Бундан анча аввал XII-XIII асрларда – Хоразмшоҳлар давлати даврида Урганч томонда ботирлиги билан ном қозонган бир қул бўлган. Бу мард йигит ҳамда тазйиқларга, адолатсизликларга чидай олмаган бошқа эрксиз қуллар қўзғолон кўтарадилар. Эрк учун олиб борилган бу қўзғолонга ўша қул бошчилик қилган. Тўқнашувлар натижасида қуллар кўп талафот кўриб, мағлубиятга учрайди ва шунда ўз эрки учун курашган қулларга бошчилик қилган ўша қул ёвдан қочиб узоқ йўл босиб, охири бир тоғ орасига беркинади. Хон лашкарлари таъқибидан халос бўлганидан сўнг шу атрофларни айланиб юриб, бир булоқни бошидан чиқиб қолади. У аста-секин шу ерни обод қилиб, қудуқ қазади, ўзига уй қуриб олади. Тез орада ёнига бирга эрк учун курашган ўзига ўхшаган мард, жасур йигитларни тўплайди ва биргаликда бир неча йилда ўзига ўхшаган эрксиз қулларни, хотин-қизларни бир нечтасини золимлар зулмидан озод қилиб ўзи жойлашган ва обод қилган қудуқ ёнидаги масканга олиб келади. Бу қул умри давомида атрофига тўплаган одамларни ҳимоя қилган, улар тинч, хотиржам, бахтли яшашлари учун курашган. Натижада қочоқ қул барпо қилган бу жой обод масканга – халқи тинч-хотиржам, бахтли яшаётган сўлим гўшага айланган. Шундан сўнг бу жой халқ тилида Қулқудуқ овули, овул яқинидаги тоғ эса Ерлер, яъни мард-жасур йигитлар, эркаклар жойлашган макон – Эрлар тоғи, дея атала бошланган экан.
Кейинчалик Буюк ипак йўлидан ўтаётган карвонлар шу ерга тўхтаб, туяларини суғориб, ўзлари ҳам дам олиб, ҳордиқ чиқариб кейин ўз йўлларида давом этишган экан. Ўша даврларданоқ мазкур жойни халқ ўша – биринчи келиб жойлашган, қудуқ қазиб кимсасиз жойни обод масканга айлантирган қул номи билан боғлаб, “Қулқудуқ овули” деб номлаб келган.
Ерлер (Эрлар) тоғи деб номланган жой бугунги кунда муқаддас қадамжога – “Ерлерота зиёратгоҳи”га айлантирилган. Бу ердаги тоғу тошлар орасидан сизиб чиқаётган сув шифобахшлиги билан кўплаб инсонларни ўзига жалб қилиб келмоқда. Бу зиёратгоҳ сўлим табиати, турли хасталикларга даво - зилол чашма суви билан зиёратчилар кўнглига хуш ёқиши аниқ. Чунки, бу зиёратгоҳга келган беморлар чашма сувидан ичиб, дарддан фориғ бўлгандай ўзларида енгиллик ҳис этишади. Бунга сабаб эса, айнан шу Аллоҳнинг неъмати – зилол сув таркибида кумуш моддаси ва бошқа фойдали маъданлар кўп эканлигида.
Ушбу “Ерлерота зиёратгоҳи” ва ўша қул барпо қилган қудуқ жойлашган ҳудудни ҳозирги кунгача шу жойда яшаётган аҳоли тарихий ном билан “Қулқудуқ” деб номлаб келмоқда.
Қулқудуқ овули ва унинг номланиши ҳақида Шукирбай Ақназаровнинг “Тауелибай – алтин мекеним” китобида, Искендер Матжусип ўғлининг “Хосиятли ўлкам – Қизилқум” китобида, Борис Шалатониннинг “Қизилқумнинг мингдан бир мўъжизаси” китобида, 2015 йил нашр қилинган “Учқудуқ – Қизилқум жавоҳири” китоб-альбоми ва 2017 йил нашр қилинган “Учқудуқ – саҳродаги бўстон!” альманахида маълумотлар мавжуд.
