«Фаол фуқаролар» умуммиллий фестивали очилиш маросимида сўзга чиққан Сенат раиси Танзила Норбоева оммавий ахборот воситалари фаолиятига тўхталди.«Оммавий ахборот воситалари ҳам фуқаролик жамияти институтларининг катта бир таркибий бўғини, йўналиши. Улар бугунги кунда кечаги оммавий ахборот воситалари эмас.

Албатта, вақти-вақти билан уларга қандайдир тўсиқлар ёки улар билан боғлиқ муаммоли масалалар вужудга келиб қолиши мумкин, лекин давлат раҳбарининг юксак сиёсий иродаси – фуқаролик жамияти институтларининг энг асосий бўлимларидан бўлмиш ОАВга кенг йўл очиб беришдир.

[…] Бугунги кунда фуқаролик жамияти институтлари, ОAВ аввалгидай давлат идоралари олдида тортиниб туриш, қўрқиш ҳиссиётидан мутлақо халос бўлган. Бугун улар бемaлол ўз фикрлари, мавжуд муаммоларини раҳбарларга, парламентга, давлат раҳбарига айтиш имкониятига эга бўлдилар.

Умуман олганда, фуқаролик жамияти институтлари халқ ва жамият ўртасида мустаҳкам кўприк бўлиб шаклланяпти», – деди Сенат раиси.

Танзила Норбоеванинг фикрича, нодавлат нотижорат ташкилотлари фаолиятига доир қонун ҳужжатларини замон талабларига мослаштириш керак. Ўзбекистонда ННТлар сони 9 мингдан ортган, аммо уларнинг ҳаммаси ҳам яхши ишлай олмаяпти.

«Кимгадир шароит етишмайди, кимдир бошқа омиллар сабабли жамиятда ўз жойини топа олмаяпти. Аммо ўйлаб қарасак, ННТлар бугунги кунда ҳам иқтисодий соҳада, ҳам аҳоли бандлиги, саломатлиги, аёллар, болалар, ёшлар, экология масалалари, умуман олганда, ҳамма соҳаларда фаолият кўрсатяпти.

Уларга ўз ўринларини топиши учун, ривожланишлари учун ҳали жуда кўп ёрдам беришимиз керак», – деди у.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi 2019 yilda oliy ta’lim muassasalarida to‘lov-kontrakt asosida o‘qitish qiymatining o‘rnatilishiga oid sharh bilan chiqdi.
Qayd etilishicha, talabalarga to‘lovlarni amalga oshirishda qulaylik yaratish, aholining keng qatlami uchun oliy ta’limning hammabopligini ta’minlash maqsadida 2019/2020 o‘quv yilidan boshlab, to‘lov-kontrakt qiymati miqdorlari ikki xil ko‘rinishda – "stipendiyali” va "stipendiyasiz” etib belgilandi.
Stipendiyasiz qiymat miqdorlari, har oylik talabaga to‘lanishi belgilanayotgan 400 000 so‘m, bir yilda jami 4 800 000 so‘mni chegirib tashlash hisobiga shakllantiriladi.
Misol uchun, bakalavriatning Gumanitar fanlar, Pedagogika, Texnika, Qishloq va suv xo‘jaligi ta’lim yo‘nalishlari bo‘yicha to‘lov-kontrakt asosida tahsil oladigan talabalar (jami talabalarning qariyb 80 foizi) 2019/2020 o‘quv yilidan boshlab, quyidagi tartibda to‘lovlarni amalga oshirishi mumkin:
Stipendiya bilan – 10 792 960 so‘m (Mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdoriga nisbatan 17 barobarida);
Stipendiyasiz – 5 992 960 so‘m (10 792 960 so‘m - 4 800 000 so‘m).
Bundan tashqari, aholiga to‘lovlarni amalga oshirishda engillik yaratish maqsadida kontrakt summalarini oyma-oy bo‘lib to‘lash imkoniyati beriladi hamda oliy ta’lim muassasalari rektorlari to‘lov muddatlarini uzaytirish vakolatiga ega bo‘ladi.
Yangi o‘quv yilida to‘lov-kontrakt qiymati miqdorini 18 foizga oshirilishida (indeksatsiya qilishda) asosiy omil sifatida, oliy ta’lim muassasalari xodimlarining ish haqi miqdorlari (o‘tgan o‘quv yilida 3 marotaba), kommunal xizmatlar tariflar va boshqa saqlash xarajatlari oshgani holda, oliy ta’lim muassasalari xarajatlarini daromadlariga nisbatan 74 foizga o‘sganligi inobatga olingan.
Shu bilan birga, yoshlarni oliy ta’lim bilan qamrov ko‘rsatkichi 2017/2018 o‘quv yilidagi 9 foizdan joriy o‘quv yilida 20 foizga ortganligi yoki talabalar kontingentining 126 ming nafarga ko‘payganligi oliy ta’lim muassasalarida o‘qituvchilar va o‘quv binolari quvvatlarini yaratish bo‘yicha qo‘shimcha ehtiyojga olib keladi, bu esa o‘z navbatida qo‘shimcha xarajatlarni talab etadi.
Yuqoridagilarni inobatga olgan holda, 2019/2020 o‘quv yilidan to‘lov-kontrakt miqdorlarining o‘rtacha 18 foizga oshirilishi - bir talabani bir yillik o‘qitish xarajatlarini qisman, ya’ni o‘rtacha 68 foizi qoplamoqda xolos (bunda - xarajatlarni qoplanishi o‘tgan yilgi darajada saqlab qolinmoqda), deyiladi vazirlik sharhida.