Инсоният тараққиётнинг янги чўққиларининг забт этмоқда. Бироқ жахонда ҳалқлар, миллатлар келажагига тахдид туғдирувчи бир қанча омиллар ҳамон сақланиб колмоқда. Ана шундай хатарлардан бири гиёхвандлик балосидир. Глобал муаммога айланган ушбу иллатга қарши курашишда давлатлараро ҳамкорлик муҳим аҳамият касб этади. Гиёхвандлик инсониятни жисмоний ва руҳий жиҳатдан тубанликка элтувчи, ақл-идрокдан маҳрум этиб, икки дунё хорлигига етакловчи офатдир. Гиёхванд моддалар инсонни айни куч-қувватга тўлган даврида алкоголга нисбатан 4,6 баробар тезроқ ҳалокатга учратади. БМТ бош Ассамблеясининг 1987 йил 7 декабрдаги қарорига асосан 26 июнь “Халқаро гиёҳвандликка қарши курашиш куни” деб эълон қилинган. Шунингдек БМТ томонидан наркотик моддалар тўғрисидаги, психотроп моддалар ҳамда гиёхвандлик воситалари ва психотроп моддаларининг ноқонуний айланишига қарши кураш тўғрисидаги конвенциялар қабул қилинган, бундан ташқари Ўзбекистон Республикасининг гиёҳвандлик воситалари ва психотроп моддалар тўғрисидаги қонуни қабул қилинган.

         Қора ажал афсуски гиёҳвандлик касалига мубтало бўлганлар сони йилдан йилга ошмоқда. БМТ маълумотларига кўра, дунёда 200 млндан ортиқ киши гиёҳвандлик дардига йўлиққан. Унинг аксарият қисмини 30 ёшгача бўлганлар ташкил этади. Қора ажал оқибатида ҳар йили 200 мингдан ортиқ киши ҳаётдан кўз юммоқда. Дунёда содир этилаётган жиноятларнинг 57% гиёҳвандлар ҳиссасига тўғри келади. Гиёҳвандлик босқичлари мутахассисларнинг фикрларига кўра, гиёҳванд моддалар истеъмол қилингандан сўнг наркотик сархушлик ҳолати юзага келади. Бунда юқори кайфият, кўп кулиш, телбалик, диққат чалғиши, ланжлик, ҳаракат мувофиқлигининг бузилиши, қадам ташлашнинг ўзгарувчанлиги намоён бўлади.

         Наркомания турлари:

• Опининг кимёвий хосиласи –героин наркоманияси. БМТ маълумотларига кўра, инсон ҳаётига энг катта ҳавф солувчи ушбу оғу таъсирига дунё бўйлаб 10 млн киши дучор бўлган организмга героин моддаси тушганда одамнинг онги хиралашади, хис-туйғулари кескин равишда ўзгаради, фикрлдари чалкашиб кетади, кўрқади, атрофдаги кишиларга ҳужум қилиб уларга ташланади.
• Наркотик моддаларинг ушбу гуруҳига Нашанинг турли навларидан олинадиган сақчсимон моддалар марихуанна, наша, банг, хусус, харас киради. Нашавандлик ортидан маиший бузуқлик ва ақл-идрокнинг камайиши юзага келади. Наркотик моддани кўп қабул қилганда одамнинг кўзига нарсалар катта бўлиб кўринади, ранглар ёрқинроққа ўхшайди. Беморда психозлар пайдо бўладики, бу холатни шизофриниядан ажратиб бўлмайди.
• Какайин наркоманияси-Жанубий Америкада ўсувчи кока ўсимлик баргидан тайёрланадиган ушбу модда истеъмол қилинганда дармонсизлик жахлдорлик, машаклар бўшашуви ва титроқ холатлари кузатилади. Кокаин истеъмол қилиш вахимали-депрессив ҳолатга олиб келади.
• Руҳий холатни қўзғатувчи, галюдсиногенлар келтириб чиқарувчи моддалар истеъмоли бундай беморларда депрессия ҳолатлари кузатилади.

Гиёхвандлик асоратлари иқтисодий асоратлар катта пул сарфланиши, даромадларнинг йўқолиши, ишни йўқотиш, қарзга ботиш, талончилик ва тиланчилик. Маънавий асоратлар: оилаларнинг бузилиши, бефарқлик, тушкунлик, худбинликдир.

Жиноий асосратлари: Ўғрилик, босқинчилик одам ўлдириш, уруш ва террор. Глобал муаммога айланган ушбу иллатга қарши курашиш ҳар бир инсониятнинг олий бурчидир.

Жиноят ишлари бўйича

Навоий вилоят судининг бош мутахассиси              Н.Шодиева

 Жиноят ишлари бўйича

Учқудуқ туман судининг девонхона мудири              С.Ҳайдаров