Бруцеллёз (синонимлари Мальта иситмаси, Банго иситмаси) –турли хил юқиш йўлларига эага бўлган, кўпгина аъзо ва тизимларни, асосан таянч-ҳаракат аъзоларини ҳамда асаб тизимининг шикастланиши, организмнинг заҳарланиши ва аллергияни намоён бўлиши билан тавсифланувчи ҳамда инфекцион жараёни ривожланиши, аксарият ҳолларда сурункали кечиши, кейинчалик беморларда ногиронликни келтириб чиқарадиган, кенг тарқалган полиэтиологик зооантрапаноз ўта хавфли юқумли касалликдир. 

             Бруцеллёз қўзғатувчилари Brusella туркумига мансуб микроорганизмлар ҳисобланади. Халқаро классификацияга мувофиқ Brusella туркуми алоҳида 6 та турдан иборат бўлиб, улар бир қанча биоварларга бўлинади:

           1) Brusella melitensis : қўй ва эчки учун патоген бўлиб, бошқа турдаги ҳайвонларда ҳам касаллик қўзғатиши мумкин. Марказий Осиё, жумладанЎзбекистон Республикасида одам патологиясида катта аҳамиятга эга бўлиб, одамларда касалликнинг 90 фоиздан ортиғи Brusella melitensis билан боғлиқ.

           2) В.abortus: йирик шохли ҳайвонлар учун патоген бўлиб, уларда аборт келтириб чиқаради, бошқа турдаги ҳайвонларни ҳам зарарлаши мумкин. Одам учун кам хавфли, кўпинча симптомсиз, кам ҳолларда қўзғатувчини организмга кўп миқдорда тушиши ва циркуляция қилувчи биоварларга боғлиқ ҳолда касалликнинг клиник яққол намоён бўлган шаклини чақиради.

                                  Бруцеллёзнинг эпидемиологияси

           Бруцеллёзларнинг табиий резервуарлари ҳайвонлар ҳисобланади. Шунга боғлиқ ҳолда бруцеллёз эпидемиологиясини тўлалигича унинг эпизоотологияси белгилаб беради, касалликни эса тўлақонли типик зоонозларга киритиш мумкин.

Одамлар учун инфекция қўзғатувчилари манбалари бўлиб қўйлар, эчкилар, қорамол ва чўчқалар ҳисобланади. Одамларда шимол буғисидан ҳам касаллик юққан ҳолатлар қайд этилган. Айрим ҳолларда инфекция манбаи от, туя, хачир, ит, мушук ва бошқа ҳайвонлар ҳам бўлиши мумкин.

                                                Ўткир бруцеллёз

            Беморда ўткир бруцеллёз деб тахмин қилишга қўйидаги белгилар асос бўлади:

           -Касаллик ўткир бошланиб, 5 кундан кўп давом этаётган тўлқинсимон баланд иситма ва камида 4 та қўйидаги белгиларнинг кузатилиши:

          -Қалтираш ва кучли терлаш

          -Мадорсизлик, ҳолсизлик

          -Жигарнинг катталашиши

          -Суяк, буғим, мушак ва нерв толаларнинг оғриши

полиаденопатия 

                                            Сурункали бруцеллёз

           Беморда сурункали бруцеллёз деб таҳмин қилишга қўйидаги белгилар асос бўлади:

           - Узоқ муддатли(6 ойдан зиёд) давом этаётган сурункали тўлқинсимон кечувчи касаллик. Ушбу касалликка ўхшаш бошқа таҳислар инкор қилингандан сунг ками 5 та қўйидаги белгилар бўлиши:

Тўлқинсимон, кўпинча субфибрил даражадаги иситма

           Кучли терлаш ва қалтираш

           Оғриқлар (невральгия, артральгия, миальгиялар)

           Артритлар ва ёки сакроилеитлар ва ёки спондилоартритлар

           Миозитлар ва ёки невритлар

           Полиаденопатия

           Жигар катталашиши

          Жинсий аъзолар шикастланиши

Бруцеллёзнинг барча шакллари учун

          Беморга бруцеллёз деб дастлабки ташҳис қўйишда қўйидаги белгилар асос бўлади:

          Бруцеллёзга тахмин қилишга асос бўладиган белгиларни беморда бўлиши ва қўйидаги белгилардан камида биттаси беморда аниқланиши:

          Моллар туғишида қатнашиш

          Моллар билан контактда бўлиш

          Мол сўйиш ва гушт кесиш

          Хом сут ва хом сут маҳсулотларини истеъмол қилиш

          Яхши пиширилмаган гуштни истеъмол қилиш

           Бруцеллёз эпидемияси ёки бруцеллёз ташҳиси аниқланган бемор билан эпидемиологик боғлиқлик

           Агглютинация реакциясининг мусбатлиги.