Учқудуқ тумани чўл ҳудуди бўлганлиги сабабли мўтадил иқлим ҳарорати ошади, натижада юқумли ва паразитар касалликларни фаоллашиши кузатилади. Жумладан, Ўзбекистон ҳудудида учрайдиган вицериaл зооноз, тери антропонози ва зооноз лейшманиоз касалликлари учрайди. 

    Лейшманиоз бу дунё бўйича 98 та давлатдаги юқумли касалликларнинг глобал таҳлили бўйича 9-ўринда турадиган касаллик ҳисобланади. 

   Лейшманиоз – одамларда ва ҳайвонларда учрайдиган трансмиссив протозой касаллик бўлиб, қўзғатвчиси лейшмания ҳисобланади искабтопар чивинлар ташувчи бўлиб, чақиш йўли билан юқтирадилар.Инсонда иситмалаш, ички аъзолар ёки тери тўқималарининг шикастланиши билан намоён бўлади. Сут эмизувчилардаги лейшаниозлар 2 гуруҳга бўлинади:

   1.Тери лейшманиози қўзғатувчиси (улар тери, териости тўқималарида ривожланиб, терида локал патологик ўзгаришлар пайдо қилади.)

   2.Вицериал лейшманиози қўзғатувчилари (жигар, талоқ, лимфа тугунлари ва тўқималарда ривожланиб, аста-секин одам организмининг заҳарланишига олиб келади.

    Вицериал лейшманиоз бу паразитар трансмиссив зооноз юқумли касаллик бўлиб, сурункали кечиши билан ҳарактерланади. Ушбу касаллик билан касалланган беморларда лимфоид-макрафагал тизимнинг шикастланиши, узоқ давом этувчи иситма, талоқ ва жигарнинг катталашиши, камқонлик ва иккиламчи иммуносупрессия ҳолатлари кузатилади.

    Вицериалл лейшманиозни 3 та типда ўчоқлари бўлиб;

1.Табиий типи (қўзғатувчиси тарқалишида бўри, тулки ва чия бўрилар иштирок этади.)

2.Қишлоқ типи (қўзғатувчиси тарқалишида итлар),

3.Шахар типи (асосий манбаи итлар баъзан одам ҳисобланади).

   Аҳоли пунктларида лейшманиоз касаллигини қўзғатувчиси итлар ҳисобланади. Дайди ва қаровсиз итлар ва уй ҳайвонлари туман Ободонлаштириш бошқармаси ходимлари томонидан тутилиб, Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш бўлим соҳа вакиллари тиббий кўригидан ўтказилиб, текширилади.Тери лейшманиози касаллигини олдини олишга қаратилган чора-тадбирлар асосан, дератизация, дезинсексия ва дезинфекция тадбирлари киради.аҳоли яшайдиган ва яшамайдиган пунктларда искабтопар, чивинларни кўпайишига йўл қўймаслик, бостирмалар, айвонлар, ҳожатхоналар, ўралар, чиқиндихоналарда кемирувчи инлари бўлишига йўл қўймаслик талаб этилади.

    Бугунги кунда Учқудуқ туманида лейшманиоз касаллиги билан оғриган беморлар аниқланмаган. Шунингдек касаллик аниқланмаслиги, касаллик ўчоғи бўлмаслиги, эпидемиологик барқарорликни сақлаб қолишда эшик-деразаларни тўр сетка қўйиш, аҳоли яшаш хонадонларини тоза сақлаши, чиқиндихона, ҳожатхоналарни тоза тутиши, уй ҳайвонларини ветеринар кўригидан ўтказиши ҳамда санитар осойишталикни таъминлаш кераклигини маълум қиламиз.

Учқудуқ туман Санитария-эпидемиологик 

осойишталик ва жамоат саломатлиги 

бўлими энтомологи Г.А.Назарова