ҚКГИ вирусли касаллик бўлиб тана ҳароратининг кутарилиши, умумий заҳарланиш, ва қон кетиш синдром лар билан кечадиган касалланиш ҳисобланади. ККГИ – кўзгатувчиси РНК сакловчи вируслар ҳисобланади.

   Табиатда таркалганлиги . Табиатда бу касалликнинг резервуари – ўрмон сичконлари, кўпчилик кемирувчилар, қорамоллар, қўй ва эчкилардир. Касалликнинг ташувчилари Hyaloma aziaticum 

   ( Гиалома Азиатикум ) канаси ҳисобланади. Касаллик мавсумий характерга эгаасосан май - август ойларида кўп тарқалади. Бу касаллик билан ахолининг 20 – 60 ёшли кишилари кўпрок касалланади. Касал одам эпидемиологик хавфли ҳисобланади, бемор қони билан эхтиётсизлик қилиб ишлаган тиббиёт ходими ўзига касаллик юқтириши ва касалхона ичи инфекцияси тарқалишига сабаб бўлади. Касал қони теккан кишида хам касаллик шу тарзда ривожланиши мумкин.

Касалликнинг келиб чикиши ва ривожланиши. Вируслар танага асосан тери орқали киради;

Кана чаққанда.

Теридаги микротравмалар орқали.

Касалхона ичида бемор билан мулоқотда бўлганда ва касал қони билан ишлаганда юқиши мумкин.

Вируслар қонга тушгандан кейин ички аъзолар хужайраларида йиғилади. Бу ерда бироз кўпайгандан сўнг вируслар яна кайта қонга тушади бу иккиламчи вирусемия бўлиб ҳисобланади ва умумий интоксикация белгилари намоён бўлади. Қон томирларнинг ички деворлар эндотелиал ҳужайралари жароҳатланади ва қон қуйилиш, тромбогеморрагик синдром кузатилади.

Касалликнинг клиникаси ва симптомлари.

Касалликнинг яширин даври 1 – 14 кун ( уртача 2 -7 кун ). Касаллик ўткир бошланади, бир неча соатда тана ҳарорати кескин 39 – 40 градусгача кўтарилади.

Касалликнинг кечишида бир - бири билан боглик 3 та давр тафовут қилинади:

1. Касалликнинг бошланиш даври – бу даврда тана харорати кўтарилади, заҳарланиш белгилари кўринади, бу кўпчилик юқимли касалликларга хос нарса. Бошлангич даври 1-7 кун ўртача 3-4 кун давом этади. Касалда юқори температура билан бир қаторда бош оғриги, тананинг қақшаб оғриши кузатилади. Баъзан хушдан кетиш, юқори нафас йўллари яллиғланиши кузатилади. Овқат билан боғлик, бўлмаган кўнгил айниш қусиш, белда, қоринда оғрик кузатилади. 

Касалликнинг асосий симптоми температура бўлиб 7-8 кун давом этади. 

Гемморрагик синдром бошланиши билан тана ҳарорати субфибрилгача пасаяди, бир икки кун ўтгандан кейин тана ҳарорати яна кўтарилади, тана ҳароратининг бундай кўтарилиш тушиши ва яна кўтарилиши Крим Конго геморрагик иситмасига хос белги ҳисобланади.

    2. Қон кетиш даври – касалликнинг авж олган даврига туғри келади. 

    Тромбогемморрагия синдромининг канчалик ифодаланиши касалликнинг оғирлиги ва натижасини белгилайди. 

    - купчилик беморларда касалликнинг 2 - 4 кунида тери ва шиллиқ каватларида гематомалар - қон қуйилишлар кузатилади.

- ошкозон ичаклардан қон кетиши кузатилади, - касалларнинг аҳволи кескин оғирлашади,

- касалларнинг қизарган юзлари оқаради, - бетлари шишиб лаблари кўкаради,

- танада петихиал тошмалар тошади. - огиз - ҳалкум шиллиқ қаватларида ва терида йирик қон талашлар пайдо бўлади. - бурундан оғиздан ва ўпкадан қон кета бошлайди, - кўз конюнктивасида қон қуйилиш кузатилади, - ошқозон, ичакдан кўп қон кетган беморлар ҳушини йўқотади,

- қоринда оғрик бўлади, қусиш ва ич кетиши мумкин,

- жигар, талоқ катталашиб, буйракларда оғриқ бўлади.

3. Касалликнинг нихояси 2 хил бўлади, касаллик авж олиб бемор нобуд бўлади ёки касаллик аломатлари йўқолиб бемор тузалиш томонга ўзгаради бунда касал ҳарорати пасайиб кон кетишлар тўхтайди бемор ахволи яхшиланиб боради.

Баъзан бу касаллик билинар билинмас кечиши мумкин бунда беморлар тиббий хизмат учун мурожаат килмайдилар ва касаллик қайд килинмай қолади.

Касаллик профилактикаси.

- Касалликнинг эндемик учокларида каналар фаоллашган махалда мумкин қадар саёхатга ёки дам олишга чиқмаслик.

- Каналар яшайдиган ҳудудда дезинсекция ўтказиш. 

- Беморларни эрта аниклаш ва даволаш профилактика муассасаларига юбориш.

 - Майда шохли хайвонларни қирқимдан 10 кун олдин дезинсекция қилиш.

 - Қиркимга катнашаётган одамлар махсус химоя кийимлар кийиб ишлашларини ташкил қилиш.

 - Кана чакиш ҳолати кузатилса тезлик билан тиббий ёрдам учун мурожаат қилиш керак.

Навоий кон металлургия комбинати, Шимолий кон бошқармаси, 2 – Тиббиёт санитария қисми, Ўлатга қарши кураш станцияси.