Uchquduq tuman maktabgacha va maktab ta’limi bo‘limiga qarashli DMTT tarbiyalanuvchilariga mart oyi uchun Oziq-ovqat, non, go‘sht, sut maxsulotlari sotib olish uchun e’lon bermoqda. Oziq ovqat maxsuloti nomlari quyida keltirilgan
| 1 | Un import 1-nav |
| 2 | Manni yormasi |
| 3 | gorox(no'xat) |
| 4 | Grechka |
| 5 | Makaron oliy navli |
| 6 | Gerkules(suli yormasi) |
| 7 | mosh |
| 8 | Tariq yormasi (pishino) |
| 9 | Shakar |
| 10 | Meva qiyomi (Povidlo) |
| 11 | Asal |
| 12 | Yang’oq |
| 13 | Saryog’ |
| 14 | Усимлик ёги |
| 15 | Qadoqlanga sigir suti 2% |
| 16 | Kefir 0.5 |
| 17 | Smetana |
| 18 | Tvorog (sertifikatlangan) |
| 19 | Sir |
| 20 | Мол гушти |
| 21 | Tovuq go’shti |
| 22 | Boshsiz baliq |
| 23 | Tuxum 1 kategoriya |
| 24 | картошка крахмал |
| 25 | Lavlagi (Sveklo) |
| 26 | перец |
| 27 | Karam |
| 28 | Chesnok |
| 29 | Kukatlar |
| 30 | исмалоқ |
| 31 | ридиска |
| 32 | Tomat |
| 33 | Olma |
| 34 | Банан |
| 35 | бодринг |
| 36 | Limon |
| 37 | Tuzlangan bodring |
| 38 | Konservalangan no’xat |
| 39 | разрихилитр |
| 40 | ванелин |
| 41 | сахирни пудра |
| 42 | Mayiz |
| 43 | Namatak |
| 44 | курук мева |
| 45 | Ko’k (choy) |
| 46 | Kakao |
| 47 | Yodlangan tuz |
| 48 | Preslangan xamurtirish (100gr) (Drojja) |
Mamlakat fuqarolari toʻgʻrisidagi maʼlumotlar har qanday davlat milliy statistikasining muhim qismi sanaladi. Bunday maʼlumotlar maʼlum vaqt oraligʻida aholini roʻyxatga olish tadbirlari orqali toʻplanadi. Ular nafaqat respublika, balki Yer yuzi aholisining soni, ijtimoiy holati, daromadlari kabi bir qancha muhim axborotlarni hisoblab borishga xizmat qiladi.
BMT dunyo mamlakatlariga fuqarolar bilan yuzaga keladigan bir qator ijtimoiy muammolarning yechimi hamda iqtisodiy koʻrsatkichlarning demografik koʻrsatkichlar bilan mutanosib ravishda oʻsib borishini taʼminlash uchun har oʻn yilda kamida bir marotaba aholini roʻyxatga olish tadbirini oʻtkazishni tavsiya etadi. Afsuski, yurtimizda mustaqillikdan soʻng keng koʻlamda aholini roʻyxatga olish tadbiri oʻtkazilmagan. Shu bois, mamlakatimizda bugungi kunda aholini roʻyxatga olish tadbiriga qizgʻin tayyorgarlik koʻrilmoqda.
Aholini roʻyxatga olish mamlakat hududida millati, elatidan qatʼiy nazar barcha insonlarni birlashtiradigan umummilliy tadbir boʻlib, uning oʻtkazilishidan barchamiz, siyosiy qarashlarimiz va ijtimoiy mavqeimizdan qatʼi nazar birdek manfaatdormiz. Boisi, mazkur yirik ijtimoiy tadbir orqali, birinchi navbatda, jami aholining soni, fuqaroligi, nikoh holati yaʼni rasmiy nikoh, norasmiy nikoh yoki erta nikoh, odamlarimizning taʼlim darajasi (oʻrta, oʻrta maxsus yoki oliy), yashash uchun daromad manbalari, uysizlar soni, uy xoʻjalinining yashash sharoitlari kabi bir qancha koʻrsatkichlar boʻyicha bugungi kunda yetarlicha mavjud boʻlmagan maʼlumotlar bazasi shakllantiriladi. Shaharcha, mahalla, qishloq va ovullar soni hamda ularning chegaralari, turar joylar soni, ulardagi mavjud shart-sharoitlar toʻgʻrisidagi maʼlumotlarga aniqlik kiritiladi.
Nega 10 yilda bir marta?
Dunyo boʻylab ming yillar davomida oʻtkazib kelinayotgan aholini roʻyxatga olish tadbiri ilk bor eramizdan avvalgi 3800-yillarda bobilliklar tomonidan oʻtkazilganiga tarixiy ishoralar bor. Har 6 yoki 7 yilda oʻtkazilgan bunday tadbirlarda aholi va chorva soni, meva-sabzavot, oziq-ovqat mahsulotlari miqdori hisobga olingani haqida tarixiy manbalarda ayrim maʼlumotlar saqlanib qolgan.
Qadimgi Misr, Mesopotamiya, Rim, Xitoy, Yaponiya, Vavilon, Gretsiya va Yunoniston davlatlarida esa aholini roʻyxatga olish tadbirlari soliq toʻlovchilar va harbiy xizmatga yaroqli aholi sonini bilish maqsadida oʻtkazilgan. Shuningdek, shaharlardagi yerlar va xoʻjaliklar, hunarmandchilik va savdo-sotiq hamda ular bilan birga aholini statistik hisobga olishning turli shakllari mavjud boʻlgan.
Aholini muntazam roʻyxatga olish tarixi 1790-yilga borib taqaladi. Oʻshanda AQSHda, 1801-yilda esa bir vaqtning oʻzida Angliya, Shotlandiya, Fransiya, Daniya va Norvegiyada shunday tadbirlar oʻtkazilgan. Biroq ular hali mukammal boʻlmagani holda, uzoq vaqt davomida aniq bir vaqtga bogʻliq boʻlmagan, belgilangan qoidalarga amal qilinmagan tarzda olib borilgan.
1846-yilda yirik statistik olim Adolf Ketl (1796-1874) boshchiligida Belgiyada oʻtkazilgan roʻyxatga olish birinchi chinakam ilmiy roʻyxatga olish deya eʼtirof etiladi. Uning oʻziga xosligi shundaki, roʻyxatga olish muddati bir kunlik boʻlib, haqiqatda mavjud aholi hisobga olingan. Mazkur roʻyxatga olish tajribasidan keyinchalik, Yevropaning koʻplab davlatlari foydalangan. 1870-1879-yillarda dunyo boʻyicha atigi 48 ta davlatda aholini roʻyxatga olish oʻtkazilgan boʻlsa, XX asr oxiriga kelib, deyarli barcha davlatlar oʻz aholisini roʻyxatga olishga kirishdi.
Bugungi kunda BMT dunyo mamlakatlarini har 10 yilda kamida bir marotaba oʻz aholisini roʻyxatga olishga daʼvat etadi. Shu vajdan, aksariyat mamlakatlarda aholini roʻyxatga olish tadbiri har 10 yilda bir marotaba oʻtkaziladi. Xoʻsh, nega aynan 10 yilda bir marta? Buning bir qancha sabablari bor, albatta. Avvalo, 10 yil ichida jamiyatda salmoqli oʻzgarishlar roʻy beradi. Avvalgi roʻyxatga olish usullari samaradorligi sezilarli darajada kamayishi sababli, soʻrovnomalar mazmuniga tuzatishlar, maʼlumotlarni toʻplash va qayta ishlash usullariga zamonaviy talablardan kelib chiqqan holda oʻzgartirishlar kiritish talab etiladi.
2015-yilda BMTning “2020-yilda aholi va uy-joy fondini roʻyxatga olish borasidagi prinsiplar va tavsiyalar” rezolyutsiyasi qabul qilinib, 2020-yil raundiga start berilgan edi. Bu raund 2015-yildan 2025-yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Oʻzbekiston ham oʻz aholisini roʻyxatga olish tadbirini oʻtkazishni rejalashtirgan davlatlar qatoridan joy oldi va dunyo xalqlari boʻyicha 228 chi boʻlib BMT tomonidan roʻyxatga olindi.
Аёл — оила ва жамият устуни, ҳаётимизнинг файзи ва кўрки. Аёллар билан ҳаётимиз гўзал ва мазмунли, хонадонларимиз обод ва нурафшондир. Хотин-қизлари эъзозланган, қадрланган юртнинг эса бугуни ва эртаси фаровон. Чунки аёл меҳнати билан юрт равнақ топади. Гарчи, бирмунча мураккаб соҳа ҳисобланган тоғ-кон саноатида ҳам бугун опа-сингилларимиз самарали меҳнат қилиб келишаётир.
8 март – Халқаро хотин-қизлар куни муносабати билан ШКБ 3-сонли гидрометаллургия заводида “Нафосат маликаси” кўрик-танлови кўтаринки кайфиятда ўтказилди. Унда завод цех ва бўлинмаларида ишлаб ўзларининг ақл –заковати, фидоийлиги билан ҳурмат қозонган 5 нафар опа-сингилларимиз иштирок этди.
Ўзини таништириш, салат тайёрлаш ва эркин мавзуда баҳслашган қизлар қобилият ва истеъдодларини намойиш қилишди. Айниқса, Ирода Зиятованинг “Она ва қизнинг хайрлашуви”, Дилафрўз Сатторова томонидан ижро этилган “Жайдари келин” саҳна кўринишлари тадбир ихлосмандларига бирдек манзур бўлди. Шаҳло Насиббоева “Бизни бахт яратган” монологини, Дилфуза Имомова “Она жасорати” поэмасини маромига етказиб ижро қилди. Шунингдек, Марина Каримбаева намойиш этган ҳунармандчилик буюмлари барчада қизиқиш уйғотди, кўрик-танлов ҳакамлар ҳайъати уларни юқори баҳолади. Асосан қўл меҳнати билан яратилган бежирим миллий буюмлар Маринанинг чеварлигидан далолат бериб турибди.
Саҳнада бири лаборант, бири оператор, яна бири инженер қизлар нафақат ўз хизмат вазифасини бажаришда балки санъатда ва маданиятда ҳам иқтидорли эканлигини кўрсатдилар. Ҳакамлар ҳайъатининг хулосасига кўра “Энг латофатли” номинациясида Шаҳло Насиббоева, “Энг иқтидорли” номинациясида Марина Каримбаева, “Энг самимий” номинациясида Ирода Зиятова, “Энг мафтункор” номинациясида Дилафрўз Сатторова совриндор бўлишди. Дилфуза Имомова эса бош мукофот “Нафосат маликаси”ни қўлга киритди.
Кўтаринки руҳда ўтказилган тадбир якунида ғолиб ва совриндорларга эсдалик совғалари топширилди.
Дарҳақиқат, аёл латофат, нафосат ва нозик хилқат соҳибаси. Шу билан бирга бугун опа-сингилларимиз ҳам жамият ҳаётида ҳам уй рўзғор ишларида бирдек фаол, фидойи ва уддабурон! Ана шундай ҳар томонлама етук ёшларга ибрат бўлган аёлларимиз сафи ортаверсин!
Дилором САЛИМОВА,
3-сонли ГМЗ маънавият ва маърифат ишлари бўйича инспектор.
Gelmintozlar (yun. helmins, helminthos — gijja, qurt) — odam, hayvon va oʻsimliklarda parazit chuvalchanglar — gelshintlar qoʻzgʻatadigan kasalliklar. Odamda gijjalarning 150 dan ortiq turi uchraydi. Yashash sharoitlari: iqlim, tuproqning holati, dehqonchilik xususiyatlari va aholining gigiyenik koʻnikmalari darajasiga qarab turli mintaqalarda turli xil gijjalar uchraydi. Asosan gijjalarning 4 sinfi: nematodalar, sestodalar, trematodalar va akantotsefallar parazitlik qiladi. Shunga koʻra tekshirish chog’ida topilgan gijjaning sinfiga karab nematodoz, sestodoz, trematodoz, akantotsef kabi guruhlarga ajratiladi; har bir guruhga bir necha turdagi gijjalar kiradi. Masalan, enterobioz, askaridoz nematodoz guruhiga, hoʻkiz solityori, choʻchqa solityori, keng tasmali gijjalar sestodozlar guruhiga mansub. Odam gijjalarning oraliq yoki mutlaq xoʻjayini boʻlishi mumkin. Gelmintoz kechishida oʻtkir va surunkali davr farq qilinadi. Olimlar orasida odamda gelmintlarning boʻlishi maʼlum jihatdan uning qon guruhiga ham bog’liq, degan fikrlar mavjud. Oʻzbekistonda Gelmintozdan enterobioz, gimenolepidoz va askaridoz koʻproq uchraydi. Gelmintlar odamning nafas olishi, ovqat hazm qilishi, muskul sistemasi, jigar, taloq, qon, miya, koʻz va boshqa aʼzolarida parazitlik qiladi. Gijjalarning xili, soni va qaysi aʼzoda boʻlishiga qarab kasallik har xil kechadi. Gelmintozda odamning vazni hamisha kamayadi, u lanj, injiq boʻlib qoladi, boshi aylanadi va h. k. Gijja ichakda boʻlsa, ich qotadi yoki ich ketadi, koʻngil ayniydi, baʼzan bemor qayt qiladi, jigarda boʻlsa, koʻz oqi va badan sargʻayadi, oʻpkada boʻlsa, yoʻtal tutadi. Gelmintozda koʻpincha mehnat qobiliyati pasayadi, bola yaxshi oʻsmaydi, xotirasi susayadi va h. k. Gijjalarning lichinkalari yoki tuxumlari topilishiga qarab tashhis qoʻyiladi. Serologik reaksiyalar (immun fluoressentlash, bevosita gemag-glyutinatsiya reaksiyalari va h. k.)dan foydalanish Gelmintozni erta aniqlash va vaqtida tashhis qoʻyish imkonini beradi.
Gelmintozning oddini olish uchun aholi orasida keng tushuntirish ishlari olib borish, pokizalikka rioya qilish muhim. Ayniqsa, yasli-bogʻchaga qatnaydigan bolalarning har biriga alohida tuvak boʻlishi va qoʻllarini bot-bot sovunlab yuvib turishiga alohida eʼtibor berish lozim. Aholini toza ichimlik suvi bilan taʼminlash,
chala pishirilgan ovqatni isteʼmol qilmaslik, koʻkat va mevalarni obdon yuvib ishlatish, xom goʻsht toʻgʻrashga ishlatiladigan taxtakachni pishganiga ishlatmaslik Gelmintozning keskin kamayishiga olib keladi. Koʻkatlarni ishlatishdan I soat oldin 3%li osh tuzi eritmasiga solib qoʻyib, keyin yaxshilab chayib tashlansa, gijja tuxumlari butkul yoʻqoladi. Gijjalarning turiga qarab gelmintozning davosi har xil.
Kuni kecha tuman hokimligi katta majlislar zalida tuman tibbiyot birlashmasida onalar va bolalar salomatligini muhofaza qilish aholining reproduktiv salomatligini yanada mustahkamlash borasida amalga oshirilayotgan ishlar muhokamasiga bag‘ishlangan yig‘ilish o‘tkazildi.
Tahliliy-tanqidiy ruhda bo‘lib o‘tgan yig‘ilishni tuman hokimi S.Xamroyev boshqarib bordi. Ta’kidlanganidek, so‘nggi uch yilda respublikamizda onalar o‘limi ko‘rsatkichi 1,5 baravarga, go‘daklar o‘limi esa 1,3 baravarga kamayishiga erishilgan. Uchquduq tumanida so‘nggi uch yilda onalar o‘limi sodir etilmagan bo‘lsa, joriy yil boshida ona o‘limi qayd etilganligi, bolalar o‘limi ko‘rsatkichi ham oshganligi afsuski achinarlidir.
Bolalar, homilador va tug‘ish yoshidagi ayollarni zarur vitamin komplekslari, yod preparati, temir va foliy kislotasi bilan bepul ta’minlash joriy etildi. Qolaversa, tug‘ruqxona bo‘limiga kerakli bo‘lgan zamonaviy tibbiy asbob-uskunalar xarid qilingan. Shuningdek, tuman tibbiyot birlashmasi tasarrufidagi barcha “tibbiyot brigadalari” tarkibiga qo‘shimcha pediatriya hamshirasi va doya shtatlari ajratilib, 98 nafar tibbiyot xodimlari aholiga xizmat ko‘rsatayotgan bo‘lishiga qaramay, natijadorlik o‘ta samarasiz.
16 fevral kuni soat 14:55 da tuman tibbiyot birlashmasi tug‘ruqxona bo‘limiga “Altintau” OFY da yashovchi D.S. yotqizilgan. Oradan 3 kun o‘tib 19 fevral kuni soat 12:23-12:49 oralig‘ida kecharcha kesish amaliyoti o‘tkazilib, qiz bola tug‘ilgan. Shu kuni kechasi soat 22:15 da onaning ahvoli og‘irlashadi, ko‘rsatilgan tibbiy muolajalarga qaramay, 23:00 da D.S.da biologik o‘lim qayd etilgan.
Mazkur ayanchli ona o‘limi bilan bog‘liq holat yuzasidan atroflicha o‘rganishlar olib borilib, tibbiy kuzatuvga olingan kunidan uning vafotigacha bo‘lgan ona va bola ahvoli chuqur tahlil qilindi. O‘z xizmat vazifasini bajarishda ma’sulyatsizlikga yo‘l qo‘ygan tibbiyot birlashmasi boshlig‘ining onalik va bolalikni muhofaza qilish masalalari bo‘yicha o‘rinbosari B.Jalilov egallab turgan vazifasidan ozod etildi. Navbatchi akusher-ginekolog Z.Jo‘rayevaga tibbiy hujjatlarni yurishdagi kamchiliklari uchun oylik ish xaqining 30% miqdorida jarima intizomiy jazo chorasi qo‘llanildi. Navbatchi anesteziolog-reanimatolog Z.Ibragimovga “xayfsan” intizomiy jazo chorasi qo‘llanildi.
Yaqinda davlatimiz rahbari tomonidan o‘tkazilgan yig‘ilishda "Har bir ona va bola o‘limi “favqulodda holat” deb baholanadi va so‘rov shunga yarasha bo‘ladi" - deya barcha tibbiyot xodimlarini, tuman, viloyat hokimlarini ogohlantirilgandi.
-Ming afsuski, bevaqt o‘lgan onaning ortida 2 nafar bolasi qoldi. Onasiz katta bo‘lgan bolaning hayoti baribir kemtik bo‘lib qolaveradi. Shuncha shart-sharoit shuncha zamonaviy tibbiy asbob-uskunalar yetarli bo‘lishiga qaramay, ona o‘limiga yo‘l qo‘yilganligini, qanday izohlash mumkin, - dedi tuman hokimi S.F.Xamroyev.
Inson umriga ona va bola hayotiga mas’ul bo‘lgan tibbiyot xodimlari o‘z bilim va malakasini muttasil oshirib borishlari ta’kidlandi. 98 nfaar “tibbiyot brigadalari” xodimlarini attestatsiyadan o‘tkazish, ayollarning homiladorlik anamneziga qarab xavf guruhlarga ajratish va viloyat onalik va bolalikni muxofaza qilish markazi bilan kelishilgan xolda tibbiy kuzatuvni davom ettirish belgilab olindi.
Shuningdek, sog‘liqni saqlash boshqarmasi bilan kelishilgan holda malakali akusher –ginekologlarni oyda ikki marotaba tumanga kelib tibbiy ko‘rik o‘tkazish ishlarini tashkil etish yuzasidan aniq ko‘rsatma va topshiriqlar berildi. 12 - banddan iborat Ttmanda reproduktiv yoshdagi ayollar, homiladorlar va bolalarga ko‘rsatiladigan tibbiy yordam sifatini oshirish, onalao‘limiga yo‘l qo‘ymalik, bolalar o‘limini kamaytirishga qaratilgan yo‘l-xarita qabul qilindi.
UCHQUDUQ TUMAN HOKIMLIGI AXBOROT XIZMATI
Tuman hokimligi kichik majlislar zalida maktabgacha ta’lim tashkilotlarida tarbiyalanuvchilarni sifatli oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlashga qaratilgan ishlarning tahliliga bag‘ishlangan yig‘ilish o‘tkazildi.
Uchquduq tuman hokimi S.F.Xamroyev rahbarligida tashkil etilgan yig‘ilishda tuman markazidagi maktabgacha ta’lim tashkilotlari direktorlari, kun tartibida muhokama qilingan masalalar yuzasidan mutasaddi xodimlar hamda sanitariya-epidemiologiya tuman bo‘limi mas’ullari ishtirok etdi.
Tuman maktabgacha va maktab ta’limi bo‘limi tasarrufidagi 1,2,5,10,12 va 14-DMMTlari oshxonasida sanitariya-epidemiologiya tuman bo‘limi mas’ullari tomonidan olib borilgan o‘rganishlar natijalari tahlil qilindi.
O‘rganishlar davomida aniqlangan qator kamchiliklar jumladan, meva va poliz mahsulotlarining yaroqlilik sertifikati mavjud emasligi, muzxonalarda baliq va go‘sht mahsulotlari aralash saqlanayotganligi va boshqa sanitar normalar qo‘pol ravishda buzilganligi to‘g‘risida ma’lumotlar berildi.
Yig‘ilishda maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarning rivojlanishi, ta’lim va tarbiya olishi uchun xavfsiz shart-sharoitlar yaratish uchun nazoratni kuchaytirish ta’kidlab o‘tildi.
Shuningdek, tarbiyalanuvchilarni sifatli oziq-ovqat mahsulotlarini iste'mol qilishiga alohida e’tibor qaratish zarurligi, davlat-xususiy sheriklik asosidagi nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarida, shu jumladan oilaviy maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ham yuqorida keltirilgan masalalarga e’tibor qaratib faoliyat yuritishlari so‘zga chiqqan mutaxassislar tomonidan aytib o‘tildi.
UCHQUDUQ TUMAN HOKIMLIGI AXBOROT XIZMATI
Joriy yilning 21, 24, 27-fevral kunlari “Shimoliy” kon boshqarmasi obyektlarida yong‘in xavfsizligini ta’minlashni tashkil etish bo‘limi harbiy xizmatchilarining jangovar, jismoniy va ruhiy tayyorgarligini oshirish maqsadida tasdiqlangan rejaga asosan 8-Yong‘in-qutqaruv qismidagi tutunxonada amaliy mashg‘ulot o‘tkazildi.
Mashg‘ulot davomida nafas olishga yaroqsiz muhitlarda odamlarni qutqarish, qidirish, moddiy boyliklarni xavfsiz joyga olib chiqish, sodir bo‘lgan yong‘in oqibatlarini bartaraf etishda jangovar harakatlari bo‘yicha bilim va ko‘nikmalari amalda o‘rganildi hamda mehnatni muhofoza qilish qoidalariga alohida e’tibor qaratilishi to‘g‘risida tushuntirib o‘tildi.
Orifjon Maxmudov
mayor 8-YQQ boshlig‘i,
kichik inspektor
oddiy askar
F.B.Ulugov
Har sohaning o‘ziga yarasha qiyinchilik va boshqalariga o‘xshamaydigan sinovlari bo‘ladiki, uni faqat o‘z sohasining bilimdonlarigina eplay oladi. Bugun mulohaza yuritishimizga sabab bo‘lgan har bir kuni, har bir daqiqasi, aytish joiz bo‘lsa har bir soniyasi mashaqqat ostida o‘tadigan, Davlatimizning yer osti boyliklari zahirasini kengaytirish, yangi istiqbolli maydonlarda geologiya qidiruv ishlarini olib borish va aniqlangan nodir va rangli metallar zahirasini kengaytirishda o‘z hissasini qo‘shib kelayotgan geologlar haqida bo‘ladi.
Qizilqum nodir va rangi metal ma’danlariga boy zamin. Uning bag‘rida oltin kabi qimmatbaho metallar salmog‘i ham kam emas. Yurtimizda oltin konlari va undan olingan qimmatbaho ma’danlarni qayta ishlaydigan zavodlar faoliyatini muntazam ta’minlab borish ham tabiiy boyliklardan unumli va oqilona foydalanishni talab etadi. Qimmatbaho metallar zahirasi to‘g‘risidagi ma’lumotlar esa geologlar hamkorligida shakllanib boraveradi.
So‘nggi yillarda mamlakatimiz geologiya sohasining ham ilmiy, ham texnologik jihatdan mustahkamlanishi va yangilanishi natijasida geologiya-qidiruv ishlari ko‘lami ham kengayib bormoqda.
“O‘zbek geologiya qidiruv” aksiyadorlik jamiyati Qizilqum markaziy geologiya qidiruv ekspedisiyasi tarkibida faoliyat yuritib kelayotgan Kokpatas dala ekspeditsiyasi ham geologiya-qidiruv ishlarini jadal amalga oshirish, hududda mineral-xom ashyo bazasini rivojlantirish borasida istiqbolli loyihalarni amalga oshirib kelmoqda.
Ekspedisiyada faoliyat yuritayotgan yuzlab ishchi va mutaxassislar o‘zlarining fidokorona mehnati tufayli mamlakatimiz mineral xom-ashyo bazasini kengaytirish «Navoiy kon-metallurgiya kombinati» AJ tasarrufidagi 1,3 va 5-sonli gidrometallurgiya zavodlarini xomashyo resurslari bilan uzluksiz ta’minlashdek eng muhim va strategik vazifalarni sidqidildan bajarib kelmoqdalar - deydi ekspedisiya boshlig‘i Latif Chuttiyev. Bugungi kunda geologiya soxasiga qaratilayotgan e’tibor moddiy texnik bazasining yangilanishi va yaxshilanishi hisobiga istiqbolli maydonlarda dala geologiya qidiruv ishlariningsamaradorligi ham sezilarli darajada yaxshilanib bormoqda. Birgina misol o‘rnida aytishimiz mumkinki o‘tgan yillarda burg‘ilash uskunalarining oylik ish xajmini o‘rtacha450-500 metrtashkil etgan bo‘lsa, joriy yilda bu raqamlar1200-1500 metrni tashkil etmoqda.
Ekspedisiyaning yuragi
Ekspedisiya tarkibidagi bo‘linmalar orasida geologlarning alohida o‘rni bor. Yirik istiqbolli maydonlarni aniqlash va ularning tarkibidagi foydali qazilma zaxirasini aniq ko‘rsatkichlar orqali ifodalash, bularning barchasi qog‘ozda oson ko‘rinishi mumkin, aslida esa dalada qidiruv ishlarini olib borishdan tasdiqlangan geologik topshiriq asosida alohida loyihalar ustidan o‘nlab mutaxassislar ma’lum vaqt davomida bosh qotiradi, texnikani belgilangan maydonga yo‘naltirish yo‘lida aniq dalillarga asoslangan izlanishlar olib boradi. Bundan tashqari istiqbolli maydonlarda olib boriladigan qidiruv va baholash ishlari belgilangan geologik topshiriqlarni bajarilishini ta’minlash kabi bir qator muhim vazifalarni amalga oshiradi. Shundan keyingina belgilangan maydonlardagi zahira qiymati aniqlanib, ko‘rsatkichlar Davlat ro‘yxatiga olinadi.
-Ekspedisiya ko‘p yillik faoliyati davomida bir necha o‘nlab har xil turdagi ma’danli va noma’dan foydali qazilma konlarini topib, respublikamiz xom ashyo bazasini rivojlantirishda o‘zining ulkan hissasini qo‘shib kelmoqda, – deydi ekspedisiya bosh geologi Javlon Shirinov. Kokpatas konida bugungi kunda chuqur gorizontlarda sulfidli ma’dan tanalarini chuqurlikdagi davomiyligini o‘rganish va ularning zahirasi miqdorini aniqlash ishlari olib borilmoqda. Qolaversa ekspedisiya tomonidan qimmatbaho va rangli metallar va boshqa turdagi rudali foydali qazilma konlarini topish maqsadida geologik qidiruv ishlari ham keng ko‘lamda olib borilmoqda. Eng muhim loyihalar va aniqlangan foydali qazilma zahiralar ekspedisiyaning yuragi bo‘lmish geologiya bo‘limida tuziladi va ma’lumot uchun yuboriladi.
Qum bag‘ridagi moʻjizalar jamlamasi
Geologiya qidiruv ekspedisiyasi tomonidan turli qiymatga ega bo‘lgan qimmatbaho va noyob toshlar ham jamlanib alohida izlanishlar olib borilmoqdaki, buni alohida ta’kidlab o‘tish o‘rinli nazarimda. Oddiy suvni murakkab naqshlarga ega muzga aylanishi yoki sovuq havoda deraza oynalariga naqshlar chizilishi qanchalik hayratlanarli bo‘lsa, mayda toshlarning jamlanib yirik kristal hosil qilib gul ko‘rinishiga kelishi esa ming chandon hayratlantiradi kishini.
1963 yilda ekspedisiya bilan bir vaqtda tashkil etilgan muzeyga ilk bor Chernyavskiy Yuriy Aleksandrovich tomonidan noyob va qimmatbaho toshlar olib kelish boshlangan va shu tartibda muzeyning ilk eksponatlari to‘plana boshlangan. Muzeydan o‘rin olgan 1000 xildan ortiq turli qiymatli toshlarni tomosha qilar ekansiz, tabiatning naqadar iste’dodli musavvvir ekanligiga, bu go‘zallikni qumlar va toshlar orasidan ajrata olgan insonning esa,aqlu-zakovatiga yana bir bor tahsin aytasiz.
Muzeyni qimmatbaho va noyob ko‘rgazmali toshlar bilan boyitib borish uchun alohida reja asosida qidiruv ishlari olib boriladi, tabiat mo‘jizalari bo‘lgan turfa rangli toshlar bilan muzey bag‘ri yildan yilga to‘lib boraveradi. O‘ta ehtiyotkorlik va sinchkovlik talab etadigan bu sohada mehnat qilayotganlar shu orqali inson ko‘zini quvnatadigan rango-rang toshlar va menerallarnito‘plab boraveradilar.
Xulosa o‘rnida aytish lozimki, bugun yurtimiz hududida foydali qazilmalarni izlab topish va ularni o‘rganish yo‘lida o‘z uylaridan uzoqda, tog‘u toshlarda, cho‘llarda, izlanishlar olib borib, sohaga butun vujudini, aql-zakovatini sarf qilayotgan fidoyi geologiya sohasi xodimlari mehnati hamisha e’tirofga munosib.
Feruza Yandashova
Tashqi ishlar vaziri matbuot kotibi O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari vizasiz kirishi mumkin bo‘lgan davlatlar ro‘yxatini e’lon qildi.
Unga ko‘ra, fuqarolarimiz quyidagi davlatlarga vizasiz kirish imkoniyatiga ega:
O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari quyidagi davlatlarga vizasiz kirish imkoniyatiga ega:
Antigua va Barbuda
Armaniston
Barbados
Belarus
Birlashgan Arab Amirliklari
Dominika
Eron
Falastin
Filippin
Gaiti
Gambiya
Gruziya
Keniya
Kot-d’Ivuar
Malayziya
Mikroneziya
Mo‘g‘uliston
Moldova
Namibiya
Ozarbayjon
Qirg‘iz Respublikasi
Qozog‘iston
Rossiya
Syent-Vinsent va Grenadin orollari
Seyshel orollari
Shri-Lanka
Surinam
Tojikiston
Turkiya
Ukraina
More...
Uchquduq shahrining obodligi, go‘zalligi haqida har qancha gapirsak oz. Ammo mana shu go‘zallikka putur yetkazilayotgan bir jihat bor. U ham bo'lsa bir-ikki oy bo‘ldiki, shahrimiz mahallalarida chiqindilar to‘planib, xunuk manzara hosil qilgan.
Bu haqda so‘nggi kunlarda murojaatlar ko‘paydi. Albatta uchquduqliklarning har bir murojaati birinchi navbatda tuman rahbari va mutasaddi tashkilotlarning diqqat markazidagi masala, desak to‘g‘ri bo‘ladi.
So‘nggi 3-4 kundan beri nafaqat, murojaat bo‘lgan manzillar bo‘yicha balki tuman markazidagi barcha chiqindixonalardagi holat nazoratga olinib, to‘plangan chiqindilar tashib ketilmoqda. Garchi, “Brejlivost” MCHJ chiqindilarni olib ketishga mas’ul bo‘lsa-da, shahrimiz tozaligi hamma uchun muhim bo‘lganligidan Obodonlashtirish boshqarmasi, tuman yo‘llardan foydalanish UK ishchi-xodimlari va texnikalari ham ko‘makka kelishgan.
Mahallalarni aylanar ekanmiz, butunlay tozalangan chiqindixonalarga guvoh bo‘layapmiz. Bu ishga hissa qo‘shgan barcha-barchaga tasanno, degimiz keladi. Lekin ana shunday tozalikni yana qancha vaqtgacha saqlay olamiz?! Axlatni chiqindixona ichiga emas uning yon-veriga tashlab ketayotgan bolalarni kattalarni ko‘rib ko‘rmaslikka olamiz?! Yana hech qancha o‘tmay chiqindixona atrofini uyum –uyum axlatlar egallaydi. Ko‘p o‘tmay cho‘l shamoli turli syellofanlarni uchirib shahar markazida xunuk manzara hosil qiladi. Vaziyat shu darajaga borib yetgan-ki, yuqori qavatda turuvchilarning ayrimlari balkon derazasidan chiqindilarni uloqtirib yuborishmoqda. Oldin bunaqa holat bo‘lmagan. Yoki bo‘lmasam, ko‘p qavatli uyning shundoqqina yonginasiga chiqindi tashlab ketishadi?! O‘zini hurmat qilgan odam uyidan chiqqan chiqindini duch kelgan joyga irg‘itib ketmasdi.
Achinarlisi, bu xunuk manzaraga ko‘nikib, loqayd bo‘lib qolganimiz. «Boshqa ishim yo‘qmi shu muammo bilan shug‘ullangani, kimga kerak bo‘lsa o‘sha qayg‘uraversin, menga nima?» kayfiyatiga tushib qolganga o‘xshaymiz. Axir, bu chiqindilarni tashlab ketayotgan kimlar? Qo‘shnilar, bolalar, yon-atrofimizdagi savdo do‘konlari, maishiy xizmatlar bilan shug‘ullanuvchilar... Bu ro‘yxatni yana davom ettirish mumkin.
Xo‘sh, bunga qanday barham berish mumkin? Ekologiyani toza saqlash, yashayotgan shahrimizni sevish va obodligiga hissa qo‘shish, jamoa mulkini asrash, insoniy madaniyatni (hatto chiqindi tashlash masalasida ham) namoyon qilish bilan barham berish mumkin!
Unutmang! Chiqindilar bilan kurashish har birimizning vazifamiz. Farzandlarimiz uchun iflos Uchquduqni emas, obodlikka yuz tutgan go‘zal shaharni qoldiraylik.
UCHQUDUQ TUMAN HOKIMLIGI AXBOROT XIZMATI
“O‘zbekiston – 2030” strategiyasini “Yoshlar va biznesni qo‘llab-quvvatlash yili”da amalga oshirishga oid davlat dasturi to‘g‘risida”gi Prezident Farmoni (PF-37-son, 21.02.2024 y.) qabul qilindi.
Farmon bilan, keng jamoatchilik bilan muhokamalarda bildirilgan takliflar asosida ishlab chiqilgan “O‘zbekiston – 2030” strategiyasini “Yoshlar va biznesni qo‘llab-quvvatlash yili”da amalga oshirishga oid davlat dasturi doirasida quyidagilar tasdiqlandi:
2024 yilga mo‘ljallangan yo‘nalishlar kesimidagi amaliy tadbirlar rejasi;
2024 yilda yo‘nalishlar kesimida ishlab chiqiladigan normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari ro‘yxati.
Amaliy tadbirlar rejasi quyidagi 5ta yo‘nalish va jami 100 ta maqsaddan iborat:
Har bir insonga o‘z salohiyatini ro‘yobga chiqarishi uchun munosib sharoitlarni yaratish;
Barqaror iqtisodiy o‘sish orqali aholi farovonligini ta’minlash;
Suv resurslarini tejash va atrof-muhitni muhofaza qilish;
Qonun ustuvorligini ta’minlash, xalq xizmatidagi davlat boshqaruvini tashkil etish;
“Xavfsiz va tinchliksevar davlat” tamoyiliga asoslangan siyosatni izchil davom ettirish.
Ma’lumki, ta’lim, fan va ishlab chiqarish o‘rtasidagi integratsiya jarayonini chuqurlashtirish ishlab chiqarish sanoati uchun ijobiy natijalar beradi. Ana shu maqsadda Shimoliy kon boshqarmasida iqtisodiyotning turli jabhalari uchun malakali mutaxassislar tayyorlab berayotgan ta’lim muassasalari bilan hamkorlik keng yo‘lga qo‘yilgan.
Ana shulardan biri Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti huzuridagi Uchquduq sanoat texnikumidir. Bu yerda ta’lim olayotgan yoshlarning ko‘pchiligini korxona o‘zining asosiy mahalliy ishchi-xodimlari sifatida qaraydi. O‘quv dargohidagi pedagog va ishlab chiqarish ustalari qatori SHKB da faoliyat yuritayotgan sohaning yetuk mutaxassislari o‘z ixtisosliklari bo‘yicha o‘quvchi yoshlarga dars va o‘quv amaliyotlarini o‘tishadi. O‘z o‘rnida o‘quvchilar ham korxonanaing turli bo‘linmalarida o‘z kasb va mutaxassisliklari bo‘yicha ishlab chiqarish va diplom oldi amaliyoti o‘taydilar.
Aniq raqamlar bilan aytadigan bo‘lsak, hozirda 100 nafardan ortiq bitiruvchi yoshlar Shimoliy kon boshqarmasi tasarrufidagi korxona va tashkilotlarda diplom oldi amaliyotida bo‘lib, o‘z bilim va ko‘nikmalarini oshirmoqdalar.
- Talabalarning mamlakatdagi ixtisoslashgan korxonalarda ishlab chiqarish amaliyotini o‘tashi albatta ularga o‘z ishi, hayotidagi muhim bosqichga qadam qo‘yish va professional faoliyatini boshlash imkonini beradi, - deydi Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti huzuridagi Uchquduq sanoat texnikumi direktori Sherzod Nazarov. –Aslida iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda o‘qitishning amaliy tavsifi mehnat bozorida yoshlar raqobatbardoshligini oshirishning muhim omili bo‘lib xizmat qiladi. Ta’lim muassasalari bilan korxonalarning integrasion aloqalari jarayonida iqtidorli talabalarni tanlab olish ular o‘qishni tugatganidan so‘ng ishga qabul qilishga imkon beradi. Bugun texnikumda 13 ta mutaxassislik bo‘yicha kadrlar tayyorlanadi. Dual ta’limi esa biz uchun shu o‘quv yilidan yangilik bo‘ldi. Olis Uchquduq tumani talabalari uchun eng katta ish beruvchi “NKMK” AJ Shimoliy kon boshqarmasi hisoblanadi. O‘tgan ikki yilda texnikumning 90 nafardan ortiq bitiruvchisi aynan shu yerga ishga qabul qilingani ta’lim muassasasi bilan korxonaning integrasion aloqasi samarali yo‘lga qo‘yilganidan dalolat beradi.
Doston Hamroyev ham Uchquduq sanoat texnikumini bitirib korxonaga tokar bo‘lib ishga qabul qilingan. Ustozlar o‘giti, o‘zidagi izlanish va harakat tufayli mana ikki yildirki kon jihozlarini ta’mirlash syexida usta lavozimda faoliyat yuritadi. Bugun uning atrofida o‘zi o‘qigan ta’lim muassasidan kelgan yoshlar kasb sirlarini o‘rganishmoqda.
-Korxonaga ishga qabul qilinayotgan ishchi-xodimlarning malakasini oshirish ko‘nikmalarini mustahkamlashga xizmat qiladigan “Ustoz-shogird” an’anasi uzoq yillardan beri davom ettirilayotganini e’tirof etish o‘rinli. Bu esa yosh mutaxassislarning o‘z ish joyida qo‘nim topib ishlashida muhimi bilim va malakasini yanada oshirishda qo‘l kelmoqda, -deydi Doston Hamroyev.
Laylo KARIMOVA
Ayni paytda Shimoliy kon boshqarmasida ochiq usulda qazib olinadigan kon ishlari “Kokpatas” va “Daugiztau” konlari oltin tarkibli sulfidli rudalarni ishlash karyerlari ishchi loyihasiga muvofiq olib borilmoqda.
30 ga yaqin sulfidli karyerlarga ishlov berish nazarda tutilgan ikkinchi navbat ishlarida “Kokpatas” koni karyerlari o‘rtasidagi masofa 3,4 – 4 kilometrni tashkil etadi. Karyerlarda qazishning murakkab kon-geologik kon-texnika sharoitlari ya’ni yer qa’ridagi ruda qatlamlarining notekis va murakkab joylashuvi, ruda jismlarining noto‘g‘ri izometrik shakllari, ishlov beriladigan karyer maydonlarining yoyilib joylashganligi oltin tarkibli sulfidli rudani selektiv usulda qazib olish uchun kon ishlari yo‘nalishlari bo‘yicha karyer ekskavatorlarining o‘z vaqtida konsentratsiyalashishi zaruriyatini taqozo qiladi.
Butun dunyoda ilm-fan, texnikaga o‘zgarishlar, yangiliklar kiritilayotganidek “Sharqiy” ochiq usulda qazib olish konida ham kon texnikalaridan optimal ravishda foydalanish yo‘llari izlanmoqda. Xodimlar tomonidan ishlab chiqarilayotgan mahsulotning tannarxini kamaytirishga xizmat qiladigan rasionalizatorlik takliflarining berilayotgani bu yerda bilimli va salohiyatli yosh mutaxassislar faoliyat yuritayotganidan darak beradi.
Konda mehnat qilayotgan mutaxassis va muhandislar tomonidan o‘tgan 2023 yilda 20 dan ortiq takliflar kiritilgan. Iqtisodiy samarasi yuqori bo‘lgan takliflardan biri bu Javoxir Hamroyevniki bo‘ldi. U XITACHI ekskavatorida moy shlangini qisqartirib, ichki yonuvchi dvigateliga filtr o‘rnatish orqali korxonaga qariyb yarim mlrd. so‘m foyda kelishini isbotlay oldi.
Bugungi kunda “Sharqiy” ochiq usulda qazib olish konida 4 dona XITACHI YeX-1200-6 va 2 dona XITACHI YeX-1200-7 gidravlik ekskavatori mavjud. Ularning barqaror ishlashi kon boshkarmasi oldiga qo‘yilgan rejalarning o‘z vaqtida bajarilishini ta’minlaydi.
-Gidravlik ekskavatorlarining QSK-23 ichki yonuv dvigateli filtriga moyning qizib aylanish jarayoni shlangning eskirishiga olib keladi va ichki qismi yemiriladi. Buning oqibatida shlangning yemirilgan bo‘lakchalari filtriga borib tiqiladi va 2 500 000 ming so‘mlik QSK-23 ichki yonuv dvigatelida moy almashish sistemasi buzilib, dvigatelning qizishi natijasida ishdan chiqishga olib kelardi, -deydi rasionalizatorlik taklifini bergan Javohir.
Avval filtr bilan QSK-23 dvigatelini orasida 1,5 metr masofali quvur (shlang) orqali ulanib turgan bo‘lsa, taklifdan so‘ng filtr QSK-23 dvigatelining o‘ziga o‘rnatildi. Bu esa filtrni avvalgi holatiga ko‘ra moy mahsulotlari kam ishlatilishi dvigatelni tez ishdan chiqishining oldini oladi. Shuningdek, avvalgiga nisbatan ishlab chiqarish unumdorligi oshirib, ta’mirlash uchun ketgan vaqtni qisqartirish bilan iqtisodiy samaradorlikka erishilmoqda.
SHKB axborot xizmati
