Қариндош уруғларни йўқлагани ислом динининг қуввати, дея таъриф бериладиган қадим шаҳар Бухорога борганимизда, кўпчиликнинг "Қаерда ишлайсан?", деган саволига ота-онам ва қайнонам "Тилло заводда ишлайди", - дея менданда олдинроқ фахр билан жавоб қайтарадилар. Уларнинг жавобларида шунчалик фахрланиш ҳиссини сезаманки, бу менга янада кўпроқ ғурурланиш туйғусини беради.
Ҳа, бу фахр ҳисси, нафақат мени балки, 3-гидрометаллургия заводида фаолият олиб бораётган ҳар бир ишчининг, ҳар бир раҳбарнинг доимий ҳамроҳи десам муболаға бўлмайди. Гарчи, меҳнати оғир бўлсада, оиласининг ризқини айнан шу заводдан тераётган ҳар бир ишчи-ходим ишидан мамнун. Нафақага чиқишсада, "Олтин заводида ишлаганман" дея ғурурланиб гапиришади.
"Олтин завод"... Бугун ушбу корхона ўзининг навқирон ёшини - 28 йиллигини нишонлаяпти. Қачонлардир қизилқум бағрида ястаниб ётган бу ерда, 1995 йил 14 июн куни юртимиз иқтисодий юксалишининг муҳим "йўлак"ларидан бири бўлишига ҳудуд аҳолиси турмуш даражасини яхшиланишига ишонилиб, заводнинг биринчи босқичи ишга туширилган эди. Мустақилликнинг илк йирик иншооти, деб аталган 3-гидрометаллургия заводининг очилиш маросимида иштирок этган муҳтарам биринчи президентимиз И.А.Каримов ўз сўзида: "Бу кун ҳеч муболағасиз мамлакат мустақиллигини мустаҳкамлаш тарихида, унинг иқтисодий потенциалини ошириш ва дунё бозоридаги ўз ўрнини барқарорлаштиришда алоҳида муҳим ўрин тутади. Бу кун бугунги кунда нафақат Ўзбекистонда ва Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигида, балки унинг чегараларидан ташқари узоқ давлатларда таниқли бўлган "Олтин корхона"нинг ривожланиш тарихи олтин давридир", - деган эди.
28 йил аввал айтилган ушбу сўзлар, йиллар ўтиб ўз бўй - бастини тўлиқ кўрсатди. Яъни, тўртта тўққиз (999.9) бренди остида танилган, ҳамда олтин захиралари бўйича дунё миқёсида 4-ўринни, олтин ишлаб чиқариш бўйича 8-ўринни эгаллаб келаётган Ўзбекистон олтинини дунёга танитишда 3-гидрометаллургия заводи ҳам ўзининг муносиб ҳиссасини қўшиб келмоқда.
Завод тарихига қисқача тўхталадиган бўлсам, бу ерда 1995 йилдан 2008йилгача, 13 йил давомида оксидланган маъданлар қайта ишланган. 2008-2009йилларда эса сульфидли маъданларни қайта ишлаш технологияси0.га ўтилган. Бу йиллар давомида 3 та тегирмон блокига қўшимча равишда маъданни майдалаш ҳажмини ошириш мақсадида яна 3 та тегирмон блоклари ишга туширилган ҳамда ишлаб чиқариш қуввати каттароқ бўлган техникалар қўлланила бошланган.
Бу эса ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш имконини берган. Натижада 2008йили биооксидлаш комплекси 1-босқичи, 2009йили KEMIKS замонавий сорбцион комплекси, 2011йилда эса биооксидлаш комплекси 2-босқичи,2012йилда кўмирни сорбция қилиш технологиясининг жорий қилиниши, 2015 йилда эса концентратларни қайта майдалаш мосламасининг ишга туширилиши, 2019 йилда янги инвестицион олтин ишлаб чиқариш заводлари чиқиндиларини янги технология асосида қайта ишлаб, қўшимча маҳсулот олиш лойиҳасининг амалда қўлланилишига эришилди.
Бугунги кунда заводда ишлаётган 1700 дан ортиқ ишчи – ходимнинг самарали меҳнат қилишлари учун барча шарт-шароит яратилган. Улар махсус кийим-бош, зарур иш қуроллари билан тўлиқ таъминланган. Зарарли омиллар таъсирига қараб даволаш-профилактик озуқаси берилмоқда. Шунингдек, овқатланиш хоналари музлаткич, микротўлқинли печлар билан жиҳозланган. Ҳаммом, кир ювиш комбинати хизмати йўлга қўйилган. Ишчи-ходимлар ишга автобусларда келиб-кетишади. Махсус кутиш заллари ишлаб турибди.
Ишчи-хизматчилар учун кутубхона ташкил қилинган. Ўз интеллектуал салоҳият ва билимларини ошириш учун кутубхонадаги илмий ва бадиий адабиётлардан, газета ва журналлардан фойдаланишади. Бепул тиббий кўрик шунинг билан бирга профилакторий - санаторийлар, дам олиш масканлари ҳамда фарзандлари учун оромгоҳларга йўлланмалар берилиши сингари яратилган қулайлик ва имкониятлар рўйхатини яна узоқ давом эттириш мумкин.
Бироқ, қайд этилганларнинг ўзиёқ, бу ерда меҳнат қилаётганларга чексиз шукроналик ва ҳеч қандай муболағасиз фахрланиш ғурурланиш ҳиссини ҳадя қилади, десам тўғри бўлади.
Ҳа, заводда ишлаб чиқариш жараёнини такомиллаштириш ишлари бир зум бўлсин тинмаган. Чунки, она табиат ўз бағрида олтинларни пишитиб йиғиб бораверар экан, корхона ривожи ҳам шунга монанд юксалаверади. Айтмоқчи бўлганим, сафларимизда мен сингари: "Мен тилло заводида ишлайман", дея жонажон корхонаси билан фахрланадиган ғурурланадиган етук мутахассислар сафи ортаверсин!
Дилором САЛИМОВА,
3 – гидрометаллургия заводи маънавий-маърифий ишлар бўйича инспектори.
