Dunyo mamlakatlari miqyosida kasalliklarni oldini olish maqsadida parazitar kasalliklar bo’yicha epidemik vaziyat barqarorligini ko’rsatmoqda. Jumladan, aholi o’rtasida bezgak kasaligining profilaktikasi va chetdan kirib kelishini oldini olish chora-tadbirlari bo’yicha muntazam ravishda sanitariya-targ’ibot ishlari amalga oshirilib kelinmoqda.
Bezgak kasalligi holatlarini aniqlash davolash profilaktika, bolalar, o’smirlar, sog’lomlashtirish muassasalaridagi tibbiyot xodimlarini asosiy burchi hisoblanadi. Bezgak o’tkir yuqumli kasallik bo’lib, anopheles chivini orqali yuqishi, qaltirash, tana haroratini ko’tarilishi, taloq va jigar kattalashishi hamda kamqonlik bilan xarakterlanadi. Virus inson qonida yashab, ko’payadi va qizil qon tanachalarida joylashib, ularni parchalaydi hamda qon ishlab chiqarish, asab, yurak qon-tomir va organizmning boshqa tizimlarini ishdan chiqaradi.Ba’zan kasallik shunchalik og’ir kechadiki, agar davolash o’z vaqtida boshlanmasa bemor bir necha kundan so’ng asosan tropic bezgakdan vafot etadi. Harorat ko’tarilganda yoki bezgakning boshqa belgilari namoyon bo’lganda, albatta tibbiy yordamga murojaat qilish kerak. Agar fuqaro oxirgi 3 yil davomida Markaziy va Janubiy–Sharqiy Osiyo, Afrika va Lotin Amerikasi mamlakatlari hamda Tojikiston Respublikasiga borib kelgan bo’lsa bezgak kasalligi bilan zararlanish xavfi yuqoriligini hisobga olgan holda, har qanday darmonsizlik kuzatilsa, tibbiyot muassasalariga murojaat qilgan holda barmoqdan qon topshirishi lozim boladi. Kasallik to’satdan boshlanadi: bemorni isitma tutib qaltiraydi, harorat (41-41.5 C) ko’tariladi, qizarish, nafas olishga qiyinlashish, halloslash, qattiq bosh og’rigi kuzatiladi. Isitma bir necha soat tutadi. So’ngra harorati tez pasayib, ba’zan bir maromga tushadi. Shu payt bemor qattiq terlaydi, ertasiga o’zini sog’lom his etadi. Keyin yana isitma tutadi, uch kunlik bezgakda-ikki kunda bir marta, to’rt kunlik bezgakda – har uch kunda bir marta, tropik bezgak kasalligida - ko’pincha kun sayin isitma tutib turadi. Bezgakka davolanmay qolib, kasallik uzoq davom etganda bemorda quvvatsizlik paydo bo’ladi, mehnat qobilyatini susaytiradi, bolalar o’sish va rivojlanishdan orqada qoladi. Bemor o’z vaqtida davolanmasa yoki to’liq davolanish kurslarini olmasa boshqa kasalliklar ham qo’shilishi mumkin. Bemor barvaqt davolansa, sog’ligiga putur yetmaydi, undan atrofdagi kishilarga kasallik yuqish ehtimoli yo’qoladi.
Darhaqiqat, Uchquduq tumanda bezgak kasalligini oldini olish maqsadida tumanda joylashgan umumta’lim maktablarida, aholi o’rtasida va tashkilotlarda sanitariya-targ’ibot tadbirlari o’tkazilmoqda. Jumladan chivinlarni yashash xonadonlariga uchib kirishlarini oldini olish, buning uchun xonadonlar deraza oynalariga doka to’r va setka tutilishi, pashshaxonalardan foydalanish, shuningdek sanitariya gigiyenik talablarga rioya etilishi kerakligi, bezgak kasalligi epidemic vaziyat noxush hududlardan kelgan fuqarolar bezgak kasalligiga qon topshirish kerakligi ta’kidlanmoqda.
Uchquduq tuman Sanitariya va epidemiologik
osoyishtalik va jamoat salomatligi bo’lim parazitologiya bo’limi va laboratoriyasi
oliy ma’lumotli entomologi: Nazarova Gulshoda Azamat qizi
