Президент Шавкат Мирзиёев 20 ноябр куни пойтахтда фаолият олиб бораётган тиббиёт ходимлари ва педагоглар билан учрашди. Учрашувда тиббиёт ва таълим соҳасидаги долзарб масалалар муҳокама қилинди.
«Тошкентда сифатли тиббий хизмат ва мактаб таълимига қандай эришамиз? Мени шу савол қийнайди. Таълим ва тиббиёт тўғрисида қарорлар қабул қилдик. Пастдаги муҳитни сизлар кўпроқ биласизлар. Одамлар ҳозир таълимдан ҳам, тиббиётдан ҳам норози. Мактаб директорининг ҳам, поликлиника раҳбарининг ҳам иш услубини биламан, мени бугун қониқтирмайди», – деди давлат раҳбари.
Қайд этилишича, учрашувдан асосий мақсад – одамларга маъқул таълим ва тиббий хизматни таъминлашда қуйи тизимдаги масалаларни билиш ва уларни ечишда тўғри йўл тутиш.
«Тошкентда тиббиёт соҳасида академия, илм маскани борми? Бор. Иккинчидан, Тошкентда 60га яқин республика тиббий муассасалари борми? Бор. Яхшими-ёмонми, 150та поликлиника, турли йўналишлар бўйича шифохоналар борми? Бор. Охирги 3,5 йил сизлар билан бирга ишлаяпмиз, шу йилларда одамлар тиббиёт соҳасида нимадандир рози бўла олдими, йўқми? Иккинчидан, академиянинг, республика муассасаларининг куч-қудратидан, имкониятидан амалда фойдаланиляптими? Сирдарёга, Наманганга ёки Тошкент вилоятига нисбатан одамларни рози қиляпмизми, йўқми? Менинг ўйлашимча, саволга ижобий жавоб йўқ. Ўзгарамизми, йўқми? Ўзгарсак, қандай ўзгарамиз? Тик туриб, белимизни маҳкам боғлаб пойтахтдаги 3 миллион халқни рози қила оламизми, йўқми, деган савол мени қийнайди», – деди Шавкат Мирзиёев.
«Тизимни ўзгартиряпмиз. Натижа қачон бўлади? Энди бажарувчи - сизлар. Сизларнинг қасамёдларинг бор. Бошқа соҳанинг қасамёди йўқ. Шу қасамёдга муносиб бўла оласизларми, йўқми? Мен ишонаманки, бўла оласизлар. Мендан нима керак, сизлар қандай қилиб иш услубини ўзгартиришингиз мумкин?» – дея савол билан мурожаат қилди давлат раҳбари.
Шавкат Мирзиёев режалар катта эканини айтиб, тиббиёт ходимлари, худди ўқитувчилар сингари, 1000 доллар миқдорида иш ҳақи олиши кераклигини билдирди.
«Оддий муаллим 1000 доллар иш ҳақи олмаса, у ишга келиши керак эмас. Шифокор ҳам худди шундай, 1000 доллар олмаса, эртага уйга бориб боласини, набирасини қандай боқади? Қилишимиз мумкинми? Мумкин. Тинчлик, осойишталик керак, бир-биримизни тўғри тушунишимиз керак», – деди давлат раҳбари.
Маълум қилинишича, Тошкент шаҳрида 23 минг нафар ўқитувчи бор, 500та вакант мавжуд. Тиббиёт соҳасида 498та вакант жой бор.
«Иш керак деймиз, лекин мана иккита соҳада ҳам 1000та вакант турибди. Нега? Бюрократия. Сизларда эркинлик йўқ. Тошкент шаҳрида қандай қилсак бўладики, шу икки тизимга мукаммал озодлик, масъулият, жавобгарлик бериб, болаларимизни яхши ўқитсак?» – деди президент.
Қайд этилишича, тиббиёт ва таълим давлат ва халқ ўртасидаги адолат кўпригидир.
АҚШнинг Оҳайо штати университети олимлари саратонга қарши PD1-Vaxx вакцинасини одамларда синашни бошлашди.
PD-1 ингибиторлари янги синфдаги дори воситаси бўлиб, “қотил” ҳужайраларга саратон ҳужайралари ортидан самаралироқ “ов қилиш”га имкон беради. PD1-Vaxx вакцинаси ҳам В-, ҳам Т-ҳужайралар функцияларини фаоллаштиради ва ўсимтанинг кичрайишига ёрдам беради. Вакцина билан даволаш саратон ҳужайралари иммун тизими ҳужумларидан қочиш учун қўллайдиган механизмни блоклашга қаратилган. Олимлар ушбу вакцинани иммунотерапевтик дори воситаси билан биргаликда қўллаб, иммун тизимини саратон ҳужайраларини ўлдиришга йўналтирган ҳолда “қайта юклашга” эришишган.
Олимларнинг маълум қилишича, ушбу комбинацияланган даволаш усули йўғон ичак саратони билан касалланган ҳайвонларда синовдан ўтказилган ва 10та ҳайвондан 9тасида тўлиқ иммун жавоби ҳосил қилган. Синовлар вакцинанинг самарадорлиги ва хавфсиз эканини кўрсатган.
Эндиликда эса вакцинани АҚШда одамларда синашга рухсат олинди. Вакцина майда ҳужайрали бўлмаган ўпка саратонидан азият чекувчи беморларда синалади.
“Биз вакцина синовларини бошлашдан ва ўпка ҳамда бошқа турдаги саратондан азият чекувчи беморларга янги умид беришдан хурсандмиз”, деб айтган тадқиқот муаллифларидан бири.
Қонунчилик палатаси ялпи мажлисида «Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 107-моддаси биринчи қисмига ўзгартиш киритиш тўғрисида»ги қонун лойиҳаси депутатлар томонидан бирданига икки ўқишда қабул қилиниб, Сенатга юбориш тўғрисидаги қарор лойиҳаси қабул қилинди.
Kun.uz мухбири хабар беришича, мазкур қонун лойиҳаси билан фуқароларнинг судлар орасидаги сарсонгарчиликларининг олдини олиш мақсадида судлар фаолиятига бир қатор ўзгартиришлар киритилмоқда.
Жумладан, 2021 йил 1 январдан бошлаб:
Вилоят ва унга тенглаштирилган фуқаролик ишлари бўйича, жиноят ишлари бўйича судлар ва иқтисодий судлар негизида судьяларнинг қатъий ихтисослашувини сақлаб қолган ва суд ишларини юритиш турлари бўйича алоҳида судлов ҳайъатларини ташкил этган ҳолда Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар умумюрисдикция судларини ташкил этиш;
Маъмурий ва бошқа оммавий ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган ишларни кўришга ихтисослаштирилган Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар марказлари ва Тошкент шаҳрида туманлараро маъмурий судларини ташкил этиш, шу муносабат билан туман (шаҳар) маъмурий судларини тугатиш. Бунда Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар маъмурий судлари сақлаб қолиниши назарда тутилган.
Қонун лойиҳаси билан Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 107-моддаси биринчи қисмини қуйидаги таҳрирда баён этиш таклиф этилмоқда: «Ўзбекистон Республикасида суд тизими Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди, Ўзбекистон Республикаси Олий суди, ҳарбий судлар, Қорақалпоғистон Республикаси суди, вилоятлар ва Тошкент шаҳар судлари, Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар маъмурий судлари, фуқаролик ишлари бўйича туманлараро, туман (шаҳар) судлари, жиноят ишлари буйича туман (шаҳар) судлари, туманлараро, туман (шаҳар) иқтисодий судлари ва туманлараро маъмурий судларидан иборат».
Лойиҳани ишлаб чиқиш жараёнида Россия Федерацияси, Озарбойжон Республикаси, Грузия, Германия, АҚШ, Франция, Венгрия, Чехия, Литва, Латвия, Украина, Қозоғистон, Беларус, Қирғизистон каби давлатларнинг суд тизими, вилоят ва унга тенглаштирилган судлар таркиби бўйича тажрибалари ўрганиб чиқилган.
Қонун лойиҳасининг амалиётга жорий этилиши натижасида фуқароларнинг судма-суд сарсон бўлиб юришига барҳам берилиб, уларнинг муаммолари бир жойда ҳал этилишига эришилади. Суд тизимини бошқариш масалалари такомиллаштирилиб, вилоят ва унга тенглаштирилган судларни ташкилий, молиявий ва моддий-техник жиҳатдан таъминлаш янада яхшиланади.
Сўнгги вақтларда фуқаролар иштирокида ижтимоий тармоқлар орқали фирибгарлик жиноятлари содир этилиш ҳолатлари тез-тез учраб турибди. Вилоят ИИБ ТБга “Навоий Aвто Савдо” МЧЖ ўзининг телеграм гуруҳи орқали акция ўтказиб, пуллик ютуқларни ўз эгаларига ўтказиб бериш важидан пластик карталардаги пулларни асоссиз ечиб олганлигини айтиб бир неча фуқаролар шикоят аризалари билан мурожаат қилишган.
Келиб тушган мурожаатларни ўрганиш асносида вилоят ИИБ ТБ тезкор ходимлари томонидан жиноят иши қўзғатилиб, суриштирув ишлари олиб борилган. Aён бўлишича Тергов ҳужжатларида исми шарифи келтирилган 25 ёшли фуқаро Ҳ.Ш Телеграм ижтимоий тармоғида автомобил савдоси билан шуғулланувчи компанияларнинг номидан фойдаланиб автомашина сотиб олмоқчи бўлган 20 дан ортиқ фуқароларни чув туширган.
Қарийб 20 млнга яқин маблағларни ўз эҳтиёжи йўлида сарфлаб юборган уддабурон дастлаб, ўзини “Навоий Aвто Савдо” МЧЖнинг ходими деб таништириб, телеграм гуруҳидаги мавжуд фойдаланувчиларга смс хабарномалари жўнатиш орқали фуқароларнинг ишончига кириб, компания томонидан акция бўлаётганлигини, унда ғолиб бўлганларга 300 000 сўмдан 1 700 000 сўмгача бўлган пул ютуқлари фақатгина пластик карталарга ўтказиб берилишини айтади. Мижозларга тегишли бўлган пластик карта маълумотларини ва сир сақланиши керак бўлган маҳфий кодларни қўлга киритгач катта миқдордаги пул маблағларини ечиб олади.
Фото: Навоий вилояти ИИБ Ахборот хизмати
Тезкор суриштирувларда ушбу жиноятни содир этган шахс асли Қизилтепа туманида яшовчи фуқаро Ҳ.Ш бўлиб, Бухоро вилояти ҳудудида эканлиги аниқланди ва Бухоро вилояти ИИБ ходимлари томонидан гумонланувчи сифатида қўлга олинди. Айни пайтда мазкур ҳолат юзасидан Навоий шаҳар, Зарафшон шаҳри ҳамда Бухоро вилояти ИИБ ТБ томонидан тергов ишлари олиб борилмоқда ва унга нисбатан қамоққа олиш эҳтиёж чораси кўрилган.
Фото: Twitter.com
Фуқароларимиздан бу каби ҳолатларга тушиб қолмасликлари учун ижтимоий тармоқлардан фойдаланаётганда эҳтиёт бўлишларини, пластик карта ва сир сақланиши лозим бўлган шахсий маълумотларни ҳеч кимга бермасликларини сўраб қоламиз.
Кун ора интернет саҳифаларида ҳудудларда иситиш мосламаларидан нотўғри фойдаланиш оқибатида инсонларнинг соғликларини йўқотганликлари ҳаттоки ҳалок бўлганлар тўғрисида ёзилмоқда. Кўпчилик бу кўнгилсизликларнинг биринчи сабабчиси табиий газ деб ўйлайди. Бироқ ундай эмас.
Ис гази, рангсиз, ҳидсиз, корхона шароитида энг кўп учрайдиган заҳарли бирикма – табиий газ, ёқилғи, кўмир, ўтин чўғлари тўлиқ ёнмаслиги, чала ёниши оқибатида вужудга келади. Тутун таркибида 3 % (фоиз), ишланган газда 13 % (фоиз), портловчи газлар таркибида 50-60 фоизгача ис гази бўлади. Ис газидан қатор органик моддаларни (асетон, метил спирт, феноль ва бошқалар) синтез қилиш учун фойдаланиладиган корхоналарда, автоуловлар тураргоҳларида вентилация ёмон бўлганда, янги бўялган шамоллатилмайдиган хоналарда, шунингдек, уй шароитларида табиий газ чиқиб турганда ва печка билан иситиладиган уйлар, ҳаммомларда, дам олиш палаткаларида исиниш учун чўғ оловларидан ва бошқаларда ёниш маҳсулотининг тўлиқ ёнмаслиги натижасида заҳарланиб қолиши мумкин. Ис гази организмга нафас аъзолари орқали таъсир этади. Ушбу газ кислородга нисбатан 300 маротаба тез ва кўпроқ гемоглабинга бирикиш хусусиятига эга, шунинг учун жуда маҳкам бирикма-карбоксигемоглабин ҳосил қилади. Оқибатида гемоглабиннинг тўқималарга кислород ташиш хусусияти жуда пасайиб, гипокцияга, оғир заҳарланганда анокцияга олиб келиши мумкин. Ис газининг катта миқдори таркибида темир моддаси бор. Нафас олиш ферментини парчалайди. Бу ўз йўлида, тўқималарнинг нафас олиш фаолиятига салбий таъсир кўрсатади.
Статистик маълумотларга кўра, республикамизда сўнги уч йил ичида кузги-қишки иситиш мавсуми даврида содир бўлаётган фавқулодда вазиятларнинг аксарияти ис газидан заҳарланиш ҳолатлари билан боғлиқ. Ис гази организмга нафас органлари орқали таъсир этади. Ушбу газ гемоглобин билан кислородга нисбатан 300 маротаба кучли бирикма-карбоксигемоглобин ҳосил қилади. Оқибатда гемоглобиннинг тўқималарга кислород ташиш хсусияти кескин пасайиб, гепоксияга, оғир ҳолоатларда эса - аноксияга олиб келиш олиб келиши ҳамда шу тариқа инсон ҳаётдан кўз юмиши мумкин. Таҳлилларга кўра ис газидан заҳарланишнинг аксарияти қуйидаги сабабларга кўра юзага келмоқда: - Фуқаролар томонидан газ ва муқобил ёқилғи (кўмир, ўтин ва бошқа) турларидан фойдаланишда хавфсизлик чораларига риоя этмаслик; - Ностандарт (қўлбола ясалган) ёки сертификатга эга бўлмаган иситиш печлари ва мосламаларидан фойдаланиш; - Иситиш печларининг дудбуронларини нотўғри ўрнатиш; - Газ ёки бошқа муқобил ёқилғига мослаштирилган иситиш печлари (мосламалари) ни дам олиш (ухлаш) хоналарига олиб кириш; - Ҳаво алмашмайдиган хоналарни иситишда очиқ олов (кўмир ва ўтин чўғлари) дан фойдаланиш; - Ҳавони алмаштирувчи шамоллатиш шахталари ёки туйнукларни беркитиб, тўсиб қўйиш; Юқорида кўрсатиб ўтилган сабабларга кўра иситиш учун фойдаланилаётган ёқилғи (газ, кўмир, ўтин ва бошқалар) ни чала ёниши натижасида ис гази ҳосил бўлади. Бундай сабабларни келиб чиқишига йўл қўймаслик ва ис газидан заҳарланишдан огоҳ бўлиш лозим. Айнан мана шу табиат ходисаси оқибатида одамларнинг ис газидан захарланиши эҳтимоли нега юқори эканлигини биласизми? Фан тили билан эмас балки оддий қилиб тушунтирганда, хонадондаги иситиш печи, кўмир, ўтин ва бошқа ёқилғи ёқилганда, газ ажралиб чиқади, мўри орқали ташқарига чиқаётган тутун ва газни кучли шамол босими уйнинг ичкарисига қайтариб юборади. Тутун ва ис гази уйга тўла бошласа ўша ерда одамларнинг захарланиши кузатилади. Табиий газнинг тўлиқ ёнмаслиги, газ оқимининг беҳосдан узилиб қолиши, хона ичида газ тўпланиши, газни ёқиб қаровсиз қолдириш, иситиш тизимларида газни улашда хавфсизлик қоидаларига амал қилмаслик оқибатида портлаш ва ёнғин содир бўлиши ҳамда табиий газ ва ис газларидан захарланиш ҳолатлари билан боғлиқ фавқулодда ҳолатлар содир бўлиши мумкин. Натижада инсонлар турли даражада тан жароҳати олишлари ёки ҳаётдан кўз юмишлари ҳам мумкин. Ис газидан қатор органик моддалар синтез қилувчи корхоналарда, гаражларда, ветиляцияси ёмон бўлганда, янги буялган, шамоллатилмайдиган хоналарда, шунингдек уй шароитида табиий газ ёниқ турганда ва печка билан иситиладигшан уйларда печка қопқоғи ўз вақтида ёпилмаганда захарланиб қолиш мумкин. Ис газидан захарланиш унинг ҳаводаги консентрацияси ва таъсир муддатига боғлиқ бўлади. Захарланиш енгил, ўрта ва оғир даражаларда бўлади, бундай ҳолларда бош қаттиқ оғрийди, айланади, қусиш, хушдан кетиш ҳамда нафас олиш секинлашади, баъзан ўлимга ҳам олиб келади. Ис газидан заҳарланган кишини зудлик билан тоза ҳавога олиб чиқиш лозим, юзаки нафас олишда ёки нафас олиш тўхтаб қолганда сунъий нафас олдириш лозим. Агар бемор ҳушида бўлса, тананинг юқори қисмини қисиб турувчи кийимлардан бўшатилади ва иссиқ чой ёки қахва ичирилади. Сўнгра тез тиббий ёрдам чақирилади. Аҳоли, ташкилотлар ва таълим муассасалари ўртасида ис газидан захарланишни олдини олиш ва ёнғин хавфсизлиги чора-тадбирларига риоя этиш тўғрисидаги шу каби кенг тушунтириш ишлари олиб боришдан мақсад, инсонларни бевақт ҳаётдан кўз юмишларини олдини олиш ва содир бўлиши мумкин бўлган ёнғинларни муваффақиятли бартараф этиш ишларига кенг жамоатчиликни жалб қилишдан иборатдир. Зеро, хушёрлик, огоҳ бўлиб яшаш – у бир кунлик ёки бир ойлик мавсумий масала эмас, балки кундалик иш, кундалик амалий ҳаракат бўлиши лозим.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида видеоселектор йиғилиши бўлиб ўтди. Кун тартибига иккита масала – ҳудудларда тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш бўйича кўрилаётган чора-тадбирлар натижадорлиги ҳамда хизматлар соҳасини ривожлантиришга доир келгуси вазифалар муҳокамаси киритилган.
Маълумки, йил бошида ҳар бир вилоят, туман ва шаҳар ҳокими халққа мурожаат қилиб, тадбиркорликни ривожлантириш бўйича аниқ режаларини белгилаб олган эди. Уларни амалга ошириш мақсадида, бу йилги мураккаб синовларга қарамасдан, бизнесни қўллаб-қувватлаш учун етарли ресурслар ажратиб, барча зарур шароитлар яратилди.
Йиғилишда, аввало, ҳокимлар ва сектор раҳбарларининг асосий вазифаси ва зиммасига олган мажбурияти – янги иш ўринлари яратиб, эҳтиёжманд оилаларни “темир дафтар”дан чиқариш борасидаги ишлар натижадорлиги кўриб чиқилмоқда.
Масалан, Сирдарё вилоятида 10 ойда 12 мингта доимий иш ўрни ташкил этилган. Натижада “темир дафтар”га киритилган ишсиз фуқароларнинг қарийб 90 фоизи бандлиги таъминланган.
Худди шундай, Қашқадарё вилоятининг Қарши шаҳри ва Китоб тумани, Навоий вилоятининг Қизилтепа, Учқудуқ, Навбаҳор туманлари ва Зарафшон шаҳрида кўп иш ўрни яратилгани қайд этилди. Шу билан бирга, бу борада аҳвол қониқарсиз бўлган туманлардаги сусткашликлар кўрсатиб ўтилди.
- Ҳар бир ҳудудда тадбиркорликни ривожлантиришнинг катта ресурслари бор. Фақат уни ишга солиш керак. Ҳудуд раҳбарлари ҳар куни бу ҳақда ўйлаши ва изланиши лозим, - деди давлатимиз раҳбари.
Мазкур йилда оилавий тадбиркорлик дастурлари доирасида жами 4 триллион сўм ажратиш белгиланган эди. Лекин йил давомида қўшимча маблағлар ҳам йўналтирилди, аҳоли ва тадбиркорларга жами 5,2 триллион сўм имтиёзли кредитлар берилди.
Йиғилишда ушбу маблағларнинг самарадорлиги таҳлил қилинди. Мисол учун, Шовот туманида 26 миллиард сўм оилавий кредит ажратилиб, бир ярим мингта иш жойи яратилган. Яъни, 1 миллиард сўм кредитга 56 та янги иш ўрни тўғри келган.
Бу кўрсаткич Қўшработда 57 та, Музработда 49 тани ташкил этган.
Бугунги кунда тадбиркорларнинг қарийб 1 триллион сўмлик янги лойиҳалари учун кредитларга талаби борлиги қайд этилди. Молия вазирлигига янги жалб этилган еврооблигация маблағларидан 1 триллион сўмни Халқ банки, Микрокредитбанк ва Агробанкка оилавий тадбиркорлик дастурлари учун ресурс сифатида жойлаштириш вазифаси қўйилди.
Халқ банкига хотин-қизлар тадбиркорлиги учун лойиҳалар тайёрлаб, уларни ўз бизнесини йўлга қўйишни ўргатиш топшириғи берилди. Бунда банк ходимлари аёллар билан мижозбай, маҳаллабай, туманбай бевосита ишлаши зарурлиги кўрсатиб ўтилди.
Тадбиркорлик фаолияти учун яратилган имтиёзлар натижасида 10 ойда 78 мингта корхона ташкил этилган. Хусусан, Ховос туманидаги янги кичик саноат зонасида 7 та лойиҳа натижасида 500 та иш ўрни яратилган. Умуман, туманда жами 170 та янги корхона очилган.
Лекин Ёзёвон, Учтепа, Шофиркон ва Бекобод туманларида фаол тадбиркорларни кўпайтириш бўйича ишлар танқид қилинди. Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлигига бундай жойларда тадбиркорларга ҳар томонлама кўмак бериш бўйича “бизнес-патронаж” тизимини йўлга қўйиш топширилди.
Пандемия даврида вақтинча ишламай турган 96 мингта корхона ўз фаолиятини тиклагани қайд этилиб, қолган бизнес субъектларига ҳам бу борада кўмаклашиш муҳимлиги таъкидланди.
Ҳудудларда тадбиркорларни ер масаласи кўп қийнаётгани, бу борада кўплаб мурожаатлар бўлаётгани кўрсатиб ўтилди.
Йиғилишда жойларда инфратузилмани яхшилаш масаласига алоҳида эътибор қаратилди. Ривожланишдан орқада қолаётган 22 та туман учун инвестиция дастури доирасида 264 миллиард сўм, бошқа ҳудудлар учун қўшимча 736 миллиард сўм йўналтирилиши қайд этилди.
Иш ўринлари ташкил этиш, тадбиркорлар муаммоларини ҳал қилиш ва уларни қўллаб-қувватлаш борасида ўзибўларчиликка йўл қўйган Бухоро, Жондор ва Сирдарё туман ҳокимларини лавозимидан озод этиш масаласи қўйилди.
Тадбиркорликни ривожлантириш бўйича ҳокимларнинг ҳисоботини маҳаллий кенгашларда муҳокама қилиб, фаолиятига баҳо бериш, шунингдек, 2021 йил учун аниқ режаларни белгилаш муҳимлиги таъкидланди.
Маълумки, Конституциямизнинг 36-моддасида ҳар бир шахс мулкдор бўлишга ҳақли. Банкка қўйилган омонатлар сир тутилиши ва мерос ҳуқуқи қонун билан кафолатланиши кўрсатилган.
Ушбу мақола юзасидан биринчи Исломда мерос масаласига тўхталиб ўтсак: Мерос сўзи “Виросантун” сўзидан олинган бўлиб маънавий ёки молиявий ҳаққа эга бўлиш дегани. Яъни бирон нарсани бир шахсдан бошқасига ўтишлигидир. Шу маънога кўра “мерос” мол, бойлик, илм, улуғликни ўз ичига олади.
Фиқхий тушунча бўйича майитнинг ортида шаръий ворисга қолган мол ва ҳуқуқларга мерос дейилади. Азалдан ҳар бир халқ ва динларда вафот этган кишининг мол-мулкини мерос қилиб олиш қонун-қоидалари бўлган. Жумладан, динимизда ҳам бу масалага алоҳида эътибор қаратилиб, оят, ҳадис ва ижмода ким қанча мерос олиши баён қилинган.
Собиқ иттифоқ даврида амалда бўлган қонунчиликда мерос мулки масаласида бир қатор нормалар мавжуд бўлсада, ўша давр жамиятининг иқтисодий негизини давлат мулки ташкил этган. Фуқаролар амалда арзирли хусусий мулкка эга бўлмаганлиги сабабли ушбу қонун нормаларига камдан-кам мурожаат қилинган.
Олиб борилган иқтисодий ислоҳотларнинг самараси оқибатида жамиятда мулкдорлар синфи вужудга келди, уларнинг сони ва сифати кун сайин ошиб бормоқда.
Жамиятимизда олиб борилган ислоҳотлар натижасида мулкдорлар синфи вужудга келиши билан бир вақтда мавжуд мулкни авлоддан-авлодга ўтишини ҳуқуқий тартибга солиш зарурияти туғилди.
Шу билан бир қаторда мулкни авлоддан-авлодга ўтишини ҳуқуқий тартибга солиш зарурияти туғилди ва 1997 йил 1 мартдан амалга киритилган Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг V бўлимида мулк эгасининг вафотидан кейин унинг барча мол-мулки унинг ворисларига ўтишига доир қонун нормалари мустаҳамланди.
Ворислик ҳуқуқи билан боғлиқ қонун нормаларининг судлар томонидан амалда тўғри ва бир хил қўлланилишини таъминлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2011 йил 20 июлдаги “Судлар томонидан мерос ҳуқуқига оид қонунчиликнинг қўлланилиши тўғрисида”ги 5-сонли қарори қабул қилиниб, тегишли тушунтиришлар берилди.
Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 54-моддасида мулкдорнинг ўз мулкига ўз хоҳишича эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни эркин тасарруф қилиш ҳуқуқи мустаҳкамланган. Албатта, мулкдор бу ҳуқуқларидан ҳаётлик чоғида бевосита фойдаланади.
Мерос тақсимлашнинг иккита тури бўлиб, биринчиси мол-мулк эгаси қолдирган васиятнома асосида мерос бўлинади.
Бунда мулк эгаси вафотидан олдин кимга нима мерос қолдириш борасидаги васиятномани нотариал идорасидан тасдиқлатади. Васият қилувчи ўзининг хоҳишига кўра мол-мулкни исталган шахс, ҳатто қариндоши бўлмаган кишига ҳам васият қилишга ҳақлидир.
Васиятнома йўқ бўлган ҳолатларда меросҳўрлар қонун бўйича аниқланади.
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексига кўра, мерос қолдирувчининг болалари (уларнинг қайси никоҳдан эканлиги муҳим эмас) эр-хотин ва ота-она қонун бўйича биринчи навбатдаги ворислик ҳуқуқига эга бўладилар. Мерос қолдирувчининг вафотидан кейин туғилган болалар ҳам биринчи навбатдаги ворис ҳисобланади. Уларнинг барчаси меросдан тенг улуш олиш ҳуқуқига эга.
Мерос қолдирувчининг ака – укалари ва опа-сингиллари, шунингдек, ҳам ота, ҳам она тарафдан бобоси ва бувиси иккинчи навбатдаги ворислар ҳисобланади.
Амалдаги қонунларга кўра, агар меросҳўр меросни олишдан аввал вафот этган бўлса, унга тегишли улуш унинг авлодларига ўтади. Бунда улуш меросҳўр билан бир хил даражада қариндош бўлган авлодлар ўртасида тенг тақсимланади.
Меросга бўлган ҳуқуқ тўғрисидаги гувоҳнома, ворислик васият ёки қонун бўйича эканлигидан қатъий назар, мерос очилган кундан бошлаб олти ой ўтгандан сўнг мерос очилган жойдаги нотариус томонидан берилади. Меросга бўлган ҳуқуқ тўғрисидаги гувоҳномани олиш меросхўрнинг мажбурияти эмас, балки ҳуқуқи бўлганлиги сабабли, қонунда меросхўр бундай гувоҳнома бериш тўғрисида ариза билан мурожаат қилиши шарт бўлган муддат белгиланмаган. Нотариуснинг меросга бўлган ҳуқуқ тўғрисидаги гувоҳнома беришни рад этиши устидан меросхўр томонидан судга шикоят берилиши мумкин бўлиб, у Фуқаролик процессуал кодексининг 28-боби қоидаларига биноан кўриб чиқилади. Агар нотариус томонидан рад этилиши бошқа шахсга меросга бўлган ҳуқуқ тўғрисидаги гувоҳнома берилганлиги ёки мерос мулки ФК 1157-моддасига асосан фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ёки давлатга ўтказилганлиги билан боғлиқ бўлса, ариза даъво иши юритиш тартибида кўрилади. Қонунда мерос очилгандан кейин бундай ариза билан мурожаат қилиш мумкин бўлган вақт чегараланмаган.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг
1114-моддасига кўра, Умумий биргаликдаги мулк бўлган мол-мулкни мерос қилиб олиш кўрсатилган бўлиб унда умумий биргаликдаги мулк иштирокчисининг ўлими умумий мол-мулкка бўлган ҳуқуқдаги унинг улушини аниқлаш ва ушбу Кодекснинг 226-моддасида белгиланган тартибда умумий мол-мулкни тақсимлаш ёхуд ундан вафот этган иштирокчининг улушини ажратиш учун асос бўлади. Бу ҳолда мерос вафот этган иштирокчининг улушига тўғри келадиган умумий мол-мулкка нисбатан очилади, мол-мулкни натура ҳолида тақсимлашнинг имкони бўлмаганида эса — бундай улушнинг қийматига нисбатан очилади.
Умумий биргаликдаги мулк иштирокчиси умумий мол-мулкка бўлган ҳуқуқдаги ўз улушини васият қилишга ҳақлидир, бу улуш унинг вафотидан кейин ушбу модданинг биринчи қисмига мувофиқ аниқланади.
Эр-хотин орасида жанжал чиқди. Жаҳлдан ақлини йўқотиб, тилини тиёлмаган эр хотинига:
— Сендан ажраламан! Ва сени фақат бахтсиз, нурсиз ва омадсиз бир кунда никоҳимга оламан!- деб бақирди.
Аёл кўз ёши қилиб ота уйига кетди. Эр эса жаҳлдан тушиб, тинчлангач қилган иши, айтган гапидан пушаймон бўлди. Қишлоқ имомининг олдига бориб унга ҳамма гапни гапириб берган эди, имом:
— Мен бунга фатво беролмайман, бундай кунни қаердан топамиз? Сен шаҳар муфтийсига бор, у бирор ечим топар,- деди.
Эртаси куни йигит шаҳарга тушиб, муфтийга учрашди. Муфтий ҳам қишлоқ имомидан орттириб бир нарса демади.
Ишлаб чиқилаётган «йўл харитаси»га кўра, халқаро ташкилотлардан олинаётган қарзлар сарфининг ошкоралигини таъминлаш учун очиқ маълумотлар базасини яратиш ҳам кўзда тутилмоқда.
21 ноябр куни Ўзбекистон Республикаси Коррупцияга қарши курашиш Миллий кенгашининг 2-йиғилиши бўлиб ўтди. Бу ҳақда Аксилкоррупция агентлиги хабар қилди.
Маълум бўлишича, Ўзбекистонда мансабдор шахс томонидан ноқонуний тарзда бойлик орттирганлик учун жиноий жавобгарлик белгиланиши кутилмоқда.
Бу – коррупцияга қарши курашиш халқаро стандартларини миллий қонунчиликка имплементация қилиш бўйича «йўл харитаси» лойиҳасига киритилган.
Бундан ташқари, лойиҳада қуйидагилар ҳам кўзда тутилмоқда:
халқаро ташкилотлар томонидан ажратилган қарзлар ва молиявий ёрдамлар сарфининг ошкоралигини таъминлаш учун очиқ маълумотлар базасини шакллантириш;
коррупция хавф-хатарига энг кўп дуч келадиган давлат хизматчиларининг фаолият соҳалари ва лавозимлари рўйхатини тузиш;
хорижий давлат мансабдор шахсларига ва халқаро ташкилотларининг вакилларига пора берганлик учун жиноий жавобгарлик белгилаш;
коррупция ҳолатлари тўғрисида аноним хабар йўллаш ва уларни кўриб чиқиш бўйича норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳасини ишлаб чиқиш.
Йиғилишда коррупцияга қарши курашиш бўйича 2021–2025 йилларга мўлжалланган миллий стратегия лойиҳасини ишлаб чиқишни тезлаштириш тўғрисида қарор қабул қилинган.
Шунингдек, марказлаштирилган манбалар ҳисобига амалга ошириладиган инвестиция лойиҳаларини мажбурий равишда коррупцияга қарши экспертизадан ўтказиш тартибини тезроқ жорий қилиш кераклиги қайд этилган.
Британия локдаунни 2 декабрдан кейин узайтирмайди, Россияда илк марта кунлик ҳолатлар сони 25 мингдан ошди, АҚШда Дональд Трампни даволашда қўлланган антитаналардан тайёрланган «коктейль» маъқулланди, Билл Гейтс эса бўлажак пандемия ҳақида яна бир бор огоҳлантирди.
Жонс Ҳопкинс университети маълумотларига кўра, бутун дунёда Covid-19’дан касалланганлар сони 58,2 млн кишидан ошди. 1,38 млн бемор вафот этган. Ҳамон АҚШ, Ҳиндистон, Бразилия, Франция ва Россия касалланиш ҳолатлари сони юқорилиги бўйича кучли бешликни тўлдириб турибди.
Россияда янги антирекорд
Россия кунлик касалланиш ҳолатлари бўйича янги антирекордни қайд этди. Сўнгги бир кунда Covid-19 билан зарарланиш бўйича кунлик ҳолатлар сони илк марта 25 мингдан ошди - коронавирусга қарши кураш бўйича оператив штат яна 25 минг 173 кишида вирус аниқлангани ҳақида маълум қилган. Штаб шанба куни 24 822, якшанба куни 24 581 касалланиш ҳолати ҳақида маълум қилганди. Ўтган ҳафтанинг пайшанба кунида илк марта 23 минглик нуқтадан, жума куни эса 24 минглик нуқтадан ўтилганди.
Россияда сўнгги бир кунда 361 киши коронавирус қурбони бўлиб, жами қурбонлар сони 36 минг 540тага етди. Жами касалланиш ҳолатлари сони 2 114 502тани ташкил этмоқда, шундан 1 611 445 киши тузалган.
«Роспотребнадзор» маълумотларига кўра, мамлакатда коронавирусни аниқлаш бўйича сўнгги 24 соат ичида 520 мингта, умумий ҳисобда эса 72,9 миллионтадан ортиқ тест ўтказилган.
Якшанба куни Россия хорижлик спортчилар, мураббийлар, ҳакамлар ва жисмоний тарбия соҳасидаги бошқа мутахассисларнинг оила аъзоларига мамлакатга кириш учун рухсат берди.
Август ойида ҳукумат хорижлик спортчилар ва мураббийларнинг Россияга кириши бўйича ўрнатилган тақиқни бекор қилганди. Бу орқали хорижликлар мамлакат биринчиликларига тайёрланиш учун Россияга кириш имконига эга бўлишганди.
2009-2018 йилларда Хакасия республикасини бошқарган Виктор Михайлович Зимин 58 ёшида оламдан ўтди.
Зимин август ойи охирида коронавирусга чалингани тўғрисида хабар берганди. У 2018 йил сентябрида иккинчи тур сайловларидан номзодини қайтариб олган, ўшанда Кремль томонидан қўллаб-қувватлансада, лавозимга қайта сайлана олмаган тўрт губернатордан бири бўлган, унинг ўрнига коммунистлар партияси вакили Валентин Коновалов келганди.
2020 йил июнида Чувашиянинг собиқ раҳбари Михаил Игнатьев ҳам коронавирус оқибатида вафот этганди. Пандемия даврида Россияда амалдаги губернаторлардан 20 нафардан ортиғи коронавирусга чалинди.
Британия чекловларни юмшатмоқда
Британияда маҳаллий ҳукумат Рождествогача карантин чораларини юмшатишга ва турли манзилларда яшовчи одамлар бир том остида йиғилишига рухсат берилишига эришмоқчи.
Бундан мақсад, турли жойларда яшовчи қариндошлар байрамни бир уйда нишонлашини таъминлаш ҳисобланади.
Ҳозирда амал қилаётган карантин муддати 2 декабрда ниҳоясига етади. Дам олиш кунларида ҳукумат карантинни узайтирмасликка қарор қилгани маълум бўлди. Бунинг ўрнига уч босқичли чекловлар тизими кучга киради.
Даражаларга таснифлаш қуйидагича: ўртача, юқори ва энг юқори даражали хавфли. Чеклов чоралар мамлакатнинг турли ҳудудларидаги эпидемиологик вазиятдан келиб чиқиб белгиланади.
Бундай тизим мамлакатда октябрь ойи ўрталаридан буён амал қилмоқда, аммо энди жорий қилинадиган чеклов чоралари қатъийроқ бўлади, учинчи даражага кўпроқ ҳудудлар киради.
Бош вазир Борис Жонсон душанба куни ўз режасини тақдим этиши кутилмоқда, унда қариндошлар янги йил байрами кунлари ўзаро учрашишига рухсат берилиши шартлари белгиланган.
«Ковид учун қишки режа» номини олган бу концепция тафсилотлари ҳозирча маълум эмас, аммо тахминларга кўра, паблар ва ресторанлар соат 10дан кейин буюртмалар қабул қилмайди ва соат 11да ёпилади - унгача келган мижозлар учун бир соат вақт ажратилади.
Билл Гейтс яна башорат қилмоқда
Америкалик миллиардер Билл Гейтс инсониятни яқин келажакда янги пандемия кутиши мумкинлиги ҳақида гапирди: энг яхши ҳолатда 20 йилдан кейин, ёмон ҳолатда эса - яқин уч йилда. У бу ҳақда актриса Рашида Жонс билан бирга ўтказилган Bill Gates and Rashida Jones Ask Big Questions номли янги подкастида гапирган.
«У [янги пандемия] ҳозиргига қараганда хавфлироқ бўлмаслигининг асосий сабаби шундаки, биз тажрибага эга бўлдик. Ўша пайт ҳарбий машғулотларга ўхшаш «пандемия ўйинлари»ни ўтказамиз ва деярли ҳар бир давлат ўз муносабатини билдиради. Бунда барча Жанубий Корея ёки Австралия қилган ишни амалга оширади - аҳоли тез тестдан ўтказилади, одамлар изоляция қилинади. Тест ўтказиш ускуналаримиз ҳам яхшиланади. Иккинчи марта бу қадар кўп аҳмоқлик қилмаймиз», деган у.
Дастурда АҚШнинг юқумли касалликлар бўйича бош мутахассиси Энтони Фаучи ҳам иштирок этди.
Билл Гейтснинг эмлашдан кейин оммавий тадбирларни ўтказишни бошлаш ва одатий ҳаёт тарзига қайтиш қанчалик хавфсиз экани ҳақидаги саволига жавобан Фаучи инсоният вакциналар ва ўртача чеклов чоралари билан уйғун тарзда нормал ҳаётга аста-секин қайтиши ҳақида айтиб ўтган.
«Агар 99 фоиз самарадорликка эга вакцина бўлганида ва уни 99 фоиз одам олганида, унда ҳаммаси яхши бўлар эди. Аммо бу содир бўлмайди... Масалан, биз 75 фоиз самарадорликка эга вакцинани олиб, уни 69 фоиз аҳолига берсак, вирус тарқатиши мумкин бўлган одамлар барибир жуда кўп бўлади», дея изоҳлайди Фаучи.
Шунингдек, у ҳозирги пандемия ўз-ўзидан тугамаслигини айтди: «Биз бу ҳақиқатни англаб етишимиз керак».
Фаучи одамлар карантин чораларига амал қилишдан чарчаганини тан олиб, уларни таслим бўлмасликка ва эҳтиёткорликни давом эттиришга, яъни ниқоб тақиш, тез-тез қўлларни ювиш ва одам кўп тўпланган жойлардан четроқ бўлишга чақирган.
Pfizer вакцинаси икки укол орқали қабул қилинади / EPA/BIONTECH
Америкаликларни декабрдаёқ коронавирусга қарши эмлаш бошланади Америкаликларни коронавирусга қарши эмлаш кампанияси 11 декабрда бошланиши мумкин. Бу ҳақда АҚШ президентининг вакцина ишлаб чиқиш бўйича маслаҳатчиси Монсеф Слауи маълум қилди.
У CNN’га берган интервьюсида дори маъқулланганидан кейинги 24 соат ичида вакциналар партияларини эмлаш пунктларига етказишни бошлаш режалаштирилганини маълум қилди.
Гап Америкадаги Pfizer фармацевтика компанияси ва BioNTech ҳамкорлигида тайёрланган вакцина ҳақида кетмоқда.
Pfizer компанияси Озиқ-овқатлар ва дорилар сифати устидан санитар назорат бошқармасида (FDA) учинчи босқич синовларида 94 фоизлик самарадорлик кўрсатган вакцинасидан фавқулодда вазиятларда фойдаланиш учун рўйхатдан ўтказишга ариза берган. Шу масала юзасидан йиғилиш 10 декабрга белгиланган.
Pfizer шу йил охиригача 50 млн доза вакцина ишлаб чиқаришни, кейинги йилга бу миқдор 1,3 млрд дозага етказилишини мўлжалламоқда. Ҳар бир кишига икки доза - бошланғич ва кучайтирувчи дозалар берилади.
АҚШ Озиқ-овқатлар ва дорилар сифати устидан санитар назорат бошқармаси (FDA) Regeneron Pharmaceuticals компанияси томонидан коронавирусни даволаш учун тайёрланган препарат (REGN-COV2 антитаначалар коктейли)дан фавқулодда ҳолатларда фойдаланишга рухсат берди.
АҚШ президенти Дональд Трамп касалликдан соғайишига айнан шу препарат сабаб бўлганини айтганди. Коктейлга қўшилган ҳужайралар абортдан кейинги эмбрион тўқималаридан олинган. Ўз навбатида, АҚШ президенти ҳам, Оқ уй ҳам бу борадаги тадқиқотлар ўтказишни тақиқлашга уринганди.
Препарат Covid-19’нинг енгил ёки ўрта даражаси билан касалланган, лекин касаллик асоратланиши хавфи юқори бўлган беморларни даволаш учун тасдиқланган. Октябрь ойи охирида Regeneron компанияси «хавфсизлик билан боғлиқ муаммолар» туфайли коктейль сунъий нафас олдириш аппаратларига уланган оғир аҳволдаги беморлар учун қўлланмаслигини маълум қилганди.
Los Angeles Times хабарига кўар, штатда ҳозирда вазият август ойидагидан ҳам кўра ёмонроқ.
АҚШда сўнгги бир кунда 2 мингдан ортиқ бемор вафот этган - бу май ойидан буён энг юқори кўрсаткич ҳисобланади.
Жонс Ҳопкинс маълумотларига кўра, мамлакатда шу вақтгача 12 миллиондан ортиқ киши коронавирусга чалинган, 255 мингдан ортиқ бемор вафот этган.
Ўтган ҳафтанинг жума кунида 187 минг янги ҳолат ҳақида эълон қилинганди - бу кунлик ўсиш бўйича энг юқори кўрсаткич бўлиб турибди.
Бир неча штатларда ниқоб тақиш мажбурийлиги жорий этилган, вирус тарқалишини камайтириш учун бошқа қўшимча чоралар ҳам киритилган. Техасда миллий гвардия ўликхоналарга ёрдам учун Эль-Пасога қўшимча ёрдам юборишига тўғри келди.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарори (704-сон, 10.11.2020 й.) билан тасдиқланган мазкур регламент туғилган боланинг ота-онаси ёки васийси (ҳомийси), тутинган ота-онаси, уларнинг ўрнини босувчи шахслар ёки уларнинг яқин қариндошларига ёхуд ота-онасидан бири ваколат берган бошқа шахсларга туғилганлик ҳақидаги тиббий маълумотнома олиш, туғилганликни қайд этиш, поликлиникага ҳисобга қўйиш, бир марталик нафақа пулини олиш, болани отаси ёки онаси ёҳуд васийси, тутинган ота-онаси доимий рўйхатда турган манзили бўйича рўйхатга қўйиш ҳамда болани давлат мактабгача таълим ташкилотига навбатга қўйиш бўйича комплексдавлатхизматларикўрсатиштартибинибелгилайди.
Унга кўра, бола туғилган жойдаги тиббиёт муассасаси ходими бола туғилганидан сўнг 1 кун ичида бола ва ота-онаси ҳақидаги маълумотларни “Туғилиш ва ўлимни, шу жумладан перинатал ўлимни электрон рўйхатга олиш” ахборот алмашинуви тизимига киритади.
Маълумотлар автоматик равишда "ФҲДЁ ягона электрон архиви" ахборот тизимига юборилади.
ФҲДЁ бўлими маълумотларни қабул қилиб олганидан сўнг 3 иш соати ичида кўриб чиқади ва болага туғилганлик ҳақидаги гувоҳномани расмийлаштиради.
Маълумотлар комплекс тартибда бошқа хизматларни кўрсатиш учун автоматик равишда Ички ишлар, Мактабгача таълим, Соғлиқни сақлаш вазирликлари ҳамда бюджетдан ташқари Пенсия жамғармаси ахборот тизимларига юборилади.
Шунга кўра:
Туман (шаҳар) ички ишлар бўлими – болани 1 кун ичида тегишли манзил бўйича доимий рўйхатга қўяди;
Мактабгача таълим вазирлиги – мактабгача таълимни бошқаришнинг ахборот тизимида сўровда кўрсатилган боғчага болани автоматик равишда навбатга қўяди;
Соғлиқни сақлаш вазирлиги – 1 иш куни ичида она рўйхатда турган поликлиникага (рўйхатда турмаган тақдирда доимий ёки вақтинча рўйхатда турган яшаш манзилидаги поликлиникага) болани рўйхатга қўяди;
Пенсия жамғармаси бўлими – фарзанд туғилганда бериладиган бир марталик нафақа пулини автоматик равишда расмийлаштиради.
Боланинг отаси ёки онаси бола туғилгандан бошлаб 6 ой муддат ичида бир марталик нафақа пулини олиш учун Халқ банкининг исталган филиалига мурожаат қилиши мумкин (6 ойдан кейин мурожаат қилинса, бир марталик нафақани тўлаш рад этилади).
Туғилганликни қайд этиш билан боғлиқ комплекс давлат хизматлари Тошкент ва Нукус шаҳарларида, 2021 йил 1 февралдан барча вилоят марказларида, 2021 йил 1 сентябрдан бошлаб бутун республика ҳудудида кўрсатилади.
Навоий вилоятида халқ таълими сифатини ўрганиб чиқиш ва баҳолаш, ўқитувчи мавқеини ошириш, уларни тизимли равишда рағбатлантириш мезонлари яратилмоқда. Бу борада вилоят халқ таълими бошқармаси таълим сифатини баҳолаш тизимини ўрганиб чиқди. Ўрганиш натижалари шуни кўрсатдики, шу пайтгача таълим тизими сифати ва ягона ёндашувга асосланган реал ҳолатни баҳоловчи тизим бўлмаган.
Шу боис таълим сифатини аниқлаш учун бир неча ташқи манбалар маълумоти ўрганилиб, халқаро тажрибалар амалиётга жорий этилган ҳолда шаффоф ҳамда объектив баҳолаш мезонлари яратилмоқда.
Навоий вилояти 2020 ўқув йилида битирувчиларнинг олий таълимга кириш кўрсаткичлари бўйича рейтинг натижаларига кўра республикада 1-ўринга эришди. Натижаларни таҳлил қилиш давомида мактаб битирувчиларининг 2020 йилда олий таълим муассасаларига кириш кўрсаткичлари таҳлил қилинди. Таҳлил натижаларига кўра 26 та мактабнинг биронта ўқувчиси олий ўқув юртига кира олмаганлиги аниқланди. Мавжуд камчиликларни бартараф этиш, ўқитиш самарадорлиги, таълим сифатини ошириш юзасидан қуйидаги комплекс ишларни амалга ошириш юзасидан чора-тадбирлар белгилаб олинди.
Вилоят ҳокими К.Турсунов умумтаълим муассасалари раҳбар ва ўқитувчиларини натижаларига кўра рағбатлантириш бўйича ўзига хос йўл тутди. Олий таълим муассасаларига битирувчиларнинг кириш кўрсаткичлари ҳисобга олиниб, Навоий шаҳрида 18 та, Хатирчи туманида 15 та, Зарафшон шаҳрида 13 та, Конимех туманида 11 та, Қизилтепа туманида 11 та, Нурота туманида 9 та, Учқудуқ туманида 9 та, Навбаҳор туманида 8 та, Томди ва Кармана туманларида 6 тадан умумтаълим мактабларининг директорларига 10 млн.сўмлик сертификатлар тақдим этилди. Сертификатларнинг умумий суммаси 1 млрд. 60 млн. сўмни ташкил этади. Таълимда сифат ва самарадорликка эришиш мақсадида қуйидаги аниқ мақсадли чоралар белгиланди.
1) олий таълим муассасалари билан умумий ўрта таълим муассасалари ўртасидаги ҳамкорликни изчил йўлга қўйиш орқали педагог кадрлар тажрибаси, салоҳиятини ошириш;
2) вилоятдаги умумий ўрта таълим муассасаларини тўлиқ юқори малакали олий маълумотли педагог кадрлар билан таъминлаш;
3) олий таълим муассасаларидаги чет тили кафедраларининг профессор ўқитувчиларини мактабларга бириктириш орқали мактабларда фаолият кўрсатаётган инглиз тили ўқитувчиларининг барчасини C1-CEFR даражасига олиб чиқиш;
4) умумий ўрта таълим муассасаларида босқичма-босқич ёшларнинг ахборот коммуникация технологиялари соҳаси бўйича билим ва кўникмаларини оширишга қаратилган “IT-мактаб” лойиҳаси доирасида 2020 йилда 1 та, 2021 йилда 4 та, 2022 йилда 3 та, 2023 йилда 3 та “IT-мактаб”ларни ташкил этиш;
5) ўқувчиларда фундаментал билимларни амалий тажрибалар асосида мустаҳкамлашга, уларни илмий ижодкорлик ва мустақил тадқиқотларга йўналтиришга қаратилган STEAM лаборатория марказларини ташкил этиш;
6) умумий ўрта таълим мактаблари ўқувчиларининг халқаро баҳолаш тадқиқотларига (PISA, PIRLS, TIMSS) тайёрлаш ишларини янада кучайтириш;
7) умумий ўрта таълим мактаблари ўқувчиларини халқаро фан олимпиадалари ва мусобақаларига тайёрлашда ихтисослаштирилган умумтаълим мактаблар масъулиятини ошириш.
Таълим масаласи устувор аҳамият касб этаётгани муносабати билан вилоят ҳокими маҳаллий ҳокимликларнинг мактаб инфратузилмасини яхшилаш, коммунал хизматларнинг узлуксизлигини таъминлаш, ўқув йили ва куз-қиш мавсумига тайёрлаш каби масалаларга масъуллигини белгилаб қўйган.
Жорий йилнинг ноябрь ойи 17-18 саналарида Халқ таълими вазири Ш.Шерматов вилоятда сафарда бўлиб, Навоий вилоятида таълим сифатини баҳолаш ва вилоятни таълим сифати бўйича намунали ҳудудга айлантириш бўйича амалий ишларни бошлаб берди. Битирувчилари олий таълим муассасаларига кириш кўрсаткичи юқори ва паст умумтаълим муассасаларига ташриф буюриб, ўз тавсия ва таклифларини берди. Навоий тажрибасини оммалаштириш юзасидан вилоят ҳокимлиги билан доимий ҳамкорлик қилиш йўлга қўйилди.
Tuman markazi - Uchquduq shahri.Tumanning tuzilgan vaqti – 1982 yil 22-aprel. Territoriyasi – 4663 ming2 km. Tuman markazi Navoiy viloyati markazigacha bulgan masofa – 300 km. Aholisi - 37028 ming kishi
