Ijtimoiy tarmoqlarda Guliston shahri markazidagi chorrahalarning birida 2 nafar yigit mashinalar harakatiga xalaqit berib raqsga tushgani aks etgan video tarqalgandi. Sirdaryo viloyati IIB axborot xizmatining ma’lum qilishicha, yigitlarning shaxsi aniqlanib, ularga nisbatan tegishli chora ko‘rilgan.

Ma’lumotlarga ko‘ra, Xovos tumani “Bunyodkor” mahallasida yashovchi D.E. va Sirdaryo tumani “Zarshunoslik” mahallasida yashovchi A.I. keyinchalik TikTok sahifasiga joylash maqsadida Guliston markazidagi chorrahalardan birida mashinalar harakatiga xalaqit berib raqsga tushgan va ularning bu harakatlarini Sayxunobod tumani “Farovon” mahallasida yashovchi Sh.A. tasvirga olib turgan.

Sodir etilgan huquqbuzarlik harakatlari bo‘yicha Guliston shahar IIO FMB HPB xodimlari tomonidan ushbu shaxslarga nisbatan Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 54-moddasi (epidemiyalarga qarshi kurash qoidalarini buzish) 1-qismi hamda 183-moddasi bo‘yicha ma’muriy bayonnoma rasmiylashtirilib, ko‘rib chiqish uchun Guliston shahar ma’muriy sudiga yuborilgan.

Sud qarorga asosan raqsga tushgan yigitlar bazaviy hisoblash miqdorining 5 baravari (1 million 115 ming so‘m) miqdorida jarima hamda 4 sutkadan ma’muriy qamoq, Sh.A.ga esa eng kam ish haqining 5 baravari miqdorida jarima hamda 3 sutka ma’muriy qamoq jazosi tayinlangan.

Turkiya madaniyat va turizm vazirligi tashabbusi bilan O‘zbekiston ommaviy axborot vositalari vakillarining bir guruhi dunyoning 30 dan ortiq davlati jurnalistlari qatorida ushbu mamlakatda bo‘lib turibdi. Safardan ko‘zlangan asosiy maqsad Konya shahrida buyuk mutafakkir Jaloliddin Rumiy vafotining 747 yilligi munosabati bilan tashkil etilgan an’anaviy “Shabi arus” marosimlarida ishtirok etish, diniy turizm taraqqiyoti, asriy yodgorliklar, qadamjolar bilan yaqindan tanishishdan iborat.

Ana shunday safar tadbirlari doirasida jurnalistlar Turkiyaning Konya shahridan taxminan 50 kilometr uzoqlikda Tosh asrining megapolisi sifatida e’tirof etiluvchi Chatalho‘yuk majmuasiga bordi. Ayni vaqtda qurigan daryoning bo‘yida o‘troqlashishni boshlagan aholi o‘sha davrlarda bir-biriga yopishib ketgan deraza va eshiklarsiz, ammo tomdan kirish qismiga ega uylarda istiqomat qilgan. Dastavval mazkur hududda 10 ming kishi yashagan, boshqa yirikroq qishloqlarda aholi soni yuzdan oshiq bo‘lgan. Bugungi kunda qazilma ishlarini ko‘rish uchun sayyohlar ham tinimsiz tashrif buyurishadi.

Hudud sopolli Neolit va Eneolit davriga tegishli bo‘lib, janubiy Anatoliyaning Konya provinsiyasida joylashgan. U 2 alohida qo‘rg‘ondan iborat: Sharqiy qo‘rg‘on eramizgacha bo‘lgan 7100–5900-yillar, G‘arbiysi esa 6000–5600-yillarga to‘g‘ri keladi.

Majmua tarkibida uylarning ichida topilgan replikalar: idishlar, buqa kalla suyaklari, haykalchalar, tumorlardan iborat kichik muzey bor. Mehmonlar ta’mirdan chiqarilgan uylarning ichiga kirishlari mumkin. Qazilmalarning janubiy va shimoliy nishabliklari tashrif uchun ochib qo‘yilgan. Yirik miqyosli qazilmalar, ko‘p asrlik uylarni o‘z ko‘zingiz bilan ko‘rganda nafaqat tarix qa’riga sayohat qilish, balki almashib turgan davrlar yukini his qilishingiz mumkin.

“Chatal” so‘zi turk tilidan “sanchqi” deb tarjima qilinsa, “ho‘yuk” esa “tepalik” deyiladi. Neolit davridagi shaharning zamonaviy nomini britaniyalik arxeolog Jeyms Mellart o‘ylab topgan. O‘tgan asr o‘rtalarida aynan uning boshchiligidagi guruh ushbu hudud ostida ming yillik tarixga ega balandliklarni topgan. Aynan o‘sha tepaliklarga olib boruvchi yo‘llar kesishmasiga atab joy nomi o‘ylab topilgan.

Sharqiy – nisbatan yirik qo‘rg‘on tagida eramizgacha bo‘lgan 7400-yilda qurilishi boshlangan aholi punkti yashiringan edi. O‘sha vaqtda ko‘chmanchi hayot tarzini olib borgan aholi ilk qurilishga qo‘l urib, birinchi marta o‘troq hayot tarziga o‘tgan deyish mumkin. Ular yovvoyi hayvonlarni ov qilish bilan birga, echki va sigirlar boqish, yovvoyi o‘simliklarni terish, don-dun ekishni boshlagan.

Ilk shahar taxminan 1400 yil mavjud bo‘lgan. Yangi uylar eskilarining tomida qurilgani sabab ayni vaqtda olimlar tarixiy ketma-ketlikda uylarning yoshini aniqlash ustida ishlamoqda. Aholisi 10 ming kishiga yetgach Chatalho‘yuk Kichik Osiyoning eng yirik shahriga aylanib oladi. Eramizgacha bo‘lgan taxminan 6000-yilda hudud bo‘shab qolgan, aholi joyni Bronza davriga qadar tark etgan. Ammo xuddi o‘sha yuz yillikda G‘arbiy qismda yangi aholi punkti vujudga kelgan. U taxminan 4 asr yashagan.

Qadimiy shahardagi uylarning qurilishi asalari uyasini yodga soladi. Ular bir-biriga yopishtirilib, zich holatda qurilgani uchun faqat tomdan kirish mumkin edi. Ichkarida 1-2 xona va don, suv saqlash uchun tor omborxona uchun joy ajratilgan. Oq devorli binolar ichida zina, uning ostida pechlar (tutun peshtoqdagi teshikdan chiqqan) bo‘lgan, platformaning tagidan ko‘tarilgan do‘ngliklar yotoq o‘rni sifatida ishlatilgan. Bunday o‘rinlarning devorlarida geometrik naqshlar yoki hayotiy lavhalar aks etgan freskalarni ko‘rish mumkin, bu xuddi krovat oldidagi devorga gilam ilishdek gap. Chatalho‘yukda qabriston bo‘lmagan. Vafot etganlarning tanasi oftobda quritilib, quzg‘unlar yeb ketishini kutishgan. Qoldiqlarini o‘rab, uylarning poli ostiga ko‘mishgan. Olimlar hozirgacha ham qabrlarni topishda davom etmoqda.

Binolarning zichligi va aholi sonining ko‘pligi chiqindilarni yo‘qotish muammosini keltirib chiqargan. Axlatxona va hojatxonalar uylar orasidagi bo‘sh, yopiq, devorlar tutashmasida uylar orasidagi bo‘shliqlarda tashkil etilgan. Olimlarning fikricha, u yerlardagi axlatlarning turib qolib, issiqda chirishidan turli infeksiyalar kelib chiqqan bo‘lishi mumkin. Yuqori o‘lim ko‘rsatkichining sabablaridan biri aynan kasalliklar bo‘lgan.

Chatalho‘yuk qazilmalarini topish ishlari 1965-yilda uzilib qolgan. O‘shanda Mellartning arxeologlari o‘g‘irlikda ayblanib, Turkiyada ishlashi taqiqlab qo‘yilgan. Ammo 1993-yilda qazilma ishlari yana davom etgan. Bu gal AQShning Stenford universiteti olimlari qazilmalarni olib borishni boshlagan.

Majmuaga kirish qismida bir necha yillar avval Chatalho‘yuk uylarini ta’mirlash namunalari qo‘yildi. Sayyohlar uyga o‘yiqlar orqali kiradilar. Bu mehmonlarning qulayligi uchun amalga oshirilgan. Interyer asl holatdagi uylar kabu buqa kalla suyaklari, ayollar haykallari, freskalar nusxasi bilan bezalgan. Ularning orasida to‘g‘ri to‘rtburchakli uylar fonida turgan Hasan tog‘ vulqoni tasvirlangan manzara ham bor. Ayrim platformalarga hayvonlar terisi va bo‘yralar to‘shalgan, qadimiy idishlar nuxsasi ham mavjud. Qorong‘u omborchaga kirib tomosha ham qilish mumkin, u yerda ozuqalar saqlangan. Qazilmalar tufayli artefaktlar soni oshib bormoqda. Asl nusxalari Anqara va Konya shaharlaridagi muzeylarga yuborilsa, nusxalari mana shu uychalarga qo‘yiladi. Ular majmuaga kirish qismining chap tarafidan o‘rin olgan.

Uylarning orqa fonida avliyo onaning haykali ham mavjud.

Uni loy, marmar, ohaktosh va boshqa xom-ashyodan qilingan. Aholi sovib qolgan lavadan iborat mineral moddalarni Hasan tog‘dan olishgan va kamon nayzasi, oyna, pichoq hamda taqinchoqlar yasashgan. Mahsulotlar sotilgan yoki boshqa qabilalarda bor buyumlarga almashtirilgan. Bu yerning artefaktlarini Anqaradagi Anatoliya tamaddunlari muzeyida ham ko‘rish mumkin.

Qazilmalar 1993-yildan beri tinimsiz olib borilayotganiga qaramasdan, Chatalho‘yukning atigi 5% qismidan ko‘prog‘i ochilgan. Ammo shuning o‘zi ham hayratga yetaklaydi. Sayyohlar sharqiy tepalikdagi 2 ta qazilmani ko‘rishlari mumkin, g‘arbiy qazilma ommaga oshkor etilmagan.

Sharqiy tepalikning shimoliy qazilmasi Chatalho‘yukning yuqori qatlamini ochib bersa, janubiysi ko‘proq qatlamlarning quyi qavatiga yo‘nalgani sababli qazilmalar xuddi ko‘pqavatli quduqni yodga soladi. Ishlar statsionar chodirlarda olib boriladi, ular qadamjoni shamol hamda yog‘ingarchilikdan asraydi. Chodirlar buzilib ketmasligi uchun nozikroq devorlar bo‘yiga qumli qoplar joylashtirilgan. Chodirlarning ichki qismida bir nechta dahlizlarga ega yog‘och taxtalar mavjud. Ular obyektga yaqinroq borishga imkon beradi. Chodirlarga kirish qismi hamda ana shunday taxtalarda ma’lumotlar joylashtirilgan. Hududni 360 darajali tasvirda tomosha//www.google.com/maps/@37.6677064,32.8282426,3a,90y,213.26h,54.08t/data=!3m7!1e1!3m5!1sAF1QipNm8IL0QFfWhQnXs7Qi55zmgb10xihyQJbHfTv5!2e10!3e12!7i8704!8i4352" target="_blank" rel="noopener noreferrer" style="outline: 0px; box-sizing: border-box; background-color: transparent; transition: all 0.2s ease 0s; color: rgb(0, 112, 224); text-decoration: none;"> qilish mumkin.

Аҳолини рўйхатга олишнинг республика ва ҳудудлар даражасида якуний натижаларини олиш 2025 йил 1 декабрга кўчирилиши мумкин.

Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари муҳокамаси порталига Давлат статистика қўмитаси томонидан Ўзбекистон президенти фармони лойиҳаси оммавий муҳокама учун жойлаштирилди, деб хабар бермоқда Kun.uz мухбири.

 Жорий йил 31 декабргача муҳокамаси давом этадиган ҳужжат лойиҳасида Ўзбекистон Республикаси президентининг айрим ҳужжатлари, хусусан ПФ-5655-сон фармони ҳамда ПҚ-4796-сонга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш таклиф этилган.

Унга кўра, Ўзбекистон Республикасида ўтказилиши 2022 йилда назарда тутилган аҳолини рўйхатга олиш ишлари 2023 йилга кўчирилиши мумкин.

Статқўмнинг  тушунтиришича, пандемия сабабли кўпгина давлатлар аҳолини рўйхатга олишни ўтказиш муддатларини кейинги йилларга кўчириш чораларини кўришмоқда.

«Республика аҳолиси ва унинг фаровонлиги тўғрисидаги ишончли маълумотлар аҳолини рўйхатга олиш орқали шакллантирилиб, узоқ муддатли прогнозлар ва давлатнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиш мақсадли дастурларини, янги иш ўринлари ташкил этиш ва аҳоли бандлигини таъминлаш дастурларини ишлаб чиқиш, барқарор ривожланиш Миллий мақсадлари индикаторларини шакллантириш, меҳнат ресурслари жойлашуви ва улардан фойдаланиш жараёнларини ўрганиш, илмий тадқиқотлар олиб бориш учун муҳим пойдевор ҳисобланади. 2023 йилда аҳолини рўйхатга олишга тайёргарлик кўриш, уни ўтказиш, бирламчи маълумотларини таҳлил қилиш ва якуний натижаларини эълон қилишга доир белгиланган вазифаларни тўлиқ, сифатли ҳамда ўз вақтида бажариш имконини беради», — дейилади таклиф этилган ўзгартиш ва қўшимчалар ҳақида берилган тушунтиришда.

Таъкидланишича, аҳолини рўйхатга олишнинг республика ва ҳудудлар даражасида якуний натижаларини олиш муддати 2025 йил 1 декабр этиб белгиланиши таклиф этилган. Шунингдек, аҳолини рўйхатга олиш натижаларини расмий чоп этиш, тарқатиш, ахборот билан таъминлаш ва эълон қилиш, аҳолини рўйхатга олишнинг дастлабки ва якуний маълумотларини архивда сақлашга тайёрлаш муддати ҳам 2025 йил якунига белгиланмоқда.

Маълумот учун, аҳолини рўйхатга олиш натижасида республика ва ҳудудлар бўйича аҳоли сони аниқ ҳисоблаб чиқилади. Шунингдек, аҳолининг жинси, ёши, оилавий аҳволи, маълумоти, турмуш даражаси, яшаш шароити, бандлиги, миллати, фуқаролиги ҳамда бошқа демографик, ижтимоий-иқтисодий хусусиятлари бўйича ягона ахборот базаси яратилади; демографик сиёсатни, аҳоли соғлигини мустаҳкамлаш, аёллар ва болалар аҳволини яхшилаш ва оилаларга ёрдам кўрсатиш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш учун ахборотлар базаси кенгайтирилади; аҳоли пунктлари ва шаҳарлар инфратузилмасини ривожлантириш, меҳнат ресурсларидан фойдаланиш ва уларни жойлаштириш бўйича келгуси 10-30 йиллик ривожланишнинг прогноз кўрсаткичларини ҳисоблаш учун ишончли пойдевор яратилади.

Самарқанд вилоят ҳокими Эркинжон Турдимов йил якунлари бўйича самарқандликларга мурожаат қилиб, кўплаб кўрсаткичлар бўйича натижаларни маълум қилди. Турдимов туманлардаги мактаб битирувчиларининг ўқишга кириши бўйича кўрсаткичларга ҳам алоҳида тўхталди.

«Биз ОТМ ректорлари, профессор-ўқитувчилар билан келишиб, Паст Дарғом ва Ургут туманлари бўйича янги тажриба жорий қиляпмиз. Яъни, Ургут туманидаги 143 та ва Паст Дарғом туманидаги 127 та мактабга 10 та ОТМ ўқитувчилари бириктирилди. Вилоятнинг бу икки энг катта туманлари рейтинг кўрсаткичлари бўйича энг охирги ўринларни эгаллаб турибди.

Бу борада Ургут тумани 2019-2020 ўқув йили якуни бўйича энг охирги ўринни эгаллаган. Туманда 17 та мактаб ўқувчилари олий ўқув юртига ўқишга кирмаган, кейинги 2 йилда эса 11 та мактабдан бирор битирувчи ОТМ ўқишга кирмаган», деди Эркинжон Турдимов.

Вилоят ҳокимининг айтишича, ОТМга кириш кўрсаткичи Ургутда атиги 4,7 фоиз, Самарқанд туманида 7,5 фоиз, Жомбой, Нуробод, Каттақўрғон, Пайариқ ва Паст Дарғом туманларида 8-9 фоизни ташкил этган.