Ўзбекистон Республикаси "Очиқ бюджет" портали https://openbudget.uz сайтида "Менинг йўлим" лойиҳаси доирасида ғолиб бўлган ташаббуслар эълон қилинди.

    Унга кўра Учқудуқ туманидан 1 та ташаббус ғолиб сифатида қайд этилган. 

Узунлиги 600 метр бўлган Амир Темур шох кўчасини таъмирлаш учун овозга қўйилган ташаббус 1121 та овоз тўплаб ғолиб бўлган.

❗️Эслатиб ўтамиз, ушбу йўлни таъмирлаш давлат бюджетидан молиялаштирилади.

Учқудуқ туман ҳокимлиги матбуот хизмати

   Сўнгги йилларда мамлакатимизда аҳоли, шу жумладан, хотин-қизлар ва ёшларнинг ижтимоий ҳимояга муҳтож, турмуш шароити оғир, ишсиз ва касб-ҳунарга эга бўлмаган, ҳуқуқий ва маънавий-психологик қўллаб-қувватлашга зарурати бўлган фуқароларга давлат томонидан манзилли кўмаклашиш бўйича мутлақо янгича тизим жорий қилинди. 

   Бу йўналишда манзилли, ҳар бир шахс билан индивидуал ва тизимли равишда мунтазам иш олиб боришни ташкил қилиш мақсадида билим ва касб-ҳунар ўрганишга эҳтиёжи ва иштиёқи бўлган хотин-қизлар бўйича «Аёллар дафтари» тизими ҳаётга татбиқ этилди.

    Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йил 31 мартдаги “Хотин-қизлар муаммоларини ўрганиш ва ҳал этиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 145-сонли қарори тасдиқланди. Мазкур қарорга асосан “Аёллар дафтари”ни юритиш орқали хотин-қизлар муаммоларини тизимли равишда ҳал этиш ва уларни ижтимоий қўллаб-қувватлаш тартиби тўғрисида Низом ишлаб чиқилди. Ушбу Низом кам таъминланган ва эҳтиёжманд хотин-қизларнинг муаммоларини маҳаллабай ўрганиш ва ҳал этиш ҳамда уларни ижтимоий-иқтисодий ва ҳуқуқий қўллаб-қувватлаш тартибини белгилайди. “Аёллар дафтари”га киритилган хотин-қизларга 6 тоифа бўйича алоҳида манзилли ва 3 тоифа бўйича умумий ёрдам кўрсатилади.

    Туманимизда маҳалла фуқаролар йиғинларида тузилган ишчи гуруҳлар томонидан хатлов ўтказилди. Унга кўра, 285 нафар муаммоли ва эҳтиёжманд хотин-қизлар борлиги аниқланди. Ушбу аёлларга 6 та тоифага ажратилган ҳолда манзилли ёрдам кўрсатилади.

    Жумладан, Биринчи тоифа:  ижтимоий ҳимояга муҳтож ишсиз хотин-қизлар бўлиб, бу тоифага ишсиз ва даромад манбаига эга бўлмаган, бироқ ишлаш истагида бўлган эҳтиёжманд хотин-қизлар киради.

    Бу тоифага 43 нафар хотин-қизлар киритилди. Жорий йил якунига қадар уларнинг 22 нафари доимий ишга жойлаштирилади. 11 нафари ҳақ тўланадиган жамоатчилик ишларига жалб қилинади ва 10 нафарини касб-ҳунарга ўқитиш орқали субсидия асосида бандлигини таъминлаш кўзда тутилган. 

   Иккинчи тоифа: тадбиркорлик қилиш истагида бўлган эҳтиёжманд хотин-қизлар бўлиб, бу тоифага ишсиз, бироқ тадбиркорлик билан шуғулланиш истагида бўлган эҳтиёжманд хотин-қизлар киради.

   Бу тоифага туманимиз бўйича 27 нафар хотин-қизлар киритилди. Улар секторлар кесимида маҳалладаги ҳоким ёрдамчилари кўмагида ўз тадбиркорлигини йўлга қўйиш режалаштирилган. Шунингдек, тадбиркорлик фаолиятини йўлга қўйишни мақсад қилган 8 нафар хотин-қизларнинг ҳар бирига 33 миллион сўмгача кредит ажратилади.

    Кредитлар «Аёллар дафтари»га киритилган ва тадбиркорлик билан шуғулланиш истагида бўлган хотин-қизларнинг тадбиркорлигини йўлга қўйиш ва ривожлантиришга йўналтирилади. Бунда кредитлар 33 миллион сўмгача миқдорда ҳокимлар ёрдамчиларининг тавсиялари асосида ажратилади.

    Учинчи тоифа: боқувчиси бўлмаган эҳтиёжманд хотин-қизлар бўлиб, бу тоифага:

1) боқувчиси вафот этганлар;

2) боқувчиси жазони ижро этиш муассасаларида сақланаётганлар;

3) боқувчиси руҳий касалликка чалинганлар;

4) боқувчиси I-II гуруҳ ногирони бўлганлар;

5) боқувчиси бедарак йўқолганлар;

6) никоҳи бекор қилинган эҳтиёжманд хотин-қизлар; 

7) эҳтиёжманд ёлғиз оналар киради. 

   Бу тоифадаги 126 нафар хотин-қизлар аниқланиб, уларнинг 98 нафарига “Аёллар дафтари жамғармаси”, 28 нафарига эса “Саховат ва кўмак” жамғармаси маблағлари ҳисобидан моддий ёрдам кўрсатиш белгиланди.

   Тўртинчи тоифа: ижтимоий ёрдамга муҳтож I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган, шунингдек тезкор тиббий ёрдамга муҳтож эҳтиёжманд хотин-қизлар бўлиб, бу тоифага 53 нафар хотин-қизлар киритилди. Уларнинг саломатлигини тиклаш учун 32 нафарига “Аёллар дафтари жамғармаси” ҳамда “Саховат ва кўмак” жамғармаси ҳисобидан маблағлар ажратилади. 16 нафарига дори-дармон ва даволанишлари учун моддий ёрдам берилиб, яна 5 нафари туман тиббиёт бирлашмаси томонидан тиббий ордер берилади.

Бешинчи тоифа: уй-жойга муҳтож эҳтиёжманд хотин-қизлар бўлиб, бу тоифага:

– нотурар жойларда истиқомат қилаётган;

– доимий яшаш учун турар жойи бўлмаган;

– бир хонадонда (кичик ҳовлида) уч ва ундан ортиқ оила яшаётган, яъни уй-жой майдони белгиланган ижтимоий нормадан кам бўлган, бироқ ўзининг ёки биргаликда яшовчи оила аъзоларининг номида турар жой мавжуд бўлмаган;

– хусусий уй-жой фондида ижара ҳуқуқи асосида истиқомат қилаётган эҳтиёжманд хотин-қизлар киради.

Туманда мазкур тоифага киритиш мумкин бўлган аёлларимиз бор, аммо жорий йилда бу муаммонинг ечими бўлган ижтимоий уй-жой фонди мавжуд бўлмаганлиги сабабли, бу тоифага ҳеч берини “Аёллар дафтари”га кирита олмадик.

Олтинчи тоифа: қарамоғида ногиронлиги бўлган фарзанди мавжуд эҳтиёжманд хотин-қизлар бўлиб, ушбу тоифага вояга етмаган ногирон фарзандини боқаётган эҳтиёжманд хотин-қизлар киради.

Бу тоифага 36 нафар хотин-қизлар киритилди. Жорий йил якунига қадар “Аёллар дафтари жамғармаси” ҳисобидан 15 нафарига, “Саховат ва кўмак” жамғармаси маблағлари ҳисобидан 21 нафарига ногирон фарзандларини парваришлаш ва даволатиш учун бир марталик моддий ёрдам бериш белгиланди.

Бундан ташқари, “Аёллар дафтари” жамғармаси маблағлари ҳисобидан 4 нафар хотин-қизларнинг яшаш уйлари таъмирлаб берилади.

285 нафар “Аёллар дафтари” рўйхатидаги хотин-қизларнинг муаммоларини ҳал этиш учун уларнинг ҳар бири бўйича манзилли йўл харита ишлаб чиқилиб, индивидуал дастурга киритилади. 

    Ҳа, бугун хотин-қизларимиз фарзанд тарбиясида, турли соҳаларда меҳнат қилиб, ҳам оилада ҳам жамият ҳаётида фидойилик намуналарини кўрсатишмоқда. Уларнинг оғирини енгил қилиш, ҳуқуқ ва манфаатларини таъминлаш эса давлатимиз сиёсатининг устувор вазифалардандир. 

Нафиса НАЖМИДДИНОВА,

туман ҳокими ўринбосари, оила ва хотин-қизлар бўлими бошлиғи.

    Ҳурматли газетхонлар бугундан газетамиз саҳифасида “Онамга таъриф” рукнини ташкил этдик. Ўйлаймизки бу саҳифамиз сизга манзур бўлади. 

    Ҳаётнинг аччиқ синовлари кўп бу синовларга кимдир эрта кимдир кеч дуч келади бироқ ҳаётнинг адолати ҳам шундаки у қанчалар қайсар ва қанчалар бешафқат бўлмасин у билан кураша олган инсон ғолиблик шоҳсупасига кўтарилади. ҒОЛИБЛИК НИМА? Йўқотганингни топиш, топганинингни эъзозлаш, энг асосийси ўзинга ўзинг ишона олишинг! 

   Бугунги қаҳрамонимиз - Жамила Кенжаева

        КУЛИБ ТУРИБ ҲАМ СОЧЛАРИНИ ОҚАРТИРГАН ОНАМ 

       УНИНГ ЁШЛИГИ ШУНДАЙ ЎТГАН.. 

   ...Ёшлигида оиланинг эркатойи, шаддод бўлган шўх қизни ҳамма журналист бўлишига ишонарди, чунки мактабда ва кейинчалик фаолият олиб борган корхонасида ўтадиган бирор тадбир усиз ўтмасди. Шеърлар айтиб томошабинларни йиғлатган, баҳсларда доим ғолиб бўлган... Нияти ҳам олий даргоҳда ўқиш Тошкентларда қолиб ҳамма танийдиган журналист бўлиш эди. Бироқ... ана шу бироқ...

    1989 йиллар онам бетобланиб шифохонага тушганда отам билан танишишган. Орадаги муҳаббат оила қуришга сабаб бўлган. Дадам Учқудуқ шаҳрида ишлагани сабаб онам ҳам Бухородаги келинлик уйини эрта тарк этиб, янги орзулар билан янги шаҳарга келади. 1991 йилда акам орадан 2 йил ўтиб эса мен дунёга келганман. 

   Онамнинг айтишларича бир ёшлигимда маълум сабаблар билан дадам озодликдан маҳрум этилган. Оила қурганига эндигина 4 йил бўлган онамни эса 2 бола билан олдинда қийинчиликлар етишмовчиликлар кутарди. Тоғаларим қистови билан қишлоққа қайтган онам ўша ердаги кичик дўконда маълум вақт ишлаган. Ўшанда бувимни элас - элас эслайман, албатта кўнгли ўксимасин дея, бошқа невараларидан кўра бизга кўпроқ эътибор берган, силаб – сийпалаган.

    Икки бола билан ота уйига қайтган онам табиийки, қўни-қўшниларнинг бунга бевосита ўзи сабабчи бўлмаса-да, қўл учи билан кўрсатишларидан қанчалик эзилмасин қарши туришга ўзида куч-бардош топа олди. Зеро, онамдаги қатъият бировларнинг фикрига қараб эмас, эртанги кунга бўлган гўзал ишонч билан, Аллоҳга таваккал билан яшашда давом этишга ундарди. Ишончим комил, бу орада онамнинг қанчалик юраги сел бўлиб оқсада ўзини кучли қилишга ирода топарди.

             ҚАНЧА СИТАМЛАРИНГ БОР ЯНА УЧҚУДУҚ?!

    Орадан олти йилдан ошиқроқ вақт ўтиб дадам уйга қайтганида ҳаммамиз юракда хотиржамлик келаси ҳаётга катта умид билан яна Учқудуққа келдик. Ҳа шундай бўлди бир йилдан ошиқроқ вақт бахтли оила бўла олдик....

    2001 йилнинг март ойида яна айни сабаб билан отасиз ўсишга “маҳкум” этилдик. Аммо бу ғамни оиламизга ташриф буюраётган жажжи меҳмоннинг келишини кун санаганимиз боисми кўпам эсламасдик биз болакайлар... 

   Энди онам барча маъсулиятни ўз гарданига олган сабаб, биз қишлоққа қайтмадик. Ҳарчанд қийин бўлмасин, онам ота уйидан, дўсту ёрларнинг ёрдамидан биз сабаб мусуво қолганди.

    Неки бўлса - бўлсин аммо фарзандларини ҳеч кимга оғирлиги тушмасдан, ҳалол луқма едириб катта қилишни хоҳлаган онам кўчада кичик стол устида савдо қилишни бошлади. Яна денг, ўша пайтларда шаҳар марказида мол боқишга ор қилмаган онажоним қўлларида иккита оғир челак билан молларга уч маҳал овқат таширдилар. Акам билан мен: “Бир эркак оғриниб кўтарадиган бу челакларни онам бир ўзи қандай кўтараркин”, деганимиз-ча, орқаларидан эргашардик.

    2001 йил 15 май эрталаб яна доимгидай онам ўша иккита челакни қўлларида даст кўтарганида бирдан “дод” деган овози ҳамон қулоғим остида жаранглайди. Акам иккаламиз йиғлаб турган онамга мўлтиллаганча нима қилишни билмаганмиз. Яна онам гарчи тўлғоқ азобидан қаттиқ қийналаётган бўлсалар-да, (мен буни ўзим она бўлиб билдим) бизга жилмайиб, уйимиз яқинидаги мактабда ишлайдиган Тамара опани чақиришимизни сўраган эди  

       ОТАЛАР ҚАЙ ПАЙТДА КЕРАКЛИГИНИ БИЛАСИЗМИ? 

 Биринчи марта ўшанда ҳис қилганман дадам ёнимизда эмаслигини, дада ўз вазифасини қайси пайтда бажариши лозим эканлигини.

    Мен сўрамаган бўлардим ўртоқларим ўйнайдиган қиммат қўғирчоқларни, мен сўрамасдим ота меҳри тўлиб тошган қучоқларни, менга керак эмасди ўша пайтда дада олиб берадиган чиройли кўйлаклар. Менга фақат бу каби оғир дамларда онамнинг қўлидан тутадиган дадамнинг бақувват қўллари, суянадиган елкалари, шунчаки барча қийинчиликларга гўё якун ясайдиган дадамнинг қайтиши кифоя эди.

    Синглим туғилди. Онам туғруқхонадан келганларича аммам қўшнилар ҳолимиздан хабар олиб туришди. 

    Ҳозир ўтган йилларни эслаганим сайин шунчалик кўп нарса ҳаёлимга келяптики, уларни ёзишга қоғозга туширишга қўлларим қалтираяпти. Кўз ёшларим бирма-бир тўлган саҳифаларни ювиб тушаяпти.

    Ҳаёт қанча синамасин онам синмадилар. Мағрур бўлиб, акам билан менинг пухта билим олишим учун барча имкониятни қилдилар. Акам 7 ёшда мактаб борганида мен 5 ёшда эдим. “Мактабга бораман” деб йиғлаганча мен ҳам эргашдим. Қаранг-ки, устозларнинг “имтиҳони” дан ўтганимдан сўнг, ўзимдан 2 ёш катта акам билан бир синфда ўқий бошладим.

    Зеро, мени ҳимоячим ўлароқ, акамнинг ҳамиша ёнимда бўлиши, синфдош дугоналаримнинг гап сўзига эмас, эътиборимни ўқишга қаратишимга сабаб бўлган деб ўйлайман.

    Баъзан ёшлик қилиб онамга қилган инжиқликларимни, нолиганларимни ўйласам ҳозир ўзимни ёмон кўриб кетаман. Акам билан тортишиб қолганимда ёки дарс қилишни хоҳламаган вақтларимда онамни сабр билан пешонамдан ўпганлари ёдимда. 

   “СИЗЛАРНИ ЎҚИТАМАН,СИЗЛАР БИЛАН БАХТЛИ БЎЛАМАН”

 Онамдан қайта қайта сўрайдиган бир воқеа бор. Буни ёзмасам бўлмас.

...Бир куни бир болакай олмани бир тишлаб ташлаб юборганида акам югуриб бориб ўша олмани ердан олиб еганини айтиб берганимда онамни кўзларидан ёш тўхтамади. Қизиқсиниб, англаб – англамай: “Хўп, нега ўзиз олиб бермагансиз олма, нега акамни ўша олмани охиригача егани қўйиб бермагансиз?“ деганимни эсласам, бугун ёш мени кўзимдан оқади. 

    Биз онам учун шунчаки юпанчиқ ёки овунчоқ эмас эдик. Балки ҳам ота ҳам она меҳрини бирдек туйишга ҳаққи бор, аммо бундаги етишмовчиликни онанинг якка ўзи бартараф этишга ҳаракат қилаётган ва буни ўз вазифаси деб билиб, энг бебаҳо неъмат соғлиги гўзал ёшлигини қўлдан бой бераётган муштипар бир онаизорнинг фарзандлари эдик.

    Кўп оналарни кўрганман, оилада арзимас хафагарчилик бўлса аламини дарров боласидан олади. Айтсам ишонмассиз, лекин бизни яқиндан билганлар тасдиқлашади, мен ҳам синглим ҳам ҳатто акам ҳам эсимизни танибмизки, ойимнинг бизга қўл кўтарганини ҳатто қаттиқ гапирганини уришганини эслолмаймиз. Бундай ҳолатни ўзи бўлмаган.

    Онам топшириб кетган уй юмушларини қилмасак ёки уйга берилган вазифани ўз вақтида бажармасак жазо бир хил эди сув тўлдирилган баклашкаларни кўтариб турардик. 

    Ҳаёт онамни кўп бора синовлардан ўтказган бўлса-да, фақат биз болаларга меҳр тўла юрагини, меҳр тўла ҳаётни берди. Шундай қилишга ўзида куч топа олди. Бугун иродаси мустаҳкам, иймони бутун онамнинг бардоши олдида бош эгаман. 

    “Сизларни ўқитаман, сизлар орқали мен бахтли бўламан”, деган гапни ҳар куни такрорлардилар.

     ОНАМ СОВУҚ УРГАН ОЁҚЛАРИ УЧУН ҲЕЧ ҚАЧОН ЙИҒЛАМАДИ...

    Акам билан мен (синглим у вақтлар чақалоқ эди) қийинчилик нима эканлигини тушуна бошлаган, зоҳиран ёш бўлсакда, ботинимиз улғайиб қолган болакайлар эдик. Кечқурунлари савдода ўтириб, совуқдан зирқираб оғриётган оёқларини уқалаб, кечаси билан ҳўл этигини яна қуритиб эрталабга тайёрлаб қўядиган онамнинг биз учун қилган меҳнатларини мезони йўқ. Ҳеч нима билан ўлчаб бўлмайди. 

    Куни бўйи кўчани иссиқ - совуғида савдо қилган онам кечалари биз билан дарс қилишга оғринмаган, ўзлари ёзган шеърларини ўқиб, бизни китоб ўқишга, адабиётга қизиқтирган эди.

    Лекин тунлари... Ёстиқлари ҳўл бўлганига кўп-кўп маротаба гувоҳ бўлганман. Кичкинаманми; “Нега йиғлаяпсиз, ойижон” дея берган саволимга: “Бошим оғриб қолди” дердилар. Шунга ишонардим. Бошларини кичкина қўлларим билан босиб қўйсам: “Ана, қизим қўлинг бирам енгилки, бошоғриғим қолди” дердилар кулиб. Мен эса хурсанд ухлагани ётардим. Билмайманки балки эрталабгача йиғлаб чиққандирлар. 

    Барибир энг кучли аёл ҳам агар бошини қўядиган ишончли елка, суянадиган тоғи бўлмаса барибир пана - паналарда кўз ёшини тўкаверади. 

     Савдодан тушган майда пулларни йиғиб ўқишим учун китоб ёки кроссворд газеталар сотиб олардим. Бирор нарса егимиз келиб хархаша қилсак, биз болаларга етадиган миқдорда олиб, ўзлари ҳеч ҳам емасдилар. “Ўзиз ҳам олинг, енг”, деб айтсак, доим бир хил сўз: “Қорниқ тўқ, егим келмаяпти деган жавобни эшитардик. 

    Балки ўшанда ҳозирги ақлим бўлганидами, ўша нарсаларга қиё ҳам боқмаган бўлардим. Ҳаётимни ҳар соҳасида берган дарслари бугун ўз мевасини беряпти. Лекин аввалига 6 йиллик кейин 11 йиллик ёлғизлик, шу йиллар ичида чекилган азоблар, оғриган юраклар, чок-чокидан сўкилган дардлар... 

    Булар ҳаммаси қалбда қоларкан, уларни ёзиш ҳозирча менинг қўлимдан келмаяпти. Кун келар, балки ёзарман, яна ким билади дейсиз?!

   БАХТЛИ КУНЛАРИМИЗ МУБОРАК ДЕЙМАНУ... ЯНА ҚЎРҚАМАН 

   Акам ҳам мен ҳам мактабни аъло баҳолар билан тугатгандан сўнг акам, Учқудуқдаги кончилик касб ҳунар коллежига мен Зарафшон тиббиёт коллежига ўқишга кирдик. Иккаламиз ҳам коллежни имтиёзли диплом билан тамомлаганимиз учун онамнинг қувончлари чексиз эди. Ахир бор ҳаётини ёшлигини фарзандлари учун атаган аёлга бу катта бахт эмасми?!. 

    Акам ҳарна оилага ёрдам бўлсин деб, Шимолий кон бошқармаси Автомобиль транспорт бошқармасига ишга кириб ишлай бошлагани онам учун бироз енгиллик бўлди.

   Ҳаётимиз изга тушган йиллар бошланди. Айниқса, 2012 йил ҳаммамиз учун яхши йил бўлди. Акам ҳам мен ҳам олий таълим муассасасига ўқишга ҳужжат топшириб имтиҳонлардан ўтганимиз, дадамни уйга қайтгани кўпдан кутилган янгилик бўлди.

   Акам ва мен талабамиз. Шартнома пулини ҳар иккаламизга тўлашга қурби етмаган онам: “Бир қизни ўқитсанг, бутун бошли оилани ўқитган бўласан” , нақлига амал қилибми, ҳартугул мени ўқитишга қарор қилди. 

    ДАДАМ БИЛАН УЙИМИЗГА ҚУВОНЧ КЕЛДИ

   Дадам билан уйимизга қувонч, бахт ва омад кириб келди. Онам ҳам дадам ҳам Шимолий кон бошқармасига ишга киришди. Онам ҳарбийлаштирилган қўриқлаш бўлимига, дадам ЦРГО ташкилотига чилангар бўлиб жойлашдилар. Бугунги кунда дадажоним Дауғызтау конида ишлаяптилар.

    Университетни тамомлаб қайтган йилим синглим ҳам талаба бўлди. Касб-ҳунар коллежини имтиёзли диплом билан тамомлагани учун молия йўналишини танлади. Ҳар биримиз олган таълим ва тарбиямиз ортида онамнинг узоқ ва беминнат хизматлари, чексиз меҳр - эътиборлари мужассам. 

    Бугун улғайдик! Акам ҳам мен ҳам оилали бўлдик. Онам учун қилишим керак бўлган жонфидоликларига жавоб қайтаришим лозим бўлган хизматларим ниҳоятда кўп. 

    Ёш, навқирон, айни бахтни туяман деган дамларида мен ҳис қилмаган яна қанча азобларни чеккан онам ёшлари ўтиб боргани сари кичкина сабаб билан бўлсин кечалари яна ёстиқлари ҳўл бўлишини хоҳламайман....

   Шоирлар ҳақ гапни айтган онамнинг юзларидаги ажин, сочларидаги ҳар бир оқ толаси қуёшдан эмас ғамдан тушганлиги ҳақиқат. Аллоҳга беҳисоб ҳамдлар бўлсин, бугун неваралар қуршовидаги онажонимга елкадош меҳрибон дадам борлар.

     Яна шуниси ҳақиқатки, бу ерда ишлаш шу жамоада бўлиш кўпларнинг орзуси, кўпларнинг ҳаваси бўлган Шимолий кон бошқармаси оиламиз ҳаётида муҳим ўринга эга. Дадам ва акам АТБ да, онам ҳарбийлаштирилган қўриқлаш бўлимида, янгам темирйўл цехида, турмуш ўртоғим Зарафшон қурилиш бошқармасида фаолият юритмоқдалар. 

    Тўғри, онамнинг корхонадаги самарали фаолияти бир неча бор эътироф этилган. Шундай бўлсада, онамни дунёдаги энг юксак мукофотларнинг юксагига муносиб деган бўлардим. 

    Бугун қўлимда бешик тебратарканман, ўғлим Имронжонни эркалаб суярканман бир онаизорнинг метин иродаси, фарзандлари келажаги учун баридан, боридан кечишга тайёрлиги, ўз ёри учун юрагига чексиз вафони сиғдира олган Аллоҳимдан онамдек она бўлишни, онамдек вафоли ёр бўлишни тилаб, дуолар қиламан. 

    Аллоҳимга айнан онамни мен учун она сифатида танлаганига чексиз ҳамдлар айтаман!!!.

Феруза ЯНДАШОВА

    Биз яшаб турган замин уйимиздир. Унинг табиатини асраб-авайлаш, тоза, озода сақлаш эса барчамиз учун фарздир.

   Айни кўкаламзорлаштириш палласи, «Яшил макон» умуммиллий лойиҳасининг кенг қамровли ташкил этилганлиги, туман ободонлаштириш бошқармаси меҳнат жамоасига янада кўпроқ масъулият юклайди. Учқудуқ иқлими ва тупроғини ҳисобга оладиган бўлсак, дарахт кўчатлари ва мавсумий гулларни экиб, парвариш қилиш анчагина меҳнатни талаб қилади. 

   -Куз ва баҳор мавсумида туманимиз ҳудудида петуния, шафран ва маёрка сингари 100 минг донадан ортиқ гуллар экилган. Шалхар овули ҳудудига 24 115 туб саксовул, шаҳар бўйлаб эса 2335 туб қайрағоч, арча сингари кўп йиллик дарахтлар ўтқазилди, - дейди ободонлаштириш бошқармаси бўлим бошлиғи Жасур Ҳамраев.

   Учқудуқнинг кириш дарвозаси бўлган “Орзу” истироҳат боғи барчанинг севимли масканларидан бири. Бугун бу ерда мавжуд дарахт ва манзарали гул кўчатларини суғориш, 2-3 йилдан бери давом этиб келаётган сув танқислиги муаммосини бартараф этиш мақсадида 1,200 метр сув қувурлари ётқизилди.

   Галдаги вазифа ана шу экилган ва ўтқазилган дарахт, бута ва гул кўчатларини униб-ўсишига эришишдан иборат. Албатта, Учқудуқ шароитида бу осон иш эмас. Минтақа иқлими иссиқ континентал, тез-тез гармсел шамоли эсиб турадиган ҳудуд бўлгани учун яшиллик оламини асраб қолиш ва баравж ривожланишига барча тумандошларимиз масъул.

   Ободонлаштириш бошқармаси тасарруфида 16,612 км. йўл мавжуд. Қурувчилар кўчасидаги асосий йўл, Мустақиллик, А.Темур кўчаси 21-23 уйлар олди ҳамда А.Темур асосий шоҳ кўчасида жами 2 млрд 250 млн. сўм маблағ эвазига таъмирлаш ишлари олиб борилиши режалаштирилган.

   Яна бир эътибор берадиган жиҳат, бошқарма ишчи-ходимлари нафақат туман ободлиги ва кўркамлигига ҳисса қўшаяпти балки жамоани чин маънода китобхонлар жамоаси десак ҳам тўғри бўлади. Улар “Ҳар ҳафтада бир китоб мутолаа қиламан” танловининг туман босқичида фахрли учинчи ўринга сазовор бўлишгани фикримизнинг яққол далилидир.

МУХБИРИМИЗ.

    Халқаро меҳнат ташкилотининг ташаббуси билан 2003 йилдан бошлаб ҳар йили  28 - апрел куни “Бутунжаҳон меҳнатни муҳофаза қилиш куни” деб эълон қилинган. Халқаро меҳнат муҳофазаси мутахассисларининг касб байрами сифатида бу байрам НКМК АЖ Шимолий кон бошқармасида ҳам нишонланиб келинмоқда

- Бугун меҳнат муҳофазаси инсон ҳаёти ва фаолияти билан бевосита боғлиқ. Инсоннинг меҳнат жараёнидаги хавфсизлиги, сиҳат - саломатлиги ва иш қобилиятининг сақланишига  қаратилган тадбирлар меҳнат муҳофазасининг асосий вазифаларидандир. Корхона раҳбарияти томонидан меҳнат жараёнида қўлланиладиган ижтимоий-иқтисодий, ташкилий, техник, санитар - гигиена, даволаш-профилактика чора - тадбилари амалга оширилиб келинмоқда, - дейди, ШКБ бош муҳандисининг меҳнат муҳофазаси ва хавфсизлик техникаси бўйича ўринбосари Ҳамза Камолов.

   Бугунги кунда 8 мингдан зиёд ишчи-ходим меҳнат қилаётган 

   Шимолий кон бошқармасида 2021 йилда меҳнатни муҳофаза қилиш қоида ва йўриқномалар бўйича, санитария-гигиена меъёрларига жавоб бермайдиган иш ўрнида банд бўлганлар 6501 кишини ташкил этган. Шундан, зарарли модда, кимёвий омиллар таъсирида ишловчилар 1572 нафарни, шундан аёллар 365 нафар, биологик омиллар таъсирида ишловчилар 85 нафарни, шундан аёллар 26 нафар, жисмоний омиллар таъсирида ишловчилар 4844 нафарни аёллар 984 нафар, юқори даражали шовқин таъсирида ишловчилар 1812 нафарни аёллар 312 нафар, юқори даражали титраш таъсирида ишловчилар 823 нафарни шундан аёллар 82 нафар, ноқулай ҳарорат таъсирида ишловчилар 2112 нафарни шундан аёллар 572 нафар, нурланиш, ёруғлик ва бошқа факторлар таъсирида ишловчилар 97 нафар шундан аёллар 18 нафар, оғир жисмоний меҳнатда банд бўлганлар 1524 нафар шундан аёллар 425 нафарни ташкил этган. 

   Аслида дунё касблари ичида кончилик энг оғир меҳнат шароитли касб саналади. Аммо қандай шароитда бўлмасин ишчи-ходимларнинг меҳнат муҳофазасини таъминлаш раҳбарият олдидаги асосий вазифалардандир.  

    Ушбу вазифаларни бажариш мақсадида  бугунги кунда касб байрамини нишонлаётган корхона меҳнат муҳофазаси ва хавфсизлик техникаси мутахассислари ҳамда корхона касаба уюшма  қўмитаси ходимлари келишилган  Низомлар асосида  барча ишлаб чиқариш цехларида меҳнатни муҳофаза қилиш қоидалари ва меъёрларига  қатъий риоя этилиши, ишлаш шароитлари, ишчи ва ходимларни  белгиланган тартибда махсус кийим-бош, пойабзал ва  бошқа шахсий ҳимоя воситалари билан таъминланиши назоратга олинган. 

   Шимолий кон бошқармаси бўлинмаларида ишлаётган ишчи-ходимлардан ноқулай меҳнат шароитида банд бўлган 8025 нафарига якка тартибдаги ҳимоя воситалари берилган. 7045 нафар ходимга қўшимча таътил, 5185 нафар ходимга бепул парҳез овқатлар, 234 нафар ходимга бепул сут ёки унга тенг озиқ-овқат маҳсулотлари, оширилган тариф ставкалар бўйича 4913 нафар ходимга тўловлар тақдим этилган.

    Кон бошқармаси ишчиларининг меҳнат шароитларини яхшилаш учун “Шарқий” кони, Автомобил транспорт бошқармаси ҳамда Темир йўл цехининг маъмурий маиший биноси капитал таъмирланиб, тўлиқ жиҳозланди. Қолаверса ишчиларнинг меҳнат муҳофазаси соҳасига бўлган қизиқишини ҳамда билим ва кўникмаларини ошириш мақсадида 3-сонли гидрометаллургия заводи, “Шарқий” кони, Автомобил транспорт бошқармаси, 1-сонли Автокорхона ҳамда Темир йўл цехида меҳнат муҳофазаси бўйича ўқув хоналари ташкил қилинган. Замонавий техника ва жиҳозлар билан таъминланганлиги натижасида, санаб ўтилган ташкилотларда янги келган ходимларга видеороликлар орқали маълумотлар берилмоқда. Билимлари электрон тест шаклида синовдан ўтказилмоқда. 

    Бугун сир эмаски нафақат учқудуқликлар балки бошқа ҳудудларда яшаётган кўпчилик аҳоли Учқудуқ туманидаги Шимолий кон бошқармасида ишлаш истагини билдиришади. Буни кўпчилик маошнинг юқорилиги билан баҳолаши мумкин. Аммо меҳнат қилган одам ўзининг бу ерда қадрланишини ва ҳимояланишини биринчи ўринда кўради. Шароит бор жойни эса одамлар ҳар доим орзу қилади. 

ШКБ ахборот хизмати.

   Ассалому алайкум аҳли жамоа!

   Қадрли учқудуқликлар!

   Сиз азизларни мўмин-мусулмонларини ва бутун учқудуқликларни ер юзидаги ислом уммати томонидан кенг нишонланаётган улуғ ва муборак айём – Рамазон ҳайити билан чин қалбимдан самимий табриклайман.

   Барчамиз учун инсонпарварлик, сабр-қаноат, хайру саховат ва шукроналик тимсоли бўлган ушбу қутлуғ байрам кунларида энг яхши эзгу-тилакларимни билдираман.

   Ўзининг миллий урф-одат ва анъаналарига содиқ, меҳнаткаш ва саховатли туманимиз фуқаролари ана шундай юксак фазилатларни яққол намоён этиб, муқаддас Рамазон ойини тинчлик ва осойишталик, ўзаро ҳурмат ва ҳамжиҳатлик муҳитида ўтказгани ҳамда ушбу эъзозли айёмни бугун шоду хуррамлик билан кутиб олаётгани Ийд ул - Фитр байрамига алоҳида файзу шукуҳ бағишламоқда.

   Муборак Рамазон ҳайити моҳиятида мужассам бўлган хайру саховат, меҳр-оқибат, инсонпарварлик сингари азалий анъана ва қадриятларимизни асраб-авайлаш ҳамда кенг тарғиб этиш, халқимизнинг эзгу ният ва орзу-интилишларини қўллаб-қувватлаш мақсадида 30 апрелда ҳурматли Президентимизнинг “Рамазон ҳайитини нишонлаш тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.

   Унга кўра, жорий йилда Рамазон ҳайитининг биринчи куни 2 май – душанба кунига тўғри келиши тўғрисида Ўзбекистон мусулмонлари идораси Уламолар кенгаши томонидан қабул қилинган қарорни инобатга олиб, мамлакатимизда 2022 йил 2 май куни Рамазон ҳайити байрами сифатида кенг нишонланади. 3 - 4 май кунлари қўшимча дам олиш кунлари сифатида белгиланди. 

   Муборак Рамазон ҳайити кунларида мўътабар зиёратгоҳлар ва тарихий қадамжоларга зиёратларини ташкил этиш мақсадида 2 майдан 4 майгача амалга ошириладиган маҳаллий авиақатновларнинг барча тарифларига 50 фоиз чегирма жорий қилинган.

   Шунингдек, «Ўзбекистон темир йўллари» АЖ томонидан эса Рамазон ҳайити байрами арафасида йўловчиларга янада кўпроқ қулайлик яратиш мақсадида 3-, 4-, 5 май кунлари юқори тезликда ҳаракатланувчи «Афросиёб» поездининг қўшимча қатнови йўлга қўйилади.

   «Вақф» хайрия жамоат фонди тасарруфидаги пуллик кириш чипталари жорий қилинган маданий мерос объектлари зиёратгоҳ ва қадамжоларда 30 апрель—1-, 2-, 3-, 4 май саналарида Ўзбекистон фуқаролари учун кириш чипталар нархига катталар учун 20 фоиз ҳамда ёшлар учун 50 фоиз чегирмалар жорий қилинди.

   Шу билан бирга, республика бўйлаб жойлашган музейлар, меҳмонхоналар, овқатланиш шохобчалари томонидан ихтиёрий чегирмалар тақдим этилмоқда.

   Бугунги кунда кенг кўламли ислоҳот ва туб ўзгаришлар натижасида янгиланиб бораётган юртимизда халқ билан мулоқот, инсон ҳуқуқ ва манфаатларини, жумладан, виждон эркинлигини таъминлаш давлат сиёсати даражасига кўтарилиб, бу борада улкан чора-тадбирлар амалга оширилмоқда.

   «Рамазон ойи – сахийлик, меҳр-оқибат ва бағрикенглик ойидир. Бу қутлуғ айёмда меҳр-шафқатли, кечиримли бўлиш ҳаммамиз учун ҳам фарз, ҳам қарз» — деди давлатимиз раҳбари.

   Шу муносабат билан, Рамазон ҳайити арафасида Президент адашиб жиноятга қўл урган, лекин айбини чуқур англаб, тузалиш йўлига қатъий ўтган 65 нафар фуқарони афв этиш бўйича фармонни имзолади.

   Мутасаддиларга ушбу фуқаролар байрамни ўз уйида, яқинлари бағрида кутиб олишлари учун барча шароитларни яратиш бўйича топшириқлар берилди.

   Шу билан бирга, вилоят, туман ва шаҳар ҳокимлари, сектор раҳбарлари олдига байрам юқори савияда ўтишини таъминлаш вазифаси қўйилди.

   «Улуғ мутафаккир Мир Алишер Навоий бобомиз айтганларидек, одамларнинг дардига дармон бўлиш – инсонийликнинг олий намунаси эканини унутмаслигимиз, бундай эзгу иш услуби бизнинг нафақат хизмат вазифамиз, шу билан бирга, виждоний бурчимизга айланиши керак», — деди ҳурматли давлатимиз раҳбари Ш.Мирзиёев.

   Аҳоли турмуш даражасини оширишга қаратилган чора-тадбирлар изчиллигини таъминлаш, фуқароларни ижтимоий ҳимоя қилиш ва моддий қўллаб-қувватлаш мақсадида жорий йил 29 апрелдаги Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонига 1 майдан бошлаб ёшга доир, ногиронлик ва боқувчисини йўқотганлик пенсиялари миқдори 12 фоизга оширилмоқда.

   Шунингдек, пенсияни ҳисоблашнинг базавий миқдори – ойига 324 000 сўм, ёшга доир энг кам пенсия миқдори – ойига 633 000 сўм, ногиронлик пенсиялари, жумладан, иш стажи тўлиқ бўлмаган чоғдаги ногиронлик пенсиясининг энг кам миқдори – ойига 698 000 сўм, меҳнатга лаёқатсиз фуқароларга бериладиган ногиронлик нафақаси ва болаликдан ногиронлиги бўлган шахсларга бериладиган нафақа миқдори – ойига 698 000 сўм қилиб белгиланди.

   Бундан ташқари, 1941-1945 йиллардаги уруш оқибатида ногирон бўлган шахслар ва унинг қатнашчилари, шунингдек, фашистлар концлагерларининг вояга етмаган собиқ маҳбуслари ва Ленинград шаҳри қамал қилинган даврда ишлаган шахсларнинг энг кам пенсия миқдори устамаларни инобатга олган ҳолда – ойига 3 080 000 сўм қилиб белгилаб қўйилди. 

   Фармон билан зарур иш стажига эга бўлмаган кекса ёшдаги фуқароларга 500 000 сўм пенсия тайинлаш, боқувчисини йўқотганлик нафақаси олувчиларнинг бир нафар меҳнатга қобилиятсиз оила аъзоси учун нафақа миқдори – ойига 500 000 сўм этиб белгилансин ва кейинги ҳар бир меҳнатга қобилиятсиз оила аъзоси учун – 185 000 сўмдан қўшиб ҳисобланадиган бўлди.

   Ижтимоий ҳимояга муҳтож оилаларни қўшимча қўллаб-қувватлаш ҳамда уларнинг ижтимоий-иқтисодий аҳволи оғирлашишининг олдини олиш мақсадида “Ижтимоий ҳимоя ягона реестри” ахборот тизими орқали 2022 йил 1 апрелга қадар нафақа ва моддий ёрдам тайинлаш учун маълумотларнинг хато тақдим этилиши, киритилиши ва техник сабаблар туфайли фуқароларга ортиқча тўланган суммалар ҳисобдан чиқарилмоқда. 

    Мамлакатимизда 9 май умумхалқ байрами – Хотира ва қадрлаш кунини кенг нишонлаш, Иккинчи жаҳон урушида ҳалок бўлган аждодларимиз хотирасига чуқур ҳурмат бажо келтириб, фашизмга қарши жангларда, меҳнат фронтида жонбозлик кўрсатган фахрийларимизга алоҳида эътибор ва эҳтиром кўрсатиш, ёшларни маънавий-ахлоқий жиҳатдан тарбиялашга ҳисса қўшаётган фахрийларни эъзозлаш ҳамда уруш қатнашчилари ва ногиронларини моддий рағбатлантириш мақсадида куни-кеча Ўзбекистон Республикаси Президентининг яна бир фармони эълон қилинди.

   Унга кўра, Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари ва ногиронларининг ҳар бирига 15 000 000 сўм миқдорида бир марталик пул мукофоти берилмоқда.

    Юртимизда бой ва қадимий диний-маънавий меросимизни тиклаш ва фаол тарғиб этиш, табаррук қадамжоларни обод қилиш бўйича олиб борилаётган салмоқли ишларни таъкидлаш ўринли.

   Қашқадарё вилоятида – калом илмининг атоқли намояндаси Абу Муин Насафий, Наманган вилоятида – тасаввуф таълимотининг йирик вакили Султон Увайс Қараний, Тошкент шаҳрида Сузук ота, Самарқандда буюк муҳаддис Имом Бухорийнинг ёдгорлик мажмуалари бунёд этилгани сўзимизнинг яққол далилидир.

   Шу жумладан, Учқудуқ туманида ҳам Қанарбой ота, Бедер ота, Қошқар ота, Ерлер ота сингари муқаддас қадамжоларда таъмирлаш, ободонлаштириш ишлари олиб борилмоқда.

   Дарҳақиқат, Рамазон ойи фазилатларга бойдир. Унинг фазилатларидан бири ой давомида хуфтон намозидан кейин таровеҳ намози ўқилиши бўлиб, учқудуқлик намозхонлар учун “Қизилқум” жомеъ-масжидида таровеҳ намозларини ўқишлари учун барча шарт-шароит ва қулайликлар яратилди.

    Азиз тумандошлар!

   Ислом дини – аввало, тинчлик ва дўстлик, аҳиллик ва бирдамлик, билим ва маърифат динидир.

   Жамиятимизда ҳукм сураётган турли миллатлар ва элатлар, диний конфессиялар ўртасидаги бағрикенгликни, фуқаролар орасидаги ўзаро ҳурмат, меҳр-оқибат муҳитини янада мустаҳкамлаш, бугунги осуда ҳаётимизнинг қадрига етиш барчамизнинг асосий бурчимиздир. 

   Маърифатпарвар бобомиз Маҳмудхўжа Беҳбудийнинг “Дунёда турмоқ учун дунёвий фан ва илм лозимдур”, деган сўзлари бугун ҳам долзарб аҳамиятга эга.

   Шунинг баробарида фарзандларимизни ҳаётга эндигина кириб келаётган ёш авлодни Ватанга муҳаббат, умуминсоний қадриятларга ҳурмат, элу-юрт фаровонлигига муносиб улуш қўшадиган етук ва баркамол инсонлар қилиб тарбиялашимиз муҳим аҳамиятга эга.

   Муборак ҳадисларда Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Уч кишининг дуоси қабулдир: отанинг фарзандига қилган дуоси, мазлумнинг дуоси ва мусофирнинг дуоси”, деганлар. Ота-она бундай неъмат ва имкониятдан унумли фойдаланиши ва фарзандларининг келажакда солиҳ ва тарбияли инсон бўлиб камол топишини Аллоҳдан сўраши лозим! 

   Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) яна бир ҳадисларида: “Болаларингизга одоб беринглар ва одобларини чиройли қилинглар”, «Ота болага гўзал одобдан яхшироқ нарсани бера олмайди», дея марҳамат қилганлар.

   Ҳурматли имом-хатибларимиз, ота-оналар, устоз-мураббийлар, муҳтарам нуронийларимиз яқин ҳамкорликда бу борада янада фаол ва самарали иш олиб борадилар, деб ўйлайман.

    Қадрли учқудуқликлар! 

  Аллоҳ таолонинг марҳамати ёғиладиган ушбу барокатли ва нурафшон кунда сизларни яна бир бор азизу мукаррам байрам -Рамазон ҳайити билан чин қалбимдан табриклайман.  

   Моҳи Рамазонда қилган барча эзгу ният ва дуоларимиз ижобатини берсин, Аллоҳим!

   Жонажон Ватанимизни, барча-барчамизни Яратганнинг Ўзи паноҳида асрасин!

   Осмонимиз мусаффо, тинчлигимиз ва мустақиллигимиз абадий бўлсин!

    Рамазон ҳайити барчамизга муборак бўлсин!

    9 май арафасида уруш қатнашчилари, концлагерлар маҳбуслари ва Ленинград қамалида бўлган фуқароларга 15 миллион сўмдан берилади. Бу ҳақда президент матбуот хизмати маълум қилди.

   Мутасаддиларга:

ёлғиз яшаётган ва ўзгалар парваришига муҳтож одамлардан шахсан хабар олиб, уларга совға-саломларни етказиш;

    уруш қатнашчилари, концлагерлар маҳбуслари ва Ленинград қамалида бўлган фуқароларнинг ҳар бирининг хонадонига шахсан бориб, пул мукофоти ва қимматбаҳо совғаларни тантанали равишда топшириш;

    10 минг нафар фронт ортида меҳнат қилган фахрийлар билан шахсан учрашиб, ҳолидан хабар олиш ва совға-саломлар етказиш топширилди.

    Ички ишлар вазирлиги «Айрим қонун ҳужжатларига қўшимчалар ва ўзгартишлар киритиш тўғрисида»ги қонун лойиҳасини муҳокамага қўйди.

    Лойиҳага кўра, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс қуйидаги мазмундаги 47-6-модда билан тўлдирилади:

    «47-6-модда. Ота-она вояга етмаган болаларига васий ёки ҳомий тайинламасдан, бошқа ҳудудга ёки хориж давлатларига чиқиб кетиш

   Ота-она васийлик ва ҳомийлик органлари орқали вояга етмаган болаларига васий ёки ҳомий тайинламасдан бошқа ҳудудга ёки хориж давлатларига чиқиб кетиши (ота-оналарнинг ўз ота-оналик мажбуриятларини узрли сабабларга кўра бажара олмайдиган даври бундан мустасно) — базавий ҳисоблаш миқдорининг бир бараваридан беш бараваригача миқдорда (1,35 миллион сўм) жарима солишга сабаб бўлади. 

   Худди шундай ҳуқуқбузарликлар маъмурий жазо чораси қўлланганидан кейин бир йил давомида такроран содир этилган бўлса — базавий ҳисоблаш миқдорининг беш бараваридан ўн бараваригача миқдорда (2,7 миллион сўм) жарима солишга сабаб бўлади». 

    Шунингдек, Оила кодекси 74-моддаси қуйидаги мазмундаги учинчи ва тўртинчи қисмлар билан тўлдирилади: 

«Ота-она уч ойдан ортиқ муддатга хорижий давлатга кетаётганида қонунчилик ҳужжатларига мувофиқ ўз болаларига васий ёки ҳомий тайинлаш чораларини кўриши шарт.

    Ота-она уч ойдан ортиқ бўлмаган муддатга хорижий давлатга кетаётганида ўз болаларини қариндошларининг ёки бошқа яқин кишиларининг васийлигида ёки ҳомийлигида ва назорати остида қолдириши керак, васийлик ёки ҳомийлик, агар бу боланинг манфаатлари учун зарур бўлса, белгиланади.

   Ота-она хорижий давлатга доимий яшаш учун ёки уч ойдан ортиқ муддатга кетишидан бир ой олдин ўз болаларига васий ёки ҳомий белгилаш бўйича аризани вақтинча ёки доимий яшаётган ҳудуднинг васийлик ва ҳомийлик органига тақдим этишлари лозим».

   Гельминт – грекча Helminthes – гижжа, гельминтларнинг ҳайвонлар организмига биологик таъсири натижасида ривожланадиган касаллик.

    Ҳайвонлар гельминт ва уларнинг инвазион тухуми ҳамда личинкалари билан зарарланган ем-хашак, сув ва инфлосланган асбоб-ускуналар орқали касаллик юқтиради.Гельминтоз касалликлари сурункали тарзда ўтади. Бунда ҳайвонлар ориқлайди, уларнинг гўшт маҳсулоти ва жунининг миқдори камайиб, сифати пасаяди. Шундай экан, гельминтозларга қарши курашиш тадбирларининг асосий қонун-қоидалари ҳамда кенг кўламда тарғибот-ташвиқот ишларини намунали йўлга қўйиш керак. Эпизоотологик маълумотларга гельминтозларнинг тарқалишига табиий шароитларни (иқлим, мавсум, тупроқ, ҳаво, сув манбаълари ўсимликлар тури ва бошақаларни), ҳайвонни ёши, жинси, зоти, уларни боқилиши, асралиши, ишлатилиши, ёш молларни парвариш қилиниши ва бошқа омилларни таъсири ҳисобга олинади.Одам ва ҳайвонларнинг аъзо ва тўқималари ҳисобига яшовчи майда чувалчанглар – гижжалар (гельминтлар), улар келтириб чиқарадиган касалликлар гельминтозлар дейилади. Касаллик манбаи бемор одам ва гижжалар билан зарарланган ҳайвонлар ҳисобланади. Гижжалар – чувалчанглар, ўзининг паразитлик ҳаётини одам организмида ўтказувчи организмлардир. Бунда одам ёши роль ўйнамайди - катталар ҳам, болалар ҳам бир хилда касалланиши мумкин.

   Паразитлар инсонга қандай юқади?

Шифокорларнинг айтишича, паразитлар турига қараб турли усулларда юқиши мумкин. Масалан, аскаридалар, асосан, қўлини яхши ювмайдиган болаларда кўп учрайди. Острисалар эса одамга ифлос қўллар, озиқ-овқат маҳсулотлари ҳамда оғиз ва бурунга тушадиган чанг орқали ҳам юқиши мумкин. Касаллик белгилари.

   Гижжаларнинг хили, сони ва қайси органда паразитлик қилишига қараб касаллик ҳар хил кечади. Паразитлар билан зарарланган одамнинг вазни камаяди, қоринда оғриқ, кўнгил айниши, ич кетиши ёки бош айланиши, жиззакилик пайдо бўлади. Гижжа ичакда бўлса – ич қотади ёки ич кетиши, кўнгил айниши, қайт қилиш ҳолатлари кузатилади. Жигарда бўлса - кўз оқи ва бадан сарғаяди, шиш пайдо бўлади, баданга ҳар хил доғлар тушиши мумкин. Ўпкада бўлса - иситма чиқиши ва йўтал пайдо бўлиши мумкин. Шунингдек, одамнинг меҳнат қобилияти пасаяди, болаларда ривожланиш орқада қолади, яхши ўсмайди, хотира пасаяди, уйқуси нотинч бўлади.Клиник белгилар гельминтозларда марказий нерв системаси фаолиятининг бузилиши (ценурозда), теридан қон кетиши (сетариозда), конъюктивит ва кератит (телязиозда) содир бўлади. Аммо кўпчилик касалликларда яққол намоён бўладиган клиник белгилар кўпинча кўзатилмайди ва буларни аксариятида у субклиник ҳолида кечади. Шу сабабли клиник белгиларига асосланиб касалликка диагноз қўйиш ишончли натижалар бермайди. Чунки улар фақатгина тез-тез учрайдиган ва кам ҳарактерли белгилар билан чегараланади холос. У ҳам бўлса овқат ҳазм қилиш органлари фаолиятини бузилиши, ориқлаши, ёш молларни ўсишидан ортда қолиши, кунлик семиришни секинлашиши, маҳсулдорликни камайиши ва бошқалардан иборат бўлади. Бу белгилар эса бошқа касалликларда ҳам учрайди.

   Гижжа ва бошқа паразит касалликларидан эҳтиёт бўлинг!

    Гельминт – грекча Helminthes – гижжа, гельминтларнинг ҳайвонлар организмига биологик таъсири натижасида ривожланадиган касаллик.

   Ҳайвонлар гельминт ва уларнинг инвазион тухуми ҳамда личинкалари билан зарарланган ем-хашак, сув ва инфлосланган асбоб-ускуналар орқали касаллик юқтиради.Гельминтоз касалликлари сурункали тарзда ўтади. Бунда ҳайвонлар ориқлайди, уларнинг гўшт маҳсулоти ва жунининг миқдори камайиб, сифати пасаяди. Шундай экан, гельминтозларга қарши курашиш тадбирларининг асосий қонун-қоидалари ҳамда кенг кўламда тарғибот-ташвиқот ишларини намунали йўлга қўйиш керак. Эпизоотологик маълумотларга гельминтозларнинг тарқалишига табиий шароитларни (иқлим, мавсум, тупроқ, ҳаво, сув манбаълари ўсимликлар тури ва бошақаларни), ҳайвонни ёши, жинси, зоти, уларни боқилиши, асралиши, ишлатилиши, ёш молларни парвариш қилиниши ва бошқа омилларни таъсири ҳисобга олинади.Одам ва ҳайвонларнинг аъзо ва тўқималари ҳисобига яшовчи майда чувалчанглар – гижжалар (гельминтлар), улар келтириб чиқарадиган касалликлар гельминтозлар дейилади. Касаллик манбаи бемор одам ва гижжалар билан зарарланган ҳайвонлар ҳисобланади. Гижжалар – чувалчанглар, ўзининг паразитлик ҳаётини одам организмида ўтказувчи организмлардир. Бунда одам ёши роль ўйнамайди - катталар ҳам, болалар ҳам бир хилда касалланиши мумкин.

    Паразитлар инсонга қандай юқади?

Шифокорларнинг айтишича, паразитлар турига қараб турли усулларда юқиши мумкин. Масалан, аскаридалар, асосан, қўлини яхши ювмайдиган болаларда кўп учрайди. Острисалар эса одамга ифлос қўллар, озиқ-овқат маҳсулотлари ҳамда оғиз ва бурунга тушадиган чанг орқали ҳам юқиши мумкин. Касаллик белгилари.

    Гижжаларнинг хили, сони ва қайси органда паразитлик қилишига қараб касаллик ҳар хил кечади. Паразитлар билан зарарланган одамнинг вазни камаяди, қоринда оғриқ, кўнгил айниши, ич кетиши ёки бош айланиши, жиззакилик пайдо бўлади. Гижжа ичакда бўлса – ич қотади ёки ич кетиши, кўнгил айниши, қайт қилиш ҳолатлари кузатилади. Жигарда бўлса - кўз оқи ва бадан сарғаяди, шиш пайдо бўлади, баданга ҳар хил доғлар тушиши мумкин. Ўпкада бўлса - иситма чиқиши ва йўтал пайдо бўлиши мумкин. Шунингдек, одамнинг меҳнат қобилияти пасаяди, болаларда ривожланиш орқада қолади, яхши ўсмайди, хотира пасаяди, уйқуси нотинч бўлади.Клиник белгилар гельминтозларда марказий нерв системаси фаолиятининг бузилиши (ценурозда), теридан қон кетиши (сетариозда), конъюктивит ва кератит (телязиозда) содир бўлади. Аммо кўпчилик касалликларда яққол намоён бўладиган клиник белгилар кўпинча кўзатилмайди ва буларни аксариятида у субклиник ҳолида кечади. Шу сабабли клиник белгиларига асосланиб касалликка диагноз қўйиш ишончли натижалар бермайди. Чунки улар фақатгина тез-тез учрайдиган ва кам ҳарактерли белгилар билан чегараланади холос. У ҳам бўлса овқат ҳазм қилиш органлари фаолиятини бузилиши, ориқлаши, ёш молларни ўсишидан ортда қолиши, кунлик семиришни секинлашиши, маҳсулдорликни камайиши ва бошқалардан иборат бўлади. Бу белгилар эса бошқа касалликларда ҳам учрайди.

   Аниқлаш усуллари

   Бола зарарлангандан кейин ва биринчи белгилар пайдо бўлганда, паразитларга гумон қилинганда қуйидаги тадбирлар ўтказилиши шарт:

   Нажас анализи 3 марта олинади, оралиғи бир неча кун бўлиши керак;

   Қоннинг гелминтларга анализи;

Қоннинг умумий таҳлили (острица тухумларига);

Қўшимча текширув сифатида:

Ички аъзолар УТТиси;

Рентгенография;

КТваМРТ;

Бу текширувлар паразитларнинг бошқа органларда жойлашган жойларини аниқлаб беради.

Болалар гельминтоз касалликлари ва уларнинг олдини олиш чора-тадбирлари.

   Ҳозирги даврда болалар орасида кўп учрайдиган касалликлардан бири бу гельминтоз касалликларидир. Гельминтозлар инсон организмига паразит чувалчанг¬лар (гижжалар) кириши натижасида юзага келади. Чувалчанглар ўзи яшаб турган вужуддаги озиқалар ҳисобига кун кўради. Масалан, улар дармондорилар, оқсиллар, углеводлар ва микроэлементларни ютади, айримлари эса қон сўради.

    Ҳозирги кунда бундай зараркунандаларнинг 250 га яқин тури аниқланган бўлиб, шулардан 9 хили болаларда учрайди. Болаларнинг мева-сабзавотларни ювмасдан ейиши, ўйинчоқларини, ўқув қуролларини оғзига солиши натижасида гижжа пайдо бўлади.Агар касаллик кузатилса боланинг қорни оғрийди, асабийлашади, жиззаки бўлиб қолади, уйқусида тишларини ғижирлатади. Орқа чиқарув аъзоси қичишади, бола уни қашийвериши натижасида у ерда тошма ҳосил бўлади, тери юзаси йиринглаши мумкин.Паразит нажас чиқиш йўлларига 5 мингдан 150 минггача тухум қўяди. Улар тез ривожланади ва ичак орқали бутун танага тарқалади.

    Бугунги кунда гижжани бартараф этиш учун мебендазол, вермокс, комбатрин, фенесал, празиквантел, антигельминт препаратларидан фойдаланиш тавсия этилади. Фақат уларни қабул қилишдан олдин, албатта, шифокор билан маслаҳатлашиш зарур.

   Эслатма

   Касаллик хар бир одамда индивидуал тарзда кечади, шуни ҳисобга олган ҳолда, қандай даволаниш муолажасини олишдан олдин шифокор билан маслаҳатлашишни унутманг! Йилида икки марта ўзингизга вақт ажратиб, шифокорга мурожаат қилиб, текширтириб турсангиз ҳамда асосийси гигиена ва тозаликка эътибор қилсангиз паразитлар сизни безовта қилмайди. Аҳоли, айниқса ёш болалар ўртасида шахсий гигиена қоидаларига риоя қилиш бўйича тадбирларнинг кучайтирилиши гельминтоз касалликлари билан зарарланиш ҳолатларининг минималлаштирилиши ва касалликнинг бартараф этилиши.          

                                           Учқудуқ туман СЭО ва ЖСБ.

    Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 5 февралдаги “Ўзбекистон Республикасида 2022 йилда аҳолини рўйхатга олишни ўтказиш консепциясини тасдиқлаш тўғрисида”ги Фармон асосида Аҳолини рўйхатга олиш тадбирини ўтказиш Концепцияси тасдиқланди.

    Мазкур Концепцияга мувофиқ, Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси, Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги, Молия вазирлиги, Ички ишлар вазирлиги, Адлия вазирлиги ҳамда бошқа манфаатдор вазирлик ва идоралар билан биргаликда Ўзбекистон Республикасининг “Аҳолини рўйхатга олиш тўғрисида”ги Қонуни лойиҳаси ишлаб чиқилиб, кенг муҳокама ва ҳуқуқий экспертизалардан сўнг 2020 йил 16 март куни қабул қилинди.

   Қонун 5 боб, 31 моддадан иборат бўлиб, унда қонуннинг мақсади, асосий тушунчалар, аҳолини рўйхатга олишнинг вазифалари ва принциплари ёритиб берилган. Асосий принциплардан бири сифатида даврийлик принципи, яъни аҳолини рўйхатга олиш ўн йилда камида бир марта ўтказилиши ҳамда аҳолини рўйхатга олишни ўтказиш тўғрисидаги қарор, Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан қабул қилиниши белгилаб қўйилган.

   Яна бир муҳим принциплардан бири, бу шахсга доир маълумотларнинг махфийлиги бўлиб, бунда аҳолини рўйхатга олиш жараёнида йиғилган шахсга доир маълумотлар махфий ҳисобланиши, улар респондентнинг розилигисиз ошкор этилмаслиги ва тарқатил-маслиги қатъий белгилаб қўйилган.

    Қонунда респондент тушунчасига ҳам аниқлик киритиб кетилган, яъни респондентлар – аҳолини рўйхатга олиш санасида Ўзбекистон Республикаси ҳудудида бўлган Ўзбекистон Республикаси фуқаролари, чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахслар ҳисобланади. Шунингдек, Ўзбекистон Республикасида доимий яшовчи, лекин аҳолини рўйхатга олиш санасида унинг ҳудудидан ташқарида бўлган Ўзбекистон Республикаси фуқаролари ҳам респондент ҳисобланиши ёритиб ўтилган.

   Шунингдек, Қонунда, аҳолини рўйхатга олишни тартибга солиш соҳасида давлат бошқаруви, махсус ваколатли давлат органи, рўйхатга олишни ўтказишга кўмаклашиш бўйича Республика комиссияси, маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг ваколатлари, аҳолини рўйхатга олишда иштирок этувчи респондентлар ва рўйхатга олувчи шахсларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари, аҳолини рўйхатга олишни ўтказиш тартиби, тадбирларни молиявий таъминлаш асослари белгилаб берилган.

   Айни пайтда Давлат статистика тизими ходимлари, хусусан, Навоий вилоят статистика бошқармаси мутахассислари томонидан “Аҳолини рўйхатга олиш тўғрисида”ги Қонуннинг мазмун-моҳияти, аҳолини рўйхатга олишнинг аҳамиятини тушунтириш бўйича ахборот-тарғибот ишлари ҳам изчил давом эттириляпти.

Туман статистика бўлими