Hukumat qarori bilan, 1 maydan 1 kVt elektr energiya narxi 450 so‘m bo‘ladi. Endi ko‘p ishlatganlar ko‘p to‘laydi, kam ishlatganlar kam to‘laydi.

- oyiga 200 kVt·soatgacha – 450 so‘m;
- oyiga 201 kVt·soatdan 1 000 kVt·soatgacha – 900 so‘m;
- oyiga 1 001 kVt·soatdan 5 000 kVt·soatgacha – 1 350 so‘m;
- oyiga 5 001 kVt·soatdan 10 000 kVt·soatgacha – 1 575 so‘m;
oyiga 10 000 kVt·soat va undan yuqori – 1 800 so‘mdan etib belgilanmoqda.

Shuningdek, 2024/2025 yil isitish mavsumida (noyabr – fevral oylarida) ehtiyojmand oilalarga 270 ming so‘m miqdorida bir martalik moddiy yordam o‘tkazib beriladi.

1-maydan "svet"-gaz uchun yangi tariflar joriy qilinadi va ijtimoiy norma joriy etiladi

Hukumat 2 yildan buyon "ana bo‘ladi, mana bo‘ladi", deya kutilayotgan qarorni nihoyat qabul qilibdi. Energetika sohasidagi narx siyosatini isloh qilish haqida avval ham ko‘p gapirilgan, lekin turli sabablarga ko‘ra, orqaga surilib kelinayotgandi.

Endi qarorga ko‘ra, joriy yilning 1-mayidan ijtimoiy norma joriy etiladi. To‘g‘ri, qarorda aynan "ijtimoiy norma" degan jumla ishlatilmagan, o‘rniga “bazaviy me’yor mexanizmi" deyilgan. Lekin mazmuni bir xil.

❓Ijtimoiy norma nima degani?

Ijtimoiy norma - bu aholi tomonidan imtiyozli tarif bo‘yicha to‘lanadigan ma’lum miqdordagi energiya tushuniladi. Ya’ni, muayyan belgilangan miqdorgacha nisbatan pastroq (imtiyozli) narxda sotiladi, yetmagani davlat byudjetidan subsidiya qilinadi.

Bunda tariflar bir nechta kategoriyaga bo‘lingan va qancha ishlatilganiga qarab, narxlar ham o‘zgaradi. Kim ko‘p ishlatsa, shuncha ko‘p to‘laydi, kam ishlatganga imtiyozli narx beriladi.

?Elektr energiyasida kategoriyalar va narxlar quyidagicha:

oyiga 200 kVt·soatgacha – 450 so‘m;
oyiga 201 kVt·soatdan 1 000 kVt·soatgacha – 900 so‘m;
oyiga 1 001 kVt·soatdan 5 000 kVt·soatgacha – 1 350 so‘m;
oyiga 5 001 kVt·soatdan 10 000 kVt·soatgacha – 1 575 so‘m;
oyiga 10 000 kVt·soat va undan yuqori – 1 800 so‘mdan.

?Gazda kategoriyalar va narxlar quyidagicha:

Kommunal-maishiy ehtiyojlar uchun aholiga mavsumga qarab narx belgilanmoqda. Xususan, qishki mavsumda (noyabr-fevral oylari) davomida bir oydagi iste’moldan kelib chiqib tegishli narx belgilanmoqda:

oyiga 500 kub metrgacha – 650 so‘m;
oyiga 501 kub metrdan 2 500 kub metrgacha – 1 500 so‘m;
oyiga 2 501 kub metrdan 5 000 kub metrgacha – 1 950 so‘m;
oyiga 5 001 kub metrdan 10 000 kub metrgacha – 2 275 so‘m;
oyiga 10 001 kub metr va undan yuqori – 2 600 so‘mdan.

Mart – oktyabr oylarida iste’molchilar bir oydagi iste’molidan kelib chiqqan holda quyidagicha haq to‘laydi:

oyiga 100 kub metrgacha – 650 so‘m;
oyiga 101 kub metrdan 2 500 kub metrgacha – 1 500 so‘m;
oyiga 2 501 kub metrdan 5 000 kub metrgacha – 1 950 so‘m;
oyiga 5 001 kub metrdan 10 000 kub metrgacha – 2 275 so‘m;
oyiga 10 001 kub metr va undan yuqori – 2 600 so‘mdan.

❓Ehtiyojmand aholiga qanday yordam beriladi?

Ehtiyojmand aholini qo‘llab–quvvatlash maqsadida davlat byudjetidan 1 trln so‘m mablag‘ ajratiladi.

Hukumat qaroriga ko‘ra, ehtiyojmand oilalarga quyidagi 2 ta yordam ko‘rsatish nazarda tutilgan:

1) isitish mavsumida (noyabr – fevral oylarida) ehtiyojmand oilalarga 270 ming so‘m miqdorida moddiy yordam beriladi;

2) ijtimoiy normadan quyidagi miqdorgacha oshiqcha ishlatilgan "svet" va gaz to‘lovi davlat byudjetidan kompensatsiya qilinadi:

➖ tabiiy gaz uchun – oyiga bazaviy me’yordan ortiq foydalanilgan 250 kub metrgacha;

➖ elektr energiyasi uchun – oyiga bazaviy me’yordan ortiq foydalanilgan 150 kVt·soatgacha.

   Ижтимоий тармоқларнинг бирида “Иссиқлик манбаи” ДУК корхонаси Учқудуқ филиали собиқ бошлиғи Шуҳрат Юнусов фаолиятига доир танқидий пост тарқатилган.
    Мазкур иш юзасидан ҳуқуқ-тартибот идоралари томонидан суриштирув ишлари олиб борилаётганлиги маълум қилинади.

УЧҚУДУҚ ТУМАН ҲОКИМЛИГИ МАТБУОТ ХИЗМАТИ.

     Vazirlar Mahkamasi tomonidan muhokamaga qo‘yilgan qaror лойиҳасига кўра, (https://regulation.gov.uz/uz/d/97066) 1 oktyabrdan boshlab yo‘l harakati qoidalarining buzilishi bilan bog‘liq holatlar yuzasidan yuborilgan qaror va xabarnomalar bo‘yicha YHXXga Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali elektron murojaat qilish imkoniyati yaratiladi.

     Mazkur xizmat yo‘l harakati qoidabuzarliklari bo‘yicha IIV JXD YHXXning Yagona avtomatlashtirilgan axborot tizimini «Elektron hukumat» tizimining idoralararo integrallashgan platformasiga integratsiya qilgan holda, Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali amalga oshiriladi.

     Bunda IIV JXD YHXXga yo‘l harakati qoidalarining buzilishi bo‘yicha yuborilgan qaror va xabarnomalarga og‘zaki yoki yozma murojaat (e’tiroz bildirish) qilishi mumkinligi ham belgilab қўйилмоқда. 

      Ижтимоий тармоқларнинг бирида “Ҳокимлик қилиш хола-хола ўйнаш, дегани эмас” сарлавҳали материал жойлаштирилди. Туман мактабгача ва мактаб таълими бўлими раҳбарини лавозимга тайинлаш ёки вазифасида озод этиш туман ҳокимининг ваколатига кирмайди.
   Мазкур лавозимда ишлашни хоҳловчи номзодлар АРГОС тизими орқали тест синовларидан ўтказилади. Танлов икки босқичда амалга оширилади, биринчи босқичда — талабгорнинг халқ таълими соҳасига оид норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни билиш даражаси, IQ, EQ, менежерлик кўникмаларини баҳоловчи тест синови ўтказилади. Иккинчи босқичда — талабгорнинг назарий ва амалий билимларини аниқлаш мақсадида суҳбат ўтказилади.
   Халқ таълими бўлими мудири лавозими учун ўтказилган танлов натижаларига кўра ғолиб деб топилган талабгор билан ўрнатилган тартибда Ўзбекистон Республикаси халқ таълими вазирлиги билан меҳнат шартномаси тузилиб, лавозимга тайинланади.

УЧҚУДУҚ ТУМАН ҲОКИМЛИГИ МАТБУОТ ХИЗМАТИ.

Саноева Сарвиноз Неъматуллаевна

Навоий вилояти Учқудуқ тумани 10- умумий ўрта таълим мактаби

Олий тоифали Тасвирий санъат ва чизмачилик фани ўқитувчиси.

Муҳандиским, бир қаср обод қилди,

Бу янғлиғ тарихни бунёд қилди.

(А.Навоий)

      Аннотация: Ушбу мақолада ўқувчиларда  юксак ғоялар ҳиссини уйғотиш, миллий қадриятларни акс эттириш, қадимий маданий ёдгорликларга  ҳурмат билан қараш, шунингдек, борлиқни ёрқин тасвирлаш ҳамда гўзалликни ҳис этишда маҳоратли тасвирий санъат ўқитувчисининг ўрни ва аҳамияти ғоят муҳимлиги ўз аксини топган.

      Калит сўзлар: Маънавият, маданият, эстетика, тасвирий санъат, методика, композиция, декорация.

       Маданият ва санъат, унинг ривожланиш жараёни тарихини билиш ўқиш ва ўрганиш – бу бизнинг келажак дунёвий тафаккуримизнинг қай даражада бўлишлигини белгилаб беради. Тасвирий санъат инсонни ҳар томонлама камол топишида  жаҳон педагогикасининг энг муҳим ва ажралмас бўлими бўлиб қолаверади. Инсоннинг атроф - муҳит, табиатни тушунишда маънавий ўзлигини англашда бу фан илми асосий манба бўла олади.Бу фандан хабардор инсон характерида инсонпарварлик, олийжаноблик, кишиларга нисбатан меҳр-мурувват  каби  хусусиятлар устунроқ шаклланади.

       Келинг, тасвирий санъат фани педагогикаси масалаларига яқинроқ ёндашайлик;

Тасвирий санъат асари муаллифи муҳитни, орзу қилган образни яратиш, гўзалликни  пайдо қилиш учун уни аввал тасаввур этмоғи ва сўнг тасвирламоғи лозим.  Ўз устида тинимсиз меҳнат қилган мусаввиргина ўзи орзу қилган кўникмани шакллантира олади.

Бола билиш орқали ҳар томонлама ривожланади, олам бутунлигини тушуниб етади. Гўзалликни севиш, уни ҳис қилиш даражасига эришади.

Гўзаллик нима?

Инсоннинг ҳаётий турмуш тарзида, ахлоқий ва ижтимоий ҳаётида,  маънавий чеҳрасининг табиий шаклланишида акс этадиган ҳолатлар тизимида – маънавий тарбиянинг асосий котегориялари сифатида акс этади. Гўзалликни кўра билиш, ҳис қилиш, дид билан баҳо бериш - ҳиссий кўникма ҳосил қилишга олиб келади. Санъатда – гўзалликнинг рўйи-рост барқ уриши унинг акс этиши инсоннинг яратувчанлигига боғлиқ. Гўзаллик ўқувчилар шахсининг  шаклланишида ҳам муҳим роль ўйнайди ва бу куч гўзалликни ҳис этиб-янада гўзалроқ санъат асарини яратишга илхомлантиради.

Ташаббускорлик ҳаётда ўзига ишонч, ҳаётга бўлган муҳаббат, олам гўзаллигини ҳис қилиш, ҳақиқатни ёлғондан фарқ қила олиш, гўзалликни хунукликдан фарқлай олишлик каби ҳислатларнинг такомиллашувида санъат асарларини ўрганиш муҳим аҳамият касб этади.

Рассом одамни, ҳайвонат оламини тасвирлар экан унинг тузилишини ҳамда тасвирлаш методикасини мукаммал билмоғи лозим.

Методика сўзи грекча бўлиб, "тадқиқот" йўли билиш, усул маъноларини беради. Педагогикада ўқитиш методлари деганда, талабаларни билим, маҳорат ва малакаларини оширишда ижодий қобилиятларини ривожлантиришда ва дунёвий билимларни чуқур эгаллашида ўқитувчиларнинг қўллаган иш методлари - усуллари тушунилади.

Бугун юртимизда таълим соҳасида рўй бераётган ўзгаришлар ва янгиланишлар барча соҳалардаги каби бўлажак тасвирий санъат педагогларининг зиммасига ҳам ўта маъсулиятли вазифаларни юклайди. Ўқитувчининг касбий хусусиятлари борасида тўхталганда шуни таъкидлаш лозимки, у энг аввало ўз касбининг жонкуяри, уни дилдан севадиган, ўз ишига ижодий ва илмий ёндошадиган шахс бўлмоғи таълаб этилади. Бу шахсда янги билимлар ва илғор тажрибаларга чанқоқлик, муҳими унда ташкилотчилик, кузатувчанлик, қатъийлик ва инсонийлик хусусиятлари яққол сезилиб турсин. Ўқитувчи тасвирий санъатдан махсус билим ва малакалар билан қуролланмасдан туриб муаллимликни бажара олмайди ёки ўқувчи ёшларга табиат гўзаллигини, она Ватанимизнинг тарихини, миллий меросимизнинг тарихини таърифлаб бера олмайди, ҳамда ўз касбига қизиқтира олмайди.     

Тасвирий санъат муаллими – илмий изланувчан ижодкор. Рассом ўқитувчилар қаерда, қандай ўқув масканида таълим жараёнини олиб боришидан қатъий назар педагогик фаолияти ижодий изланишлар билан бойитиб борса, шундагина яхши шогирдлар, ҳақиқий рассомларни шаклланитириш имкониятига эга бўлади.

Тасвирий ва амалий санъат ўқитувчисининг ўз соҳасидаги саводхонлиги етарли даражада бўлсагина ўқувчилар билан ёнма-ён ўтириб ўзлари амалий намуна кўрсата оладилар. Ўшандагина ўқувчилар ўз кўзлари билан мураббий рассомнинг эгаллаган маҳорат сирларини амалий ишларида кўриб руҳан ҳис қилади ҳамда санъатнинг нозик сирларини тушуниб етишишига имкониятлари кенгаяди.

Тасвирий санъат машғулотлари ҳар томонлама ривожланган инсоннинг тарбиялаши учун бой имкониятлар очиб беради. Тасвирий санъат билан шуғулланиш болаларнинг ақлий ва эстетик жиҳатдан ривожлантиради, атроф дунёни тушунишига кўмаклашади, буюмларни эътибор билан кузатишга, уларнинг шаклини таҳлил қилишга ўргатади. Тасвирий санъатдан саводни чиқармасдан туриб, киши санъатни тушуниши ҳам, қадрлаши ҳам, ундан ҳузур қилишни ҳам била олмайди. Болалар тарбиясида замондошларимиз меҳнатини гўзаллигини кўрсатишга, мустақил давлатлар тараққиёти ютуқларини ўрганиш алоҳида ўрин эгаллайди. Бу ўқувчиларнинг ижодий активлигини оширишга уларнинг кучини, маънавий қувватини янги ҳаёт қуриш учун курашга сафарбар этишга кўмаклашади.

Болалар кўнглида гўзаллик  ва юксак ғоялар ҳиссини уйғотишга даъват этишда тасвирий санъат ўқитувчисининг ўрни ғоят каттадир. Болалар маънавий дидини ривожлантириш учун ўқитувчи, аввало, уларнинг эътиборини ҳаётдаги гўзалликка қаратишга, гўзалликни пайқаш, ҳис этиш, қабул этиш, ҳузурланиш, қувонишга ўргатиш керак. Дид инсоннинг туғма хусусияти эмас. У ривожлантирилади, мактабда уни такомиллашувига ёрдам берувчи биринчи инсон тасвирий санъат ўқитувчисидир.

Ўқувчи расм чизаётган вақтида буюмнинг формаси, уларнинг шаклий  қурилиши, пропорцияси, бўшлиқдаги ҳолати, ранги, унинг оч-тўқлиги, материалининг қандайлиги эътибор билан ўрганилади, шу билан уларни янада самаралироқ,  кўп томонлама, теран ва аниқ хис этишга кўникиб боради.

"Метод" сўзи грекча бўлиб, "Тадқиқот йўли" "билиш усули маъносини англатади.Педагогика ўқитиш методлари деганда, мактаб ўқувчиларнинг билим, махорат ва малакаларини эгаллашида, уларнинг ижодий қобилиятларини ривожлантиришда ва дунёқарашини таркиб топдиришда ўқитувчиларнинг қўллаган иш усуллари тушунилади.

Тасвирий санъат методикаси методика фанининг бошқа соҳалари каби умумий ва хусусий турларга ажратилади.

Умумий методика - ўқув фанининг назарий қисмини асосларига қарашли саволларни ва кўпчилик фанларга тегишли ўқитиш усул ва услубларини қўлланишларини кўриб чиқади. Булар қуйидагилар:

-тасвирий санъат фанининг мақсад ва вазифалари:

-тасвирий санъат фани дастурларининг тузилиши ва мазмуни:

-  ўқитишнинг ташкилий шакллари ва методларини ишлаб чиқиш:

- кўргазмали методик воситаларни тадқиқ қилиш ва танлаш (ўқув кўргазмали қуроллар ва техник воситалари):

-тасвирий санъатнинг бошқа фанлар билан боғлиқлиги (адабиёт, мусиқа, биология, тарих):

-тушунчаларни, ибораларни  таърифлаш ва бошқалар.

Хусусий методика –бирон-бир ўқув фанининг ўқитиш услуби назарда тутилади .

-кўргазмали қуроллардан фойдаланиш бўйича тавсиялар берилади :

        -амалий ва ижодий ишларнинг мазмунлари аниқланади ва х.к.

Ўқувчиларнинг қобилият ва хусусиятларига қараб гуруҳларга бўлиб таълим бериш методига ўз вақтида рус педагоги Ушинский ижобий баҳо берган эди.

Гуруҳларга бўлиб ўқитиш шунинг учун қулайки, кучли ўқувчиларга қўшимча топшириқлар берилади, улар ўзларига берилган топшириқларни қийналмай    бажариб туришади.  Бўш, қийналадиган ўқувчилар эса  ўқувчилардан ва кучли ўқувчисидан ўрганади. Бундай ўқувчилар тасвир чизишда сурункасига орқада қоладилар, натижада улар ўқишга қизиқмай қоладилар. Бу ўқиш улардан кўпроқ ақлий   куч сарфлашни талаб қилади.  Шуларни   бартараф  қилиш учун синфда олиб бориладиган индивидуал ишни айрим ўқувчилар билан  олиб  бориладиган индивидуал иш билан қўшиб олиб бориш керак.     

     "Кучли" биладиган ўқувчиларга "кучсиз" билимли ўқувчиларни бириктириб қўйиш ҳам яхши натижа беради. Ўқувчиларнинг тасвирий фаолиятини активлаштиришда, айрим ўқувчилар билан якка тартибда муносабатда бўлиш ва унга педогогик таъсир ўтказиш ҳам катта аҳамиятга эга.

 Таълимни индивидуаллаштириш масаласи ҳозирги даврда  педогок ва психолог олимлар  ва методистларни қизиқтирмоқда. М.Н. Скатин, Н.Н. Ростовцев, М.И.Маҳмудов, В.С.Кузин, Б.П.Юсупов, С.С.Булатов асарларида бу масалалар ёритилган. Синфдаги болалар ҳақидаги дастлабки  маълумотларга эга бўлгандан кейин,  ўқитувчи ҳамма болаларнинг  қобилият ва малакаларига  қараб қуйидаги группаларга бўладилар :

1. Тасвирий фаолияти яхши ривожланган, кузатувчанлиги, ижодий тасавури тараққий  қилган,  тасвирий санъат материалларини  ўзлаштирган ёки тез ўзлаштира оладиган ўқувчилар. Бу 3 тоифа ўқувчиларнинг ҳар бири билан алоҳида ишлаб, уларнинг барчасини дарсга қизиқтириш учун куйидаги усуллардан фойдаланиши маъқул бўлар эди.
2. Кузатувчанлиги,ижодий тассавури ўртача ривожланган тасвирий санъат материалларини ўқитувчи ёрдамида ўзлаштира оладиган ўкувчилар гуруҳи.
3. Кузатиш кўникмаси яхши ривожланмаган ижодий тассавури бўлмаган,тасвирий санъат материалларини ўкитувчилар ёрдамида кийин ўзлаштирадиган ўкувчилар.

 Бундай дарс ўтиш бизнинг фикримизча ўқувчиларнинг активлигини оширади.

Ўқувчилар билан индивидуал ишлашнинг аҳамияти катта. Бу метод ёрдамида қолоқларсиз ўқитиш даражасига етиш мумкин. Бундан ташкари тасвирий санъат синф хоналари етарлича ёруғ бўлиши керак. Ёруғлик нормал бўлмаган жойда кўриш сезгиларига зўр бериш зарарлидир. Бундай ҳолларда ўқувчиларнинг тез чарчашлари оқибатида дарсга бўлган қизиқишлари сустлашишига олиб келади.

Мавзу асосида расм чизиш дарслари тасвирий санъат фанининг қизиқарли машғулотларидан биридир. Бу машғулотларда ўқувчилар ўзлари билган таъсирланган воқеа ва ҳодисаларни хаёлдан тасаввур қилиб тасвирни ишлайдилар, бадиий адабиётларга иллюстрациялар ишлайдилар. Айниқса ўқувчиларининг кундалик ҳаётларидан  олинган мавзулар, ҳайвонларнинг ҳаётига  оид мавзулар, адабий асарлар (эртак,  масал, ҳикоя, шеър) мавзули расм дарсларининг манбаи бўлиб хизмат қилади.  Мавзу асосида тасвир ишлаш дарсларда болаларнинг фантазияси ва тасаввури актив фаолиятга айланади. Мавзу асосида расм чизиш машғулотларининг олдида турган мақсад ва вазифалар педагогиканинг илмий асослари билан белгиланади.

Мавзули расм чизиш болалар ёш хусусиятни эътиборга олган ҳолда энг содда бўлган мавзулар тавсия этилади. Бунда йил фаслларга мос келадиган мавзулар "Тоғда куз", "Кузги ишлар", "Янги йил байрами", "Қишки ўйинлар", "Мактаб боғида", "Навруз", "Ўзбекистон мустақиллиги куни", каби.

Композиция яратишнинг тайёргарлик босқичида ўқувчилар нарсага қараб расм чизиш переспектива, рангшуносликдан олган билимлардан кенг фойдаланишлари керак. Ўқитувчи вазифани тушунтиришда ўқувчиларда мавзуга нисбатан қизиқиш уйғотиши лозим.

Биргина мавзуни турли хил мазмунда, ҳар бирини ўзига хос кўринишда талқин қилган ҳолда тасвирлаш мумкин. Масалан: "Бизнинг қурилишларимиз" мавзусида ўқувчилар кузатишлари асосида турли конструкциядаги замонавий ўйинларни, ҳар хил машиналарни, турли ишларни бажараётган одамларни тасвирлашлари мумкин. Тажриба шуни кўрсатадики, ўқитувчи мавзуни қанчалик кенг ва тўлиқ тушунтирса болалар расмлари шунчалик мазмундор ва сифатли чиқади.  Бу эса ўз навбатида ўқитувчидан педагогик юксак маҳорат талаб қилади.

Декоратив расм дарсларида ўқувчиларни эстетик жиҳатдан тарбиялашнинг имкониятлари анча каттадир. Чунки бундай дарслардан ўқувчилар халқ амалий-декоратив санъатининг асл нусхалари билан танишадилар, унинг усталари каби болалар ҳам шу соҳада ижод қиладилар. Амалий санъатдаги ритм, ранг, симметрия каби ифодалилик воситалари ҳақида фикр юритадилар. Декоратив тасвир чизиш дарсларида болалар ҳар қандай нақшнинг, асосан теварак атрофдаги нарса ва ходисалардан олинганлигини англашлари лозим ўқувчилар нақш намунасидан кўчириш дарсларида нақш чизишнинг ўзига хос хусусиятлари билан танишадилар, рангларнинг номларини ўрганадилар. Бўёқларни аралаштириб ишлаш устида иш олиб борадилар. Нақш намуналаридан кўчириш ва мустақил нақш чизиш дарсларида ўқувчилар кўз билан чамалашни ўрганадилар. Тасвирий санъат халқ амалий санъати ва бадиий ҳунармандчилик анъаналари билан бирга ҳозирги замон техника эстетикаси ва бадиий безаш асослари билан боғланади. Нақш билан безатилган буюмларни ўқий олишга ўргатиш  амалга ошириладиган асосий вазифалардан биридир. Нақш намунасидан кўчириш ва мустақил нақш чизиш ижодиёти намуналаридан кўрсатиш, нақш санъати асарларини кўчириш ва таҳлил қилиш орқали ўқувчиларнинг бадиий диди ўстирилади.

Хулоса қилиб айтадиган бўлсак болаларнинг санъатни идрок этиш билими тасвирий санъат дарсларида аста - секин кенгайиб боради. Бу эса ўқувчиларнинг амалий ишларда борлиқдаги ва санъатдаги гўзалликни идрок этишга онгли равишда ёндошиш имконини беради. Дарсларда тасвирий санъатнинг тур ва жанрлари ҳақида тез-тез суҳбат ўтказиш, машҳур санъаткор ва уларнинг етук асарларини таҳлил этиш болаларнинг бадиий дидини ўстиришга, гўзалликни севиш ва тушунишга ёрдам беради.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати:

1. Тасвирий санъатга оид атамаларнинг изоҳли луғати Т 1994.
2. Булатов С.С. Ўзбек халқ амалий безак санъати. Т. 1991.
3. Булатов С.С.Амалий санъат қисқача луғоти. Т. 1992.
4. Қосимов Қ. Наққошлик Т. 1982.
5. Мажидов Ж. Мактабда тасвирий санъат бўйича ўқув тарбиявий ишларни ташкил этиш Т.1995.
6. Набиев М.Н, Азимова Б. Расм чизишни ўргатиш методикаси Т. 1976.

   Boshlovchilik uchun muhimi so‘z. Bundan ham muhimi — KERAKLI vaqtda KERAKLI SO‘Zni aytish! Gapirayotgan mavzuingni ko‘pchilik oldin ham katta davralarda gapirgan yoki odamlarni hayratga solib bo‘lgan bo‘lishi mumkin, ammo o‘zingni ovozing, o‘zingni ohangrabong bo‘lmasa odamlarning yodida qolishing tugul sening so‘zing, gapirayotgan gaping shovqinlar ichida qolib ketaveradi. Mavzu dolzarb bo‘lsa-yu, hissiz ohang bo‘lsa uning ta’sirchanligi haqida gapirmasa ham bo‘ladi.
Uchquduqlik boshlovchi Qobuljon Qurbonovning har bir davrada, har bir tadbirda aytadigan o‘z so‘zi, gapi bor. U nafaqat Uchquduq tumani, balki Navoiy viloyatida o‘tkaziladigan deyarli ko‘pchilik tadbirlarda boshlovchilik qiladi. Undagi jozibali nutq san’ati va boshlovchilarga xos sehrli ovozi kishilar diqqatini o‘ziga torta oladi.
Qobuljon asli xatirchilik. Navoiy madaniyat va san’at kollejini bitirib, 2013 yilda “Uchquduq” madaniyat saroyiga ishga keldi. Bugungi kunda madaniyat saroyining badiiy rahbari lavozimida faoliyat yuritib kelmoqda. U ikki kasbni bir qo‘lda tutgan, desak xato bo‘lmaydi. Negaki, badiiy rahbar sifatida tashkil etgan tadbirlari nafaqat NKMK ishchi-xodimlariga balki tumanning 7 yoshdan 70 yoshgacha bo‘lgan auditoriyasi uchun qiziqarli, barchaga birdek manzur bo‘lmoqda. Boshlovchiligi esa o‘sha tadbirlarga fayz bag‘ishlaydi.
    -Yoshligimdan mahoratli so‘z ustasi O‘tkir Siddiqovga taqlid qilardim, – deya xotirlaydi Qobuljon. Men ham katta sahnalarda chiroyli kiyinib chiqib butun zalni o‘zimga qaratsam, so‘zim bilan mahliyo etsam derdim. Shu sohada o‘qish barorida xalqimizning sevimli boshlovchilari bilan tanishdim. Marhum ustozim Rahmatilla Mirzayevning: “Birovning so‘zini birovga yetqazish qanchalik mahorat talab etishini har sahnaga chiqqanda yodga ol”, degan o‘gitlari yodimga tushadi. O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist, aktyor birinchi ustozim Fotix Jalolovdan o‘rganganlarim bugun ham Uchquduq ahliga qilayotgan xizmatlarimda as qotyapti, –deydi suhbatdoshimiz.
Bugun Qobuljon Qurbonov badiiy rahbarlik qilayotgan “Uchquduq” madaniyat saroyida 14 ta to‘garak faoliyat yuritadi. Milliy raqs, estrada, vokal, xor, folklor singari jamoalarga yuzlab uchquduqlik yoshlar jalb etilgan. Madaniyat saroyi qoshida faoliyat olib borayotgan “Xushchaqchaq” havaskor teatr jamoasi tomonidan “Yodgor”, “Bebaxt orzular”, “Non qadri”, “Ulfatlar nayrangi” spektakllari tomoshabinlarga manzur bo‘lish barobarida teatr san’atiga, aktyorlikka qiziquvchi uchquduqlik yoshlarni sahnada kashf etdi. Ayni kunlarda ijodiy jamoa “Oltin xazina yoxud aqldan ozish hech gapmas” super komediyasi ustida ishlayapti.
     Uchquduqda san’atni, madaniyatni sevadigan minglab konchilar, metallurglar, chorvadorlar umrguzaronlik qiladi. Albatta, olis hududlarga taniqli ijodkorlarning doimiy tashrif buyurishi amrimahol. Ammo uchquduqliklar madaniyat saroyining “Yeles” xalq vokal jamoasi xonandalari Banu Iskakovani o‘zining “Yulduz Usmonova”si, Gulnur Qurakbayevani – “Qaraqat Abildina”si, Mag‘jan Saduaqasovni – “Quandiq Raxim”i, xushovoz xonanda Feruz Ibodullayevni esa – “Ozodbek Nazarbekov”i deb biladi. Shu bois, turli millat vakillari do‘st-inoq yashayotgan Uchquduqda qo‘shiqchilar repertuaridan qardosh xalqlar qo‘shiqlari ham o‘rin olgan.
- Madaniyat saroyimizning “San’at” milliy cholg‘u ansambli “Qizilqum san’at g‘unchalari 2019” tanlovida bosh sovrin – gran pri, “Ekspressiya” estrada raqs ansambli o‘tgan 2023 yilda Toshkentda o‘tkazilgan “Art Silk Way” tanlovida gran pri - bosh sovringa sazovor bo‘lishgan. 2021 yilda Toshkent shahrida bo‘lib o‘tgan “Roza Vostoka” xalqaro tanlovida ham faxrli birinchi o‘rinni qo‘lga kiritishgan. Xonanda Banu Iskakova esa respublika Botir Zokirov nomidagi “Ofarin” konkursi diplomanti. Bu ijodkorlar poytaxtda yoki katta shaharlarda ijod qilsalar bundan-da katta muvafaqqiyatlarga erishishlari mumkinligini bilishadi. Biroq, bugun Uchquduq xalqi uchun xizmatlari kerakligini tushunishadi va his etishadi,-deydi badiiy rahbar Qobuljon Qurbonov.

      Ha, aslida san’atkor, ijodkor uchun xalqning olqishidan katta mukofotning o‘zi yo‘q. Bu mukofotni olayotganlardan biri –“Uchquduq” madaniyat saroyi xodimlaridir.

     Yana so‘zni qaxramonim Qobuljon Qurbonov haqida davom ettiraman. San’at sohasidagi ijodkorlikni sen o‘zingga kasb qilib tanlolmaysan. Chunki u Yaratgan tomonidan berilgan ne’mat. Qobul hududda o‘tadigan siyosiy tadbirmi, ko‘ngilochar dasturmi, muhim sanalarga bag‘ishlangan bayram shodiyonalarimi hammasida boshlovchilik qiladi. Uni ana shunday “tushadigan” ovoz bilan siylagan. U esa ana shu qirralarini ochilishida o‘z ishxonasi “Uchquduq” madaniyat saroyining hissasi kattaligidan ayniqsa, madaniyat saroyi direktori yosh iste’dod Po‘lat Amonovdan minnatdor.
“Bugungi kuning qadriga yetish, shukronalik katta davralarning peshtoqiga harflar bilan ilinishidan tashqari, baralla aytiladigan so‘z. Ana shunday so‘zni aytish menga nasib etganidan xursandman. Chunki so‘zgina insonning qalbiga tezroq o‘rnashib oladi. Otam Ziyodulla Qurbonov uzoq yillar biz bolalari uchun mehnat qilib qarilik gashtini surar payti ikki ko‘zidan ajraldi. Bugun bizni faqat ovozimizdan taniydi. Otamning meni ovozimni eshitib qanchalik xursand bo‘lishini yuzlaridan ko‘raman... Onam Saida Qurbonova og‘ir xastalik sabab to‘shakka mixlangan. Har gal ko‘rishga borganimda yoki telefonda gaplashganimda: “Ovozingni eshitib, og‘riqlarim esimdan chiqdi”, desalar xursand bo‘laman. Xalqimizning faqat yaxshi kunida xizmat qilish kasbimning birinchi darajali “qasamyodi”. Va faqat shu uchun duo olaman. Ana shu duolar esa endigina 70 dan sakragan 80 ga yetayotgan onam uchun kifoya qilishini niyat qilaman”, deydi Qobuljon Qurbonov.

Laylo KARIMOVA

      Assalomu alaykum qadrli do‘stlar!
      Madaniyat va san’at sohasining fidoyilari!

       Avvalo, Siz azizlarni, sizlar orqali minglab san’at muxlislarini 15 aprel kuni nishonlanadigan O‘zbekiston Respublikasi madaniyat va san’at xodimlari kuni bilan chin qalbimdan samimiy muborakbod etaman.
Hammamizga yaxshi ma’lumki, inson va jamiyat hayotida, xalqning ma’naviy dunyosini, ongu tafakkurini yuksalti-rishda san’atning o‘rni va ahamiyati
beqiyosdir.
        Mamlakatimizda uchinchi yil nishonlanayotgan mana shu quvonchli bayram kunida ko‘p asrlik shonli tarixga, ijodiy maktablarga ega bo‘lgan o‘zbek madaniyati va san’ati o‘zining boy an’ana va qadriyatlarini saqlab, zamon bilan hamnafas bo‘lib, izchil rivojlanib kelayotganini alohida ta’kidlash o‘rinlidir.
      Hayot yo‘llarida uchrab turadigan turli muammo va qiyinchiliklarga qaramasdan, o‘zining sevgan kasbiga, qadrdon sahnasiga hamisha sadoqat ko‘rsatib, ko‘pmillatli xalqimizga sidqidildan xizmat qilib kelayotgan “Uchquduq” madaniyat uyi xodimlari Miliya Mudarisovna, Banu Iskakova, Gulnur Quraqbayeva, Feruz Ibodullayeva, Po‘lat Amonov Qobiljon Qurbonov, Nodir Fatullayev, “Qizilqum” madaniyat uyi xodimlari Qasыmbek Qojanbayev, Bag‘ila Amanova, Nurjan Davletov, Janiy Alpamisov, Meyramkul Pirmanova, Raxmatillo Qurbonnazarov, Jang‘ali Jubatxanov, Gʻaziza Alxojayevalarning mashaqqatli va fidokorona mehnatlarini har qancha olqishlasak, chin qalbdan rahmat aytsak, arziydi, albatta.
Biz sizlarning timsolingizda san’at degan noyob va beqiyos ma’naviy boylikni asrab-avaylab, rivojlantirib, kelgusi avlodlarga bezavol yetkazib kelayotgan olijanob insonlarni ko‘ramiz.
O‘ylaymanki, so‘nggi yillarda barcha sohalar qatori madaniyat tizimida ham tub o‘zgarishlar amalga oshirilayotganidan barchangiz xabardorsiz.
Shu borada qabul qilingan qator farmon va qarorlar sohani yanada rivojlantirish, uning moddiy-texnik bazasi va kadrlar salohiyatini mustahkamlash, xalqimiz, birinchi navbatda, yoshlar o‘rtasida san’at va madaniyatga bo‘lgan qiziqish va e’tiborni kuchaytirishga qaratilgandir.
2020 yilning 26 may sanasida qabul qilingan “Madaniyat va san’at sohasining jamiyat hayotidagi o‘rni va ta’sirini yanada oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” Prezident Farmonida ham ana shu masalalarga ustuvor ahamiyat berilganini qayd etish lozim.
Ushbu sohaga mehr va havas qo‘ygan yoshlarimizning iste’dod va qobiliyatini ro‘yobga chiqarish uchun ijodiy tanlov va festivallar o‘tkazilmoqda. Ko‘plab hududlarda madaniyat yo‘nalishidagi oliy o‘quv yurtlarining filiallari ochilmoqda, ularga qabul kvotalari oshirilmoqda, kam ta’minlangan oilalarga mansub iste’dodli qizlarimizga alohida imtiyozlar berilmoqda.
Ana shunday ezgu ishlarning davomi sifatida Uchquduq tuman maktabgacha va maktab ta’limi bo‘limga qarashli 10 ta umumta’lim maktabi, “Qizilqum” madaniyat uyi hamda 10-sonli Bolalar musiqa va san’at maktabi yuzlab millionlik mahalliy byudjet mablag‘lari hisobidan zaruriy musiqa cholg‘u asboblari bilan ta’minlanganini sizlarga ma’lum qilish menga katta mamnuniyat bag‘ishlaydi.
Hurmatli tadbir ishtirokchilari!
Hozirgi kunda shiddatli zamon, hayotning o‘zi barchamizning oldimizga o‘ta muhim va murakkab vazifalarni qo‘ymoqda. Xususan, el-yurtimizni turli xavf-xatarlardan asrash, unib-o‘sib kelayotgan yosh avlodimizni Vatanga muhabbat va sadoqat, milliy va umumbashariy qadriyatlarga ehtirom ruhida barkamol insonlar etib tarbiyalash, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurash olib borish dolzarb vazifaga aylanmoqda.
Biz bu yo‘lda barcha ijodkor ziyolilarimiz qatori siz, hurmatli san’atkorlarimizning iste’dod va salohiyatingiz, bilim va tajribangiz, ezgu
fazilatlaringizga tayanamiz.
Aziz va muhtaram do‘stlar!
Sizlarni bugungi qutlug‘ ayyom – O‘zbekiston Respublikasi madaniyat va san’at xodimlari kuni bilan yana bir bor samimiy tabriklab, barchangizga sihat-salomatlik, kuch-g‘ayrat va ilhom yor bo‘lishini tilayman.
Madaniyat uyi sahnalarida, ijodiy jamoalaringizda mana shunday quvonchli kunlar ko‘p bo‘lsin, xonadonlaringizdan hech qachon tinchlik-xotirjamlik, fayzu baraka, baxt va omad arimasin!
Yana bir bor bayramingiz muborak bo‘lsin!
E’tiboringiz uchun tashakkur!

   “Yashil makon” loyihasi – amalda!

     Yurtimizning har bir go‘shasida bahor nafasi kezmoqda. Har yili mana shu pallada Navoiy kon-metallurg kombinati va uning bo‘linmalarida obodonlashtirish, ko‘kalamzorlashtirish, daraxt va gul o‘tqazish ishlari avj oladi. Bu yil ham “Yashil makon” umummilliy loyihasi doirasida Shimoliy kon boshqarmasi jamoasi peshqadamlardan bo‘lib ko‘klamgi yumushlarni boshlab yubordi.
      Dunyoda iqlim o‘zgarib borayotganini inobatga olib, olis cho‘l hududi bo‘lgan Uchquduqda ekologik vaziyatni barqarorlashtirish, atrof-muhitni muhofaza qilishga alohida e’tibor qaratilgan. Umummilliy loyiha asosida hududda daraxt va buta ko‘chatlarini ekish ishlari kuchayib, bog‘lar, ihotazorlar maydoni borgan sari kengayib bormoqda.Zero, qishi izg‘irinli, yozi garimsel, qumzorlar bag‘rida joylashgan cho‘l hududi uchun bu suv va havodek zarur.
      - Keyingi yillarda hududda “yashil qoplama”, “yashil ihotazor” – himoya o‘rmonlari barpo etish, cho‘l iqlimiga mos manzarali daraxt, saksovul va buta ko‘chatlari ekish ishlari jadal davom etmoqda. Birgina, o‘tgan yili bo‘linmalar maydonlari, atroflariga 70,6 ming tup manzarali daraxt, saksovul, lugustrum (beresklet) navli butalar ekildi, - deydi SHKB atrof-muhitni muhofaza qilish guruhi muhandisi Alixon Bahromov. - Bundan tashqari, shu kunlarda ezgu tashabbus bilan 3-gidrometallurgiya zavodi atrofida “NKMK 65 yillik bog‘i” barpo etilib, 8 ming tupdan ziyod manzarali daraxt ko‘chatlari o‘tqazildi va bu nihollar “Yashil makon” elektron platformasiga kiritildi.
Bu yil kon boshqarmasi jamoasi “Yashil makon” loyihasi doirasida bahorgi mavsumda o‘z korxonalari hududida 86 ming tup ya’ni, 37 ming tup saksovul, 20 ming tup beresklet, 2 ming tup qayrag‘och, 2 ming tup tut ko‘chatlari ekishni rejalashtirgan.
      Bir so‘z bilan aytganda, bugun xayrli ishlar boshida turgan ahil jamoamiz, bunyodkor hamkasblarimiz o‘zi yashab turgan manzilni obod qilayotgani, bu ishlarda ishtirok etayotgani va o‘z hissasini qo‘shayotganidani nihoyatda mamnun.

Laylo KARIMOVA

     Dastlabki sinov muddati uch oydan, tashkilotlarning rahbarlari va ularning o‘rinbosarlari, bosh buxgalterlar hamda tashkilotlar alohida bo‘linmalarining rahbarlari uchun esa olti oydan oshmasligi kerak.

      Vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik davri va xodim haqiqatda ishda bo‘lmagan boshqa davrlar dastlabki sinov muddatiga qo‘shilmaydi.

      Dastlabki sinov davrida xodimga nisbatan mehnat to‘g‘risidagi qonunchilikning va mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarning amal qilishi to‘liq tatbiq etiladi.

Dastlabki sinov davri mehnat stajiga, shu jumladan har yilgi mehnat ta’tilini olish huquqini beradigan ish stajiga ham qo‘shiladi.

     Statistika agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, 2023-yilda O‘zbekiston Respublikasi aholisining o‘rtacha yoshi 29 yoshni tashkil etgan.

Shu jumladan, jinsi bo‘yicha:

erkaklar uchun – 28,3 yosh

ayollar uchun –  29,7 yosh o‘rtacha ko‘rsatkich sifatida qayd etilgan.

       Ma’lumot uchun, 2023-yilda O‘zbekistonda doimiy aholining o‘rtacha umr ko‘rish davomiyligi 74,7 yoshni tashkil etgan.