у билан учрашишни орзу қилган. Мактуб-лари орқали ўзининг дастлабки шеърий машқларини Навоийга жўнатиб турган. 1500 йилда Самарқандда пайтида Навоий-дан мактуб олгани ҳақида “Бобурнома”да хабар беради. Шубҳасиз, Мирзо Бобур ўзбек мумтоз адабиётида Ҳазрат Алишер Навоийдан кейинги энг улуғ сиймодир.
Тақдир тақазоси билан тоғдек юкни зиммасига олган бобомизнинг ҳаёт йўли ҳавас ва хатарларга тўла кечган бўлишига қарамай, ўзини, ўзлигини, иймонини бус-бутун сақлаб қолиши чин маънода авлод-лар учун ибрат мактаби бўлиб қолажак.
Бобур Мирзонинг ҳинд заминида салтанат ҳукмдори сифатида амалга оширган улкан бунёдкорлик ишлари беҳисоб. У яратган ўлмас маданий ёдгорликлар ҳанузгача жаҳон халқлари-нинг бебаҳо маданий мерослари сифатида эътироф этилади.
Навоий туркий тил асосида бетакрор боғ яратиб, дунё аҳлини ҳайратга солган бўлса, Бобур шу туркий назм гулшани-даги бепоён боғни чин маънода бўстонга айлантирди. Навоий яратган жами 34 асарнинг ҳар бири ҳақида юзлаб тадқи-қотлар қилинган, Бобур ҳақида дунё олимлари турли жанрда 12 мингдан зиёд катта-кичик асарлар ёзган.
Асарларида, сатрларида ватанни қандай севиш мумкинлигини Ҳазрат Али-шер Навоий ҳам, Заҳириддин Муҳаммад Бобур ҳам бизга мерос ўлароқ қолдириб кетди. Уларнинг ҳаёти қаерда кечмасин – мусофирчиликдами, сафардами... ўз сўз-лари ва меҳри билан қалбларида Ватан ярата олган беназир зотлардир. Улар босиб ўтган йўл чин маънода ибрат ва абадият йўлидир...
Ҳурматли тадбир иштирокчилари!
Азиз ёшлар!
Бу икки зотнинг асрлар давомида ўз жозибаси ва маънавий қийматини йўқот-май келаётган адабий меросини асраб-авайлаш, чуқур ўрганиш ва ёд этиш барчамизнинг вазифамиздир. Зеро, ҳазрат Навоий айтганларидек: “Оламдан ғамсиз ўтай десанг, илм-у ҳунар ўрган”.
Бу йўлда сизларга улкан зафар ва муваффақиятлар тилаб қоламан.
Эътиборингиз учун ташаккур!
